Çocuklarda diş çapraşıklığının nedenleri

Dişlerin çenede bulunmaları gereken hat üzerinde yan yana ve sıralı olarak çıkmaması, çene içine ya da dışına doğru eğri ya da çapraşık olarak çıkması sonucunda diş çarpıklığı adı verilen tablo oluşur. Bu tablonun oluşmasına neden olan aşağıdaki faktörler arasında doğuştan gelen genetik özellikler, ebeveynlerin yanlış uygulamaları sonucunda bebeklik döneminde kazanılan alışkanlıklar ve çeşitli faktörler yer alır.

Genetik miras

Tüm vücudumuz gibi ağzımızın yapısı da genetik olarak belirlenir. Çenenin şekli, dişlerin renk tonu, büyüklükleri ve şekilleri de doğuştan gelen özelliklerdir. Bilimsel araştırmalar diş çapraşıklığının nedenlerinin başında genetik mirasın geldiğini gösteriyor. Genetik olarak çene yapısı dar olan kişilerde dişlerin yan yana sıralanabilmesi için yeterli alan bulunmadığından dişler çarpık çıkabiliyor.

Beslenme

Bebeğin süt dişleri çıkmaya başladıktan sonra, sürekli püre ve yumuşak gıdalar tüketmeye devam etmesi, koparma, kesme ve çiğneme hareketlerini yapmaması nedeniyle çene kasları yeteri kadar çalışmaz. Zayıflayan çene kasları çenenin gelişmesine yardımcı olamadığından yeterince genişleyemeyen çenede dişler için gereken miktarda alan oluşmadığı için dişler çarpık çıkar.

Çenenin gelişimine etki eden diğer bir faktör de beslenmenin içeriğidir. A, D ve K2 vitaminlerinden yoksun bir beslenme çene gelişimi açısından risk faktörüdür. Bu vitaminler yeterli düzeyde alınmadığında damak ve çene gelişimi sağlıklı bir şekilde tamamlanamaz. Bu durumda sert gıdaların çiğnenerek tüketilmesiyle çene kaslarının çalıştırılmış olması da tek başına yeterli olmayacaktır.

Süt dişleri

Süt dişleri, yerlerine gelecek kalıcı dişler için yer tutarlar. Kalıcı dişin doğru yerde ve düzgün çıkmasına yardımcı olduktan sonra zamanı geldiğinde kendiliğinden düşerler. Ancak süt dişleri kendiliğinden düşmeden, çürüme ya da kırılma gibi nedenlerle çekildiğinde oluşan boşluğa yandaki dişler kayar. Kalıcı diş için bir kılavuz ve yer tutucu olan süt dişinin olmaması dişin çarpık çıkmasına ya da gömülü kalmasına neden olarak diğer dişlerin de düzgün sıralanmasını engeller. Süt dişinin erken kaybı gibi, geç düşmesi de sorun yaratabilir. Kalıcı diş çıkmaya başladıktan sonra süt dişinin düşmesi geciktiğinde, kalıcı dişin olması gereken yerde durmaya devam eden süt dişi onun çarpık çıkmasına neden olur.

Yanlış uygulamalar ve alışkanlıklar

Dişlerin çarpık çıkmasında, özellikle bebeklik dönemindeki yanlış uygulamalar sonucunda bebeğin, kazandığı bazı alışkanlıklarını daha sonra da sürdürmesi önemli bir rol oynar. Bu yanlış uygulama ve alışkanlıklar şöyledir:

• Erken çocukluk döneminde uzun süreli biberonla besleme
• İki yaşından sonra emzik kullanımı
• Erken çocukluk döneminde parmak emme
• Sürekli burun tıkanıklığı, nazal polip vs. gibi nedenlerden dolayı ağızdan nefes alıp verme
• Sürekli aynı pozisyonda uyuma
• Diş sıkma
• Dudak, kalem vb ısırma
• Tırnak yeme

Diğer faktörler

Dişlerin çapraşık çıkmasında etkili olabilecek ama yaygın olmayan diğer faktörleri de şöyle sıralayabiliriz:

• Süt dişlerindeki çürükler
• Dişlerin normalden geniş ya da büyük olması
• Dişlerin çıkmadan gömülü kalması (20 yaş dişleri ve köpek dişleri)
• Diş tedavilerinin yanlış uygulanması (diş dolguları, kaplama, diş teli vb.)
• Çenenin hizasını bozan yaralanma ve kırıklar
• Ağız içi ve çene tümörleri
• Dişeti iltihabı

Tedavi

Diş çarpıklığı, günümüzdeki teknolojik olanaklarla ortodontist adı verilen uzman diş hekimleri tarafından kalıcı olarak tedavi ediliyor. Ancak tedavi, uzun ve çocuk açısından sıkıntılı olması nedeniyle sabırlı olunması gereken bir süreç. Gerek hekim, gerekse ailenin, çocuğu tedavi sonunda elde edeceği faydaları anlamasını sağlayarak tedaviye motive etmesi oldukça önemli. Sağlıklı günler…