Prematüre bebekler anne sevgisiyle güçleniyor

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ülkemizde her yıl yaklaşık 150 bin prematüre bebek dünyaya geliyor. Hayata erken merhaba diyen bu miniklerin bakımları ekstra hassasiyet gerektiriyor. Prematüre bebeklerin anne sevgisiyle güçlenen kahramanlar olduğunu belirten Yeni Doğan Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Derya Büyükkayhan, “Prematüre Farkındalık Ayı” dolayısıyla konuyla ilgili soruları merak edilenleri yanıtladı.

Hangi bebekler prematüre kabul edilir?

Normal bir gebelik süresi 39-40 haftadır. Gebeliğin 37.haftasını tamamlayamadan doğan bebekler “prematüre bebek” olarak tanımlanır. Ülkemizde bebeklerin yaklaşık %10’u prematüre olarak doğar. Prematüre bebeklerin en büyük çoğunluğunu geç prematüre bebekler oluşturur. Geç prematüre bebekler gebeliğin 35 ve 36. haftasında doğan bebeklerdir. Doğum ağırlıkları çok düşük olmasa da takiplerinde özen gösterilmesi gereken prematüre çoğunluk grubunu oluşturur. Gebelik haftası 29 haftadan küçük prematüreler ise prematüreler arasında küçük bir grubu oluşturan, yoğun bakım destek gereksinimi daha uzun süren, uzun yıllar özenle izlenmesi gereken bebeklerdir. Prematüre bebeklerin gebelik haftaları ve doğum ağırlıkları küçüldükçe aşmaları gereken sorunları büyüyebilir.

Prematüre doğumların genel sebepleri neler, bilgi verebilir misiniz?

Daha önceki bebeğin prematüre doğmuş olması en önemli risk faktörüdür. Enfeksiyonlar, gebeliğe bağlı tansiyon yüksekliği, rahim ağzında yetmezlik, çoğul gebelikler, yetersiz beslenme, obezite, anne yaşının 18 yaşından küçük veya 40 yaşından büyük olması, ağır fiziksel aktivite, stres, düşük sosyo-ekonomik düzey, gebelik takiplerinin yapılamaması, pıhtılaşma ile ilgili sorunlar, gebelikte sigara-alkol-madde bağımlılığının devam etmesi prematüre doğum nedenleri arasında bulunur.

Prematüre bebeklerde sağlık sorunları görülme risklerinin çok yüksek olduğunu biliyoruz. En sık karşılaşılanlar hangileri?

Prematüre bebeklerde en sık gözlenen sorunların başında solunum yetmezliği gelir. Prematüre bebeklerde gebelik haftası küçüldükçe solunum yetmezliği görülme oranı ve yardımcı solunum destek gereksinimi artar. Solunum yetmezliğinin yanı sıra prematürelerde enfeksiyonlara direnç daha düşüktür. Beslenme sorunları, sarılık, kalp ve dolaşım yetmezliği, bağırsak sorunları, beyin kanaması ve göz problemleri görülebilir.

Tüm bebekler için önem taşıyan anne sütü, prematüre bebekler için mucizevi diyebilir miyiz?

Anne sütü tüm bebekler için kıymetli ve hayat kurtarıcı… Tüm bebeklerin anne sütü alabilmesi sağlanabilmiş olsa bebek ölümleri ve olası hastalıklar önemli oranda azaltılabilecek. Ancak anne sütü, bağışıklık sistemi gelişimini henüz tamamlamamış ve bu nedenle de enfeksiyonlara son derece yatkın prematüre bebekleri korumak için çok daha önemli bir destek. Anne sütü prematüre bebeğin gelişimini tamamlamamış sindirim sisteminin en hızlı şekilde gelişmesini uyarır ve bebeğin aldığı besinlerden en etkin şekilde yararlanabilmesini sağlar. Anne sütü prematüre bebeklerde anne bebek bağlanmasını güçlendirmesi yönünden de önem taşır. Anne sütü alabilen preterm bebek annesine daha güçlü bağlanabileceği gibi annenin de prematüre bebeğine alışmasını kolaylaştırır. Prematüre bebeklerin tamamlanamamış olan beyin ve göz gelişimlerinin en hızlı şekilde tamamlanabilmesi de anne sütü içeriğindeki büyüme faktörleri ve yağ asitleri ile mümkün olur.

Peki, erken doğan bebeklere hemen anne sütü verilebiliyor mu?

Prematüre bebeğin doğumdan hemen sonra anne sütü alabilmesi ve anne göğsünü emebilmesi mümkün olabileceği gibi çok küçük prematüreler, solunum yetmezliği olan prematürelerde ve yoğun bakım desteğine gereksinimi olanlarda anne sütü desteği uygun zamanda, uygun miktarda ve uygun yol ile sağlanır. Bu nedenle prematüre bebeklere doğumdan hemen sonra anne sütü verilememiş olsa bile anne sütünün sağılarak uygun koşullarda saklanması sağlanmalıdır. Bu sayede prematüre bebeklere hazır oldukları ilk saatlerden itibaren uygun miktarda ve şekilde anne sütü desteğine başlanabilir.

Prematüre bebeklerin eve gitme zamanı neye göre belirlenir?

Yoğun bakımdaki takipleri sırasında hiçbir sorun gözlenmeyen, yeterli tartı alımı olan, annesi tarafından başarılı bir şekilde beslenebilen ve bakımları yapılabilen, yenidoğan tarama testleri tamamlanmış olan, oda ısısında vücut ısısını koruyabilen, gelişimsel yönden ve göz problemleri yönünden değerlendirilmiş, aşıları tamamlanmış olan prematüre bebekler eve gitmeye hazır hale gelmiş kabul edilebilir.

Prematüre doğumda bebeklerin taburcu olmasının ardından aileler evdeki bakımda en çok nelere dikkat etmeli?

Bebeğin özellikle eve taburcu olduğu ilk günlerde yakından gözlenmesi önemlidir. Mümkünse ailede bebeğin bakımından sorumlu olabilecek iki kişinin belirlenmesi yararlıdır. Prematüre bebeğin taburcu olduğu evde kesinlikle sigara içilmemeli, uygun hijyen ortamı sağlanmalıdır. Bebeğin evde bulunacağı oda havalandırılabilen, güneş gören bir oda olmalı ve 24 derece civarında oda ısısı sağlanmasına özen gösterilmelidir. Bebeğin bakımından sorumlu kişilerin bebeğin hastalık bulgularını tanıyabilme, doğru şekilde beslenmesini sağlayabilme, temel bakımlarını hijyen kurallarına uygun şekilde yapabilme, bakımlar sırasında el yıkamaya özen gösterebilme eğitimleri tamamlanmış ve becerileri yeterli olmalıdır. Bebeğin yenidoğan yoğun bakım ünitesinde takibini yapan ekip ile iletişim halinde olmak, planlanmış olan kontrollerinin yapılması ve uzun dönem ayaktan izleminin devam etmesi önem taşır.

Bu sorunlarla karşılaşan ebeveynlere başlıca tavsiyeleriniz neler?

Prematüre bebekler anne sevgisiyle güçlenen kahramanlardır. Bebeğinizin yoğun bakım destek gereksinimi de olsa sevgi ve umutla yakınında olun. Bebeğinizle zamanından önce başlayan birlikteliğiniz sizi endişelendirmesin. Prematüre ile ilişkili sorunların birlikte üstesinden geleceğinize inanın. Unutmayın bebeğiniz prematüre doğsa da yalnız değilsiniz. Bebeğinizin yakınında olmanız, bebeğiniz hazır olduğunda onu göğsünüzde yatırmanız, doğduğundan itibaren anne sütünü onun için özenle sağmanız ve saklamanız, göğsünüzü emmeye hazır olduğunda emzirmeniz, bakımını üstlenen sağlık çalışanları ile birlikte taburculuk öncesi hazırlıkları başarıyla tamamlamanız için yeterli olacaktır. Zor da olsa prematüre annesi olmak ve yaşam boyu onunla koşmak büyük bir mutluluktur.

***

PREMATÜRE FARKINDALIK GÜNÜ’NDE ANLAMLI ÖDÜL TÖRENİ

Geçtiğimiz Pazar, 17 Kasım Dünya Prematüre Farkındalık Günü’nde, prematüre doğumlar konusunda farkındalık oluşturmak için aralarında pek çok ünlü ismin bulunduğu NICU Academy Ödül Töreni gerçekleştirildi. Prematüre konusunda alanındaki en geniş kapsamlı organizasyon olarak dikkat çeken törende dünyaya gözlerini erken açan ve yaşama tutunmak için özel bakıma muhtaç olan küçük melekler ve onları hayata bağlayan yeni doğan yoğun bakım ünitesi doktor ve hemşireleri ödüllendirildi.

Sanat dünyasından Merve Sevi, Kerem Fırtına, İnci Candemir, Sedat Erdiş, Selda Terek, Pia, Yelda Cumalıoğlu ve Hülya Seloni katılımlarıyla geceye destek verdi. Tuna Kiremitçi ve piyano performansıyla Ahmet Özden, etkinlikte sahne alarak bu anlamlı geceye renk kattı. Sanat ve cemiyet dünyasının haricinde Prof. Dr. Cevdet Erdöl, Prof. Dr. Cem Zorlu, İstanbul İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, İstanbul İl Emniyet Müdürü Dr. Mustafa Çalışkan’ın yanı sıra birçok önemli bürokrat da geceye katılım gösterdi.