Doğru beslenerek diyabete meydan okuyabilirsiniz

Kronik bir hastalık olan diyabet (şeker hastalığı) pek çok kişi için ciddi tehdit oluşturuyor. Uzmanlar diyabeti olan bireylerin nasıl besleneceği konusunda yeterli bilgi sahibi olmadığını söylüyor. Diyetisyen Şeyma Yılmaz, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü dolayısıyla, diyabette beslenme ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı, konuyla ilgili merak edilenleri aktardı.

SEVEREK TÜKETTİĞİNİZ GIDALAR DÜŞMANINIZ OLABİLİR

Diyabeti kontrol altına almak için şeker hastalarına beslenme önerileriniz neler?

- Şeker hastaları için diyette karbonhidrat, protein ve yağ dengesi önemlidir. Bunların içerisinde kan şekerini etkileyen en önemli grup karbonhidratlardır. Diyetin karbonhidrat içeriği hastanın durumuna göre alınan günlük kalorinin %45-60’ını karşılayacak şekilde olmalı ve yine hastaya göre uygun şekilde ara ve ana öğünlere paylaştırılmalıdır. Seçilen karbonhidratlar lif açısından zengin, rafine edilmemiş kompleks karbonhidrat kaynağı olmalıdır.

- Glisemik indeksi ve glisemik yükü düşük besinler tercih edilmelidir. Tam tahıllı ve kepekli ekmek, tam buğday ya da kepekli makarna, kepekli pirinç gibi ürünler tüketilmelidir. Şeker ve şekerli yiyecekler, hamur işleri, beyaz ekmek, pirinç, patates gibi yüksek glisemik indeksli besinlerden uzak durulmalıdır. Bunun dışında sebze ve meyveler, kurubaklagiller, düşük yağlı süt ve süt ürünleri diyabetliler için uygun karbonhidrat kaynaklarıdır.

- Meyve suyu yerine meyvenin kendisi kabuğuyla birlikte tüketilmelidir. Günlük enerjinin %15-20’si proteinden gelmelidir. Şeker hastalığına bağlı böbreklerde bir problem oluşmuşsa protein miktarı azaltılmalıdır. Kırmızı et ya da beyaz et yağsız tercih edilmeli; sucuk, salam, sosis gibi şarküteri ürünleri ve sakatat tüketilmemelidir. Diyabetli kişiler için günlük yağ alımı enerjinin %30’unu geçmeyecek şekilde olmalıdır.

- Doymuş yağ yerine doymamış yağlar olan sıvı yağlar (zeytinyağı, ayçiçek yağı gibi) kullanılmalı, omega-3 kaynağı balık ve deniz ürünlerine haftada 2-3 porsiyon yer verilmelidir. Kuyruk yağı, iç yağı, margarin, tereyağı gibi katı yağlardan uzak durulmalıdır. Yağda kızartma ve kavurmalardan beslenmede olmamalı, haşlama ve fırında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.

Şeker hastalarının öğün sıklığı ne olmalı?

Diyabetliler az ve sık aralıklarla yemek yemelidir. Şeker hastalarında 3 ana 3 ara öğün şeklinde beslenme planlanmalıdır.

Diyabetlilere önerebileceğiniz kan şekerini düzenleyen gıdalar var mı?

Glisemik indeksi ve glisemik yükü düşük, posa bakımından zengin gıdaların tüketimi önerilebilir. Glisemik indeks, aynı miktarda karbonhidrat içeren farklı besinlerin yenildikten sonra vücutta oluşturduğu kan şekeri yanıtıdır. Glisemik indeksi düşük olan besinler kan şekerinin dengeli yükselmesini sağlar. Suda çözünen posa mideden besinlerin çıkış hızını yavaşlattığı için öğün sonrası glikoz emilimini geciktirir, kan şekeri seviyelerini normale getirir, insülin duyarlılığını arttırır. Sebzeler, tam taneli tahıllar, kurubaklagiller ve elma, armut, kayısı, portakal, gibi meyveler, süt ve süt ürünleri, kuruyemişler genel olarak glisemik indeksi düşük besinlerdir.

ARA ÖĞÜNLERİ İHMAL ETMEYİN

Peki, şeker hastaları ara öğünlerde hangi besinleri tercih edebilir?

• 1 su bardağı az yağlı süt+ 1 küçük boy elma,
• 2-3 adet grissini+1 su bardağı ayran ya da kefir,
• 1 kibrit kutusu light kaşar+2 ince dilim kepekli ekmekle yapılmış yağsız tost,
• 1 porsiyon taze meyve+2 adet ceviz içi
• 1 dilim peynirle yapılmış yağsız salata

Yukarıdaki besinler diyabetliler için kan şekerini dengede tutan ara öğün seçeneklerine örnektir. Şeker hastaları için günlük 20 ile 35 gram arası posa alımı önerilir. Sebze ve meyveler, kurubaklagiller, kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri posa bakımından zengin besinlerdir.

Tatlıdan kesinlikle uzak durulmalı mı?

Hayır, bu konuda çok katı bir kural yok. Dikkat edilmesi gereken şey şeker ve şeker içeren besinlerin un ve yağ içeriğidir. Yağ, un ve şeker miktarı yüksek olan şerbetli hamur tatlıları yerine şeker oranı daha az ve hafif olan sütlü tatlılar tercih edilmelidir. Ancak tüketim miktarı konusunda aşırıya kaçmamalı, tatlılar kontrollü bir biçimde tüketilmeli ve diyabetli bireyin öğününde alması gereken karbonhidrat miktarı içerisinde olmalıdır.

Tatlandırıcı konusunda öneriniz nedir?

Diyabetli bireyler, diyetisyenlerine danışarak önerilen miktarlarda tatlandırıcı kullanabilir. Diyabetliler için uygun olan yapay tatlandırıcılar; sakarin, aspartam, sukraloz ve asesulfam-K’dır. Bu tatlandırıcılar önerilen dozlarda kullanıldığında güvenlidir.

TARÇIN, KAN ŞEKERİNİ DÜŞÜRMEDE ETKİLİ

 Tarçının kan şekerini düşürmede etkili olduğu söyleniyor, bu doğru mu gerçekten?

 Tarçının, Tip 2 diyabetli bireylerde açlık kan şekerini düşürmede etkili olduğunu gösteren birçok çalışma vardır. Ancak tarçın tüketimi günlük 6 gramı geçmemelidir. Çalışmalar Çin tarçının Seylan tarçınından daha etkili olduğunu göstermiştir.

Üzüm, muz, kavun-karpuz gibi şeker oranı yüksek meyveler diyabetliler için yasaklılar listesinde mi yer alıyor?

Bu tarz meyvelerin glisemik indeksi yüksektir. Fakat bu meyveler de diyabetli bireylere yasak değildir. Önemli olan diyabetlilerin bu meyveleri sık sık tüketmemeleri ve yedikleri porsiyonlara dikkat etmeleridir.

Diyabette ideal kiloya nasıl inilir? Son olarak zayıflamak isteyen şeker hastalarına önerileriniz neler?

Obezite problemi genellikle Tip 2 diyabeti olan bireylerde görülür. Obez ya da kilo sorunu olan diyabetlilerin diyetisyenlerinin kontrolünde verilen beslenme programına uyarak zayıflamaları gerekir. Beslenme programının yanında düzenli egzersiz de kötü kolesterolün düşürülmesi ve kan şekerinin dengelenmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Zayıflamak için çok düşük kalorili diyetler önerilmez. Doymuş yağlar başta olmak üzere günlük yağ tüketimi sınırlandırılmalı, basit karbonhiratlardan uzak durulmalı ve öğün atlamamaya özen gösterilmelidir. 

HÜRRİYET AİLE ÖZEL