Büyüme geriliği birçok hastalığın habercisi olabilir

Çocuğun hemcinslerine ve toplumdaki yaşıtlarına göre boyunun ve kilosunun normal değerlerin altında olması anne babaları endişeye sürüklüyor. Araştırmalara göre ise büyüme geriliği görülen çocuk sayısı her yıl katlanarak artıyor. Çocukların büyüme hızındaki yavaşlamaların hafife alınmaması gerektiğini belirten Uz. Dr. Ali Evrim Doğan ile büyüme geriliği nedenlerini ve tedavisini konuştuk.

Çocuklarda yetersiz büyüme nasıl anlaşılıyor?

Bir çocuğun aynı yaştaki, aynı cinsiyetteki ve aynı etnik gruptaki yaşıtlarına göre kilosunun veya boyunun altında olması büyüme geriliği olarak tanımlanır. Biz hekimler ise büyüme geriliğini, çocuğun yaşına göre boyunun ya da boyuna göre kilosunun “3 persentilin altında olması” olarak tanımlıyoruz. Yani büyüme geriliği söz konusuysa, çocuğun aynı yaş ve aynı cinsiyetteki 100 tane sağlıklı çocuk arasından sondan üçüncü sırada veya daha geride yer aldığını düşünebiliriz.

Peki, persentil değerleri baz alınarak büyümede bir sorun olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Büyüme eğrisi yani persentil, bebeğin gelişiminin normal şekilde ilerleyip ilerlemediğini değerlendirirken kullanılan bir araç. Bebeğin zaman içindeki boy ve kilo gelişimine bakılarak, orantılı ve tutarlı bir şekilde gelişip gelişmediği izlenir. Kızlar ve erkekler farklı büyüme eğrileri üzerinden değerlendirilir. Bu eğrilerin kullanımı ise çok kolaydır. Kısaca anlatacak olursak; çocuğun yaşını gösteren noktadan çizilen düz çizgi ile çocuğun boyunu ya da kilosunu gösteren noktadan çizilen düz çizginin kesişme noktası persentil değerini gösterir. Bu oran 3’ün altındaysa çocukta büyüme geriliği vardır. Çocukların büyüme ve gelişmeleri düzenli takip edilmeli, bir duraksama veya gerileme saptanırsa büyüme geriliği gelişmeden önce müdahale edilmelidir.

Büyüme geriliğinde anne sütünün önemi nedir?

Anne sütü mucizevi bir içeriğe sahip ve her bir damlası içerisindeki binlerce farklı molekül bir orkestranın müzisyenleri gibi uyum içinde birlikte hareket ederek, bebeğin gelişimi için en uygun beslenmeyi sağlar.

ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ DÜZENLİ OLARAK TAKİP EDİLMELİ

Büyüme geriliğinin altında hangi hastalıklar yatıyor olabilir?

Süt çocukluğu dediğimiz ilk 1 yıl, doğum kilosunun 3 katına, boyunun 1.5 katına çıktığı, yani çocuklarımızın en hızlı büyüdüğü çok kritik bir dönem. Sadece fiziksel olarak değil, erken çocukluk dönemi olan 0-3 yaş, mental ve psikomotor gelişimin tamamlandığı, yani geleceğin temellerinin atıldığı bir zaman aralığı. Büyüme geriliğini bir buzdağına benzetirsek, boy kısalığı ve kilo kaybının sadece görünen kısmı olduğunu söyleyebiliriz. Buzdağının altında kalan kısmını fark etmiyorsanız çocukların kendi potansiyellerini gerçekleştirmelerinin önündeki tehditleri de göz ardı ediyorsunuz demektir. Büyüme geriliği olan çocuklarda enfeksiyon sıklığında artış, bilişsel ve zeka gelişimlerinde düşüklük ve buna bağlı olarak okul başarılarında azalma gözlemleniyor.

Büyüme geriliğinde tedavi süreci ne zaman başlıyor, ne kadar sürüyor?

Büyüme geriliği olan çocukların yaşıtlarını yakalamak için diğer çocuklara kıyasla daha yüksek oranda enerjiye, proteine ve artmış mikro besin dediğimiz vitamin ve minerallere ihtiyaçları vardır. Bu nedenle normal beslenme önerileriyle yaşıtlarını yakalamaları ve gelişimlerini tamamlamaları oldukça güçtür. Farklı ihtiyaçları olan bu çocukların yaşıtlarını yakalamaları ve genetik potansiyellerine ulaşabilmeleri için özel olarak üretilmiş beslenme ürünleri ile tedavi edilmesi gerekir. Bu beslenme ürünleri, büyüme geriliği olan çocukların doğru besinleri doğru oranda alarak hızlı bir şekilde yaşıtlarını yakalayabilmesini sağlar.

BÜYÜME GERİLİĞİ RAKAMLARI HER YIL KATLANARAK ARTIYOR

Ülkemizde büyüme geriliğinin oranı nedir? Bu oran daha çok hangi bölgelerde yoğunlaşıyor?

2013 yılında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan TNSA (Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması) verilere göre, Türkiye genelinde her 10 çocuktan birinde beslenme yetersizliği ve buna bağlı büyüme geriliği görülmektedir. Ülkemizde her yıl yaklaşık 1,5 milyon bebeğin dünyaya geldiğini düşündüğümüzde, büyüme geriliği görülen çocuk sayısının her yıl katlanarak arttığını söyleyebiliriz. Araştırmacı grubunda yer aldığım ve Nutricia Türkiye’nin koşulsuz desteği ile Türk Pediatri Kurumu liderliğinde 26 şehirde yaklaşık 1500 hasta ile yapılan Türkiye’de Hastanede Yatan Çocuklarda Malnutrisyon Araştırması’na göre (TUHAMAR), herhangi bir hastalık ya da rutin bir kontrol nedeniyle hastaneye gelen her 10 çocuktan 2’sinde büyüme geriliği görülmektedir. Büyüme geriliği oranı Türkiye’nin batı bölgelerine kıyasla doğu ve güneydoğu bölgelerinde çok daha yüksek. Fakat büyüme geriliğinin sadece doğu ve güney doğu bölgelerini ilgilendiren bir sorun olduğunu düşünmemeliyiz. İstanbul’un bazı bölgelerinde büyüme geriliğinin gözlenme oranı doğu ve güneydoğudaki oranlara benzerdir.

Büyüme geriliği çocukların psikolojisini nasıl etkiler?

Çocuklarımızın her biri ayrı bir değer ve her birinin ulaşacağı bambaşka hayalleri, hedefleri var. İçlerindeki potansiyele ulaşmaları için sağlıklı bir bedene sahip olmaları ve doğru beslenmeleri gerekmektedir. Doğru beslenmeyle büyüme geriliğinin önlenmesi, çocuklarımızın genetik potansiyellerine ulaşmaları ve hayallerini gerçekleştirebilmeleri en önemli önceliğimiz olmalıdır.