Kaygıyı eriten alkol

Geçen hafta bağımlılar dünyasına bir giriş yapmıştım. Su’nun hikayesi, aile, çocuk, kadın- erkek ilişkileri derken bağımlılık konusuna nerden girdiğimi merak edebilirsiniz. Aramıza yeni katılan çalışma arkadaşımızın uzmanlığı bağımlılık danışmanlığı ve son dönemde bağımlılarla daha sık bir araya geliyoruz.

Ne kadar farkındasınız bilmiyorum ama bağımlılık hepimizin hayatının içinde ve hepimizi ilgilendiriyor. Amacım bilimsel ve teorik yazılar yazmak değil, konunun ciddiyetini biraz olsun sizlere hissettirmek…

Geçen haftaki yazıma bir kez daha göz atmanızı istiyor ve bu hafta konuya alkol bağımlılığı ile başlıyorum.

"BAĞIMLILAR DÜNYASI" yazısını okumak için tıklayın!

Alkolizm ya da alkol bağımlılığı; içenin beden ve ruh sağlığını, aile, sosyal ve iş uyumunu bozacak derecede fazla ve tekrarlayıcı bir biçimde alkollü içki içme, alkol alma isteğini ve olayını kontrol edememe ve durduramama ile karakterize bir bozukluktur.

Dünya Sağlık Örgütü Şubat 2011 raporu’na göre alkol ile ilgili durum şöyle:

Korkutucu değil mi? Özellikle bir ebeveynseniz kesinlikle evet, çünkü alkol sorunu toplumsal bir sorun ve gençleri tehdit ediyor. O yüzden konuyu önemsemek ve ciddi boyutlara ulaşmadan önlem almamız gerekiyor. Bağımlılığın nedenlerine baktığımızda; genetik, kültürel, çevresel ve sosyokültürel faktörler rol oynamaktadır. Freud’a göre kişide ego gelişiminin yeterli olmaması sonucu id ve üstbenlik arasındaki çatışma, anksiyeteye yol açmaktadır.

Aşırı katı ve baskıcı üstbenlikleri olan kişiler, alkolü bilinç dışı gerginlikleri azaltmak ve rahatlamak için içerler. Bağımlıların kişilik özelliklerine baktığımızda; genellikle bağımlı, dürtüsel, utangaç, yalnızlığa eğilimli, bunaltısı yoğun, engellenmeye karşı düşük toleranslı, ürkek, gergin, aşırı duyarlı ve cinsel dürtülerini bastırmış kişilerdir. Ayrıca antisosyal kişilik özelliklerinin alkol bağımlılarında daha sık ortaya çıktığı görülmektedir. 

Alkol alımı öğrenilmiş bozuk bir davranıştır. Bir kişi moral bozukluğu, öfke, sosyal anksiyete veya fiziksel acı gibi bir uyarıcıya tepki olarak içebilir. Alkol hem olumsuz (anksiyete, acı gibi rahatsızlık verici bir durumun ortadan kalkması) hem de olumlu pekiştirme ile (kişiye verdiği rahatlık, neşe gibi) içki içme davranışının giderek daha da pekişmesine neden olur. Alkolün kendine güvenini arttırma, kendini güçlü, canlı hissettirme, gerginliği azaltması, kaygıyı gidermesi olumlu pekiştireç görevi görür. 

Alkol kullanımını tetikleyen bazı yanlışlar vardır: 

*Uykuyu düzenlediği düşünülür.

Aslında uykuyu düzenlemez, sadece sarhoşluktan sızmaya neden olur ve kullanmaya devam ettikçe de normal uyku tamamen bozulur. Kullanmayınca ise hiç uyuyamaz hale gelinir.

*Cinsel gücü arttırdığı düşünülür.

Az kullanıldığında biraz rahatlama sağlayıp cinsel aktivitede artış hissi uyandırsa da aslında cinsel fonksiyonları bozar özellikle de erkeklerde sertleşmeyi engeller.

*Sadece iradesi zayıf olanların bağımlı olduğu düşünülür.

Her ne gerekçe ile kullanılırsa kullanılsın bağımlılık yapıcı maddeler beyinde yaşanılan hazları sağlayan dopamin denilen nörotransmitterlerin düzeyini arttırırlar. Artan düzey kullanım kesilse bile tekrar eski haline gelemez, yani belli bir süre kullanıldıktan sonra bağımlılık bir beyin hastalığı olarak gelişir. Bu nedenle bağımlılık yapan maddeleri kullanan herkes elinde olmadan bağımlı hale gelir ve bu durumun irade ile bir ilişkisi yoktur.

*Tedavi olmak için pek çok alkol bağımlısı son aşamaya gelmeyi, dibe vurmayı bekler.

Tüm hastalıklarda olduğu gibi kişi henüz sağlığını, eşini ve işini kaybetmeden, suç işlemeden daha kolay iyileşir. Bağımlılık tedavisi nadiren tamamen iyileşme sağlar. Harap olan karaciğerler, AIDS’li bedenler, parçalanan aileler, kötü muameleye maruz kalan çocuklar, açık artırmadan satılan evler, sarhoşken geçirilen kazalarda ölen insanların acıları tedavi ile geri çevrilemez. Bu nedenle geri dönüşü olmayan durumlar baş göstermeden tedaviye başvurulması önerilir.

Alkol bağımlılığının tanımını, nedenlerini, kişilik özelliklerini, yanlış bilinen gerçekleri konuştuktan sonra sıra geldi kendinizi test etmenize. Kullanım boyutunuzun bağımlılık seviyesinde olup olmadığını saptamak için sizden ricam aşağıdaki testi hem kendiniz hem de alkol kullanımının yüksek düzeyde olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız varsa ona uygulamanız.

Kendinizi normal bir içici olarak kabul ediyor musunuz? (HAYIR)

İçki içmeniz konusunda yakınlarınızın endişe ettikleri oldu mu? (EVET)

İçki içtiğiniz için hiç suçluluk duydunuz mu? (EVET)

Arkadaşlarınız ve yakınlarınız sizin normal bir içici olduğunuzu düşünüyorlar mı? (HAYIR)

İstediğinizde içki içmeyi durdurabiliyor musunuz? (HAYIR)

Adsız Alkolikler’in bir toplantısına hiç katıldınız mı? (EVET)

İçki içmeniz sizinle eşiniz, anne, baba ve yakınlarınız arasında sorun oluşturdu mu? (EVET)

İçtiğiniz için okulda ve işte sorun yaşadığınız oldu mu?(EVET)

İçtiğiniz için arka arkaya iki gün sorumluluklarınızı, ailenizi ve işinizi ihmal ettiğiniz oldu mu? (EVET)

İçmeniz konusunda başkasından yardım istediniz mi? (EVET)

İçki nedeni ile hastaneye yattığınız oldu mu? (EVET)

Alkollü içeceklerin etkisi altında olduğunuz için hiç tutuklandınız mı? (EVET)

İçkiliyken diğer davranışlarınızdan dolayı tutuklandığınız oldu mu? (EVET)

Eğer 5 veya daha fazla maddede parantez içindeki cevabı (pozitif madde) bulduysanız alkol problemi olduğunuzu düşünebilirsiniz. (Michigan Alkol Tarama Testi-1975 Journal of Studies on Alcohol dergisinden uyarlanmıştır).Bu durumda kesinlikle bir uzman desteği almalısınız. 

Ülkemizde bu konuda hizmet veren pek çok merkez bulunmaktadır. Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi (AMATEM) ve Adsız Alkolikler’e başvurabilirsiniz. Tedavi aşamasında ailenin desteği de şarttır.