Dikkat eksikliği ve aile

Uygulamakta olduğumuz Play Attention Dikkat Eksikliği eğitim programı ile birlikte son dönemde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) yaşayan çocuklar ve aileleriyle sık sık bir araya geliyoruz. Özellikle hiperaktivite sorunu varsa aileler ciddi anlamda zorlanıyor. O yüzden bu haftaki yazımda DEHB çocuğu olan anne-babalara önerilerde bulunmak istiyorum:

1- Anne baba olarak kendinize iyi bakın

DEHB olan çocuğun tedavisi, siz aileleri içine katmadan mümkün değil. Çocuğa yardımcı olmak istiyorsak mutlaka çocuk-aile ve okul boyutlarının üçünü de çalışmaya dahil etmeliyiz. Aileler bize geldiklerinde genelde pek çok yöntem denemiş, hiçbir yöntemden yeterince çözüm almamış oluyorlar. Hatta genelde ‘öğrenilmiş çaresizlik’ sendromunda ‘Bu çocuktan bir şey olmaz, ne yapsak boş’ psikolojisi ile umutları tükenmiş olarak geliyorlar.

DEHB olan bir çocuğunuz varsa lütfen kendinize zaman ayırın. Siz kendinizi rahatlatacak bir şeye zaman ayırdığınızda çocuğunuza iyilik yapmış oluyorsunuz çünkü DEHB olan çocuğun iyileşmesine sizin ne kadar çok acı çektiğinizin bir yararı yok. DEHB ile daha sağlıklı başa çıkabilmek için onun dinlenmiş, morali iyi ve sabırlı bir anne babaya ihtiyacı var.

2- DEHB’yi ciddiye alın

DEHB, 7 yaşın altında belirtilerini gösterir. Dikkat eksikliği sorunu yaşayan bir çocuk hem evde, hem okulda en azından 6 aydır dalgın, maymun iştahlı, unutkan, plansız, dağınık, istikrarsız, odaklanamayan, hep erteleyen, son dakikaya bırakan, bir konudan diğerine atlayan sıfatlarıyla tanımlanabilir. Hiperaktivite ise genellikle şımarık, sinirli, günü gününe tutmayan, aceleci, kurtlu, hep ilgi çekmeye çalışan, tezcanlı, sabırsız, küt diye konuşan, saygısız, geveze, mızıkçı sıfatlarıyla tanımlanabilir.

Çocuğunuzda bu belirtiler varsa mutlaka bir uzmana danışın ve tedavi programını eksiksiz olarak uygulayın. DEHB’nin tıbbi bir bozukluk olduğunu bilerek çocuğunuzun bazı eksikliklerini elinde olmadan yaptığını unutmayın. DEHB, küçük yaşta tedavi edilmezse ergenlikle ve yetişkin hayatında devam eder ve çocuğunuzun tekrar tekrar başarısız olmasına sebep olur.

3- Uyarı sayısını azaltın

Aşağıdaki uyarıları haftada kaç kez söylersiniz?

‘Ayakkabılarını çıkar, elini yıka, ceketini-önlüğünü as, yemeğini ye, önündeki yemeği bitir, TV’nin başından kalk, hadi derse otur, ödevini bitir, pijamalarını giy, dişini fırçala, hadi yatağa gir sabah erken kalkacaksın’.

Defalarca dediğinizi duyar gibiyim. Eğer ev hayatınız sürekli bu tür uyarılarla geçerse çocuğunuzla aranızdaki saygı ister istemez azalacaktır. Çocuğunuz artık sadece sesinizi yükselttiğinizde ya da onu tehdit ettiğinizde sizi dikkate almaya başlayacaktır.

Çocuğunuzu sürekli uyarmak yerine düzeltmesini istediğiniz davranışları önem sırasına koymak en uygun yöntemdir. Yapılması gerekenleri önem sırasına koymaz ve çocuğunuzu her şey için aynı anda uyarmaya kalkarsanız o sizi sadece sesinizi yükselttiğinizde ciddiye alacaktır.

4- Nasihat etmeyi bırakın

Pek çok anne baba uzun yıllar boyunca DEHB olan çocuklarına dilleri döndüğünce neyin iyi neyin kötü olduğunu anlatmaya çalışırlar. Ne yazık ki bu söz ve tavsiyelerin hiçbir yararı olmaz. Hatta aranızın bozulmasına neden olarak zararı bile olabilir. Çünkü DEHB göz bozukluğu gibi biyolojik bir durumdur; nasihatla tedavi olmadığı gibi onu anlamadığınız düşüncesi ile onu bizden iyice uzaklaştırabilir.

5- Bire bir çalışma desteği sağlayın

DEHB olan çocukların okul başarısının arttırılmasındaki en önemli etkenlerden birisi bire bir çalışmadır. Birebir çalışma için en ideal yöntem DEHB olan çocuğun derslerine yardım edecek düzeyde bilgili olan, ona rol model olabilecek bir abla ya da abinin çocuğun derslerinde ona yardımcı olmasıdır.

6- Televizyonu sadece izleyeceğiniz programlar için açın

Çocuk izlesin ya da izlemesin fondaki TV sesi çocukların dikkat ve davranış sorunlarını arttırmaktadır. Televizyonu sadece izleyeceğiniz programlarda sınırlı açın.

7- Çocuğunuzu bilgisayar bağımlılığından ve bilgisayarın zararlarından koruyun

Bilgisayarınıza şifre koyun. Siz onaylamadan çocuğunuz bilgisayarı açmasın. Okul zamanları kesinlikle hafta içi bilgisayarı açmasına izin vermeyin. Hafta sonu da en fazla iki saat bilgisayar oynama izni verin. Ödev yapma bahanesiyle bilgisayarı istediğinde çocuğunuzla birlikte bilgisayar başında oturarak sizi kandırmasına izin vermeyin. İnternet için filtre koyun. Siz yokken zararlı sitelere girmesine izin vermeyin.

8- Çocuklarınızı spor aktivitesine yönlendirin

DEHB tedavisiyle birlikte düzenli spor aktivitesi yapmak; benlik saygısının artması, başarılı olmaya motivasyonun artması, olumlu arkadaş çevresi oluşturmak, bilgisayar, TV, sigara-alkol-madde gibi bağımlılıklardan uzak durmak gibi faydalar sağlar. DEHB olan çocukların yarar görmesi için bir eğitmen eşliğinde haftada en az iki gün veya daha fazla sıklıkta, çocuğun canı sıkıldıkça spor dalı değiştirilmeden uzun süreli devam edilmelidir. Bu spor dalı, çocuğun ilgi ve yeteneklerine göre belirlenmelidir.

Son olarak şunu unutmayın;

Günümüz çocukları bizden farklılar. Algıları aşırı açık olarak dünyaya geliyorlar. Onları kendimize benzetmek yerine sevgiyle anlamaya çalışırsak yaşam yolculuklarında başarılı olmalarına yardımcı olabiliriz.