Çocuklarda gözden kaçabilen böbrek hastalıkları

Böbreklerin çok önemli ve hayati görevleri vardır:

• Kanı süzerek idrarı oluşturur ve vücudumuzda ortaya çıkan zararlı atık maddeleri, asidi ve fazla suyu ve tuzları atarlar.
• Kalsiyum ve fosfor dengesini düzenler, D vitaminini aktif hale getirirler.
• Tansiyonu ayarlayan ve alyuvarların yapımını uyaran hormonlar salgılarlar.

Böbrek dokusunda oluşan idrar, böbrek havuzunda toplanır ve “üreter (idrar kanalı)” adı verilen idrar borusunun içinden geçerek idrar torbasına akar. İdrar torbası dolunca kasılır ve içinde birikmiş olan idrarı “üretra (işeme kanalı)” adlı kısa bir borudan dışarıya atar. Böbrek havuzundan başlayarak idrarın dışarı çıktığı yere kadar uzanan yola “idrar yolu” denir.

Çocuklardaki böbrek ve idrar yolu hastalıklarının bir kısmı doğuştan olan bozukluklardır. Bunlar, bebek daha anne karnında iken ve hiçbir belirti vermeden önce, ultrasonografi incelemesi yapıldığında görülebilir.

Doğumsal böbrek hastalıkları

• Böbrek yokluğu (tek veya iki taraflı)
• Böbrek kistleri
• İdrar yollarında genişlemeler
• Böbreklerin yetersiz gelişimi
• Yerinde olmayan (ektopik) böbrekler
• Yapışık böbrekler
• Böbrek reflüsü
• Mesane anomalileri

Doğuştan bozuklukların en ağır olanı her iki böbreğin de gelişememesi, yani iki taraflı böbrek yokluğudur. Bu durumda çoğu defa akciğerler de yeteri olgunluğa erişemezler ve bu bebekler doğumdan sonra kısa süre içinde kaybedilir. Doğuştan bir böbreği olmayanların büyük bölümü sorunsuz yaşam sürer, ancak mutlaka düzenli doktor takibinde olmalıdırlar. Böbreklerdeki doğuştan olan kistler de anne karnında ultrasonografi ile görülebilir. Anne karnında en sık olarak teşhis edilen bozukluk, idrar yollarındaki genişlemelerdir. Bunlar, idrar yollarındaki darlıklar nedeniyle, darlık öncesinde idrarın birikmesi neticesinde ortaya çıkar. Böbrek havuzunun hemen sonrasında darlık (UPJ darlığı) varsa böbrek havuzu geniştir. İdrar kesesine girişte darlık (UVJ darlığı) varsa, hem böbrek havuzu hem idrar kanalı geniştir. İdrar kesesinin çıkımındaki darlıklara (PUV, posterior uretral valv) bağlı olarak da idrar kesesi ve tüm idrar yolları genişler.

Doğum sonrası oluşan böbrek hastalıkları

• İdrar yolu enfeksiyonları
• Nefrit
• İşeme bozuklukları (gece ve/veya gündüz alt ıslatma)
• Hipertansiyon
• Böbrek taşları

Çocukluk çağında böbrek dokusunda ortaya çıkan başlıca hastalıklar; “enfeksiyonlar” ve “nefrit”lerdir. Ayrıca çocuklarda idrar kesesinin dolmasını ve boşalmasını bozan hastalıklar da işeme bozuklukları şeklinde görülebilir. Doğum sonrası gelişen, iyi tedavi edilmeyen ya da tekrarlayan böbrek ve idrar yolu hastalıkları böbrek yetersizliğine yol açabilir.

Böbrek hastalıklarının belirtileri

Böbrek hastalıkları, genellikle sinsi seyreden ve düzenli tarama yapılmadıkça erken evrelerde teşhisi zor olan hastalıklardır. En sık görülen belirtiler;

• Kırmızı ya da kahverengi idrar yapma
• Göz kapakları, yüz, bacaklarda şişlik
• Karın ağrısı
• Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrar kaçırma
• Ateş
• Çok su içme, çok idrara çıkma
• İdrar miktarının aniden azalması
• İştahsızlık
• Tekrarlayan kusmalar
• Büyümede duraklama
• Halsizlik
• Solukluk

Böbrek hastalıklarının önlenmesi

• Düzenli egzersiz
• Kilo kontrolü
• Tansiyon ve kan şekeri kontrolü
• Dengeli beslenmek
• Sigara kullanmamak
• Alkol tüketimini sınırlandırmak
• Yeterli miktarda sıvı almak
• Yılda bir hekim kontrolü yaptırmak
• Bilinçsiz ilaç tüketiminden uzak durmak
• Ailedeki hastalık öykülerini bilmek ve bunlara göre önlemler almak
• Tuz tüketimini azaltmak