Çocuk ve genç erişkinlerde tanımlanan yeni hastalık: MIS-C

Covid-19 enfeksiyonu tipik olarak çocuklarda genellikle hafif ya da asemptomatik seyreder. Dünyanın farklı ülkelerinden bildirilen verilere göre Covid-19 enfeksiyonların %2'sinden daha azı 18 yaşın altındaki çocuklardan oluşmaktadır. Çocuklarda vaka sayılarının erişkinlere göre çok düşük olması ve genellikle hafif seyretmesi nedeniyle, biz önceleri çocuklar için çok endişe etmedik. Fakat MIS-C (Multisystem Inflammatory Syndrome in Children) vaka sayılarında artışların olması çocuklar için endişelerimizi gerektirmiştir.

MIS-C nedir?

MIS-C, koronavirüs enfeksiyonu geçirdikten genellikle 4-6 hafta sonra ortaya çıkan, nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte virüsün bağışıklık sistemini tetiklemesine bağlı gelişen (otoimmun) enfeksiyon dışı ağır bir hastalık tablosudur. Önceden geçirilmiş veya yeni geçirilmekte olan Covid-19 enfeksiyonu ile birlikte aşağıdaki bulgulardan bir kısmının varlığında bu hastalıktan şüphelenilir:

- Ateş: 24 saatten uzun, 38 derecenin üzerinde, dirençli ateşin varlığı,
- Baş ağrısı,
- Kas ve eklem ağrıları,
- Gözlerde kızarıklık (konjonktivit): Çapaklanma olmaksızın kızarıklık ve kanlanma,
- Ağız ve dudak bulguları: Çatlamış dudaklar, kırmızı-çatlak dil,
- Cilt bulguları: Farklı şekil ve boyutlarda döküntüler, el ve ayak cildinde soyulmalar,
- Mide barsak sistemi bulguları: Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı,
- Solunumsal sorunlar: Hızlı soluma, nefes almada zorluk,
- Kalp ve damar sistemi bulguları: Düşük tansiyon, şok, kalp ritm bozuklukları,
- Nörolojik bulgular: Bilinç bulanıklığı, havale, inme.

MIS-C, başlangıçta bazı bulguları ile “Kawasaki Hastalığı”na benzetilmiş olmakla birlikte; daha büyük çocuklarda da görülmesi, çoklu organ tutulumunun daha yaygın olması ve çok daha ağır klinik bulgular oluşturmasıyla farklı bir hastalık olduğu anlaşılmıştır.

MIS-C, virüslü kişi ile temas eden çocuklarda da görülüyor

Hastalığa yakalananların bir kısmında geçirilmiş koronavirüs enfeksiyonu öyküsü varken bir kısmında hastalık geçirme öyküsü olmadığı dikkatleri çekmiştir. Bu da hastalığın sadece koronavirüs geçirenlerde değil, koronavirüs geçiren kişilerle temas eden çocuklarda da görülebileceğini göstermektedir. Hala net olarak kantlanmamış olmakla birlikte, hastalığın oluşumunda koronavirüs enfeksiyonu sonrası vücutta kalan virus kalıntılarının bağışıklık sistemini (otoimmünite) tetikleyerek organ bozukluklarına neden olduğu görüşü yaygındır.
MIS-C hastalarının büyük bir bölümü yoğun bakım ünitelerinde izlenir. Tedavisinde vücutta oluşan iltihap yanıtını baskılayacak ilaçlar kullanılır. Gerektiğinde yetersizlik oluşan organ ve sistemlere yönelik destek tedavileri (solunum cihazı desteği, hemodiyaliz vs.) uygulanır. Son dönemde vaka sayılarının ciddi şekilde artışı, çocukluk yaşlarında da Covid-19 hastalarında artışa ve buna paralel olarak MIS-C vakalarında artışa neden olacağından korkulmaktadır.

MIS-C, sadece çocuklarda görülmüyor

Bu hastalığın isminde “çocuk” olmasına rağmen sadece küçük çocuklarda değil, ergenlerde ve hatta genç erişkinlerde de görülebilmektedir. Bu hastalığın tanımında T.C Sağlık Bakanlığı Rehberi ve ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) 0-21 yaş aralığını kullanmıştır. İlerleyen günlerde daha büyük yaş gruplarında da bu hastalığın bildirilmesi sürpriz olmayacaktır.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü 1 Eylül 2020’de yayımladığı Covid-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Çocuk Hasta Yönetimi ve Tedavi Rehberi’nde MIS-C vaka tanımını ayrıntılı bir şekilde yaparak bu hastaların tanı, takip ve tedavilerine ışık tutmuştur.