Sınavlar yaklaşırken kaygıyla baş etme yolları

Aslında kaygı, düzeyinde olduğu durumlarda olması gereken ve bizi harekete geçiren bir duygu olmasına rağmen sınav adına yaşadığımız, yaşayabileceğimiz yoğun kaygı ve korku durumları sınava girecekleri işlevsiz hale getirebilmektedir. Yani normalde yapabileceği bir soruyu yapamayacağını, sınavda takılır kalırsa ne olacağını, bir gün önce hiç uyuyamazsa nasıl bir halde olacağını düşünebilir kişi. İşte bu düşüncelerde kaygı ve korku duygusunu anlamsız bir şekilde yukarı çeker ve ellerde titreme, gözlerde kararma, bayılacakmış gibi olma durumları olumsuz fizyolojik belirtilere bile yol açabilir. 

Sınav kaygısının dinamiğine baktığımızda aslında temelinde “performans kaygısı” yatmaktadır. Yani normalde yapabileceğim bir şeyi o anda yapamazsam düşüncesidir bu. İşte bu düşünce, duygu ve davranış örüntüsü ele alınmadığında ileride karşılaşılacak sınav, iş yaşamı, ilişkiler, sosyal hayat gibi birçok konuda zorluklar yaşanmasına sebep olabilecektir.

Tabii sınav kaygısı yaşayan özellikle öğrencilere baktığımızda aslında ailenin de kaygıları olduğu ve bu kaygıları genç arkadaşlarımıza sözel veya sözel olmayan hareketler ile yansıttıkları görülmektedir. Bu açıdan eğer çocuğunuzda sınav kaygısı varsa ebeveyn olarak öncelikle "Ben ne durumdayım?" ve "Ne hissediyorum?" diye kendimize sormak gerekebilir.

Yine de sınav kaygısı ile alakalı son dönemlerde ve bir gün önce uyku düzeni ile ilgili ne yapabiliriz diye düşündüğümüzde sizlere bazı yol gösterici noktaları maddelemek istedim;

• Sınav kaygısı son günlerde iyice artabileceği için yeni bilgi öğrenmek yerine bildiği ve yapabildiği soruların çözümü üzerinde durularak hem öz güven, hem de hız kavramı pekiştirilebilir.

• Ebeveynlerin sınava anlam yüklenebilecek her türlü vaat ve dilekten uzak durması gerekebilir. Örneğin “Sen yeter ki şu sınavı geç sana bunu alacağız” veya “ Sen şu okula yerleşirsen biz de aile olarak tüm planlarımızı buna göre yapacağız” gibi cümlelerden veya imalardan kaçınmak.

• Sınavdan bir gün önce sınava gireceği yerleşkeye aynı saat ve koşullarda gitmek.

• Beslenme alışkanlığımızı çok fazla değiştirmemekle birlikte gazlı veya sindirimi zor besinlerden uzak durmak.

• Bir gün önce düşüncelerden dolayı uyumakta zorluk çekiliyorsa odayı havalandırmak, ılık bir duş almak, sakin bir müzik dinlemek ve uyku geldiğinde yatağa geri dönüp uyumaya çalışmak anlamlı olabilir.

• Normal denemelerde alışılanın dışında sadece sınava özel yeni bir strateji, cevaplama tekniği uygulamamak. Şu unutulmamalı ki, her değişkenlik bir stres kaynağı oluşturabilmektedir.

• İlk dakikalarda duygu yoğunluğu yaşasanız ve takılıp kalsanız bile bu yoğunluğun aynı şekilde sürmeyeceğini düşünerek tekrar yapabileceğiniz sorulardan devam etmek ve çevredeki kişilerin ne kadar hızlı veya ne kadar farklı gidişatının olduğuna dikkat etmemeye çalışmak.

• Her gencin, öğrencinin, bireyin farklı psikolojisi farklı teknikleri ve bambaşka içsel dinamikleri olabilmektedir. Bu maddelerin dışında yoğun bir şekilde kaygı durumu ile baş edemeyen kişilerin aileleri ile birlikte ilgili bir uzmana gitmesi önerilmektedir.

• Son olarak şunu da unutmayalım ki bu sınav ne ilk, ne de son olacak. İyi kötü bu sınav bittikten sonra da yaşamın belli ritüeller çerçevesinde devam edeceğini bilerek o algıyla sınava girmek faydalı olabilir.