Hamileliğin başlaması - Gebelikte ilk evreler

Yeni bir canlının temelleri atılıyor...

28 günlük bir adet döngüsünde, adet kanamasından sonra yaklaşık 14. günde oluşan yumurtlama sonrası serbest kalan yumurta hücresi Fallop tüpünün saçakları tarafından içeri alınır ve tüpün iç yapısında bulunan tüycükler yardımıyla rahim iç tabakasına doğru ilerletilir.

Fallop tüpü içerisinde bu şekilde ilerlemeye devam eden yumurta hücresinin ömrü 12-24 saattir. Bu süre içinde yumurta hücresi sperm hücreleriyle karşılaşır ve şartlar uygun olursa sperm hücrelerinden biri yumurta hücresinin içine girerek yumurta hücresini döller.

Resimde spermler arasında en güçlü olanı savaşı kazanmış durumda ve az sonra yumurta hücresinin dış zar tabakasının bir bölgesini eriterek içeri girecek.

Zona pelusida

Zona Pelusida ayrı türden canlıların spermlerinin yumurta hücresini döllemesini engelleyen yumurta hücresi duvarıdır ve yumurta hücresinin dış yüzeyini kaplayan kalın ve sağlam bir zar tabakası şeklindedir. Zar tabakasının yapısında bulunan maddeler, yalnızca insan spermi yapısında bulunan bazı enzimler tarafından eritilebilir nitelikte yapılmışlardır. Bu, insan yumurta hücresinin yalnızca insan sperm hücresi tarafından döllenmesini garantileyen mükemmel bir mekanizmadır. Yardımla üreme tekniklerinden olan mikroenjeksiyonda Zona Pelusida elektron mikroskopu altında çok ince bir aletle delinmekte ve bir adet sperm hücresi içeriye enjekte edilmektedir.

Kromozomlar ve genler

Kromozomlar vücudumuzun bütün işlevlerini yöneten bilgilerin yer aldığı ve yüz binlerce megabayt bilgiyi "sıkıştırılmış" olarak taşıyan hücre çekirdeğinde yerleşik helezon şeklinde yapılardır.

Kromozomları daha iyi anlamak açısından her bir kromozomu bir ansiklopedi cildi gibi ele alabiliriz. Her insan hücre çekirdeğinde 46 adet kromozom, yani kendi bedensel işlevlerinin nasıl olması gerektiği bilgisinin bulunduğu 46 ciltlik bir ansiklopedi taşır. Bu 46 ciltlik ansiklopedinin 23 cildi canlının annesinden, 23 cildi de babasından gelen bilgileri içerir.

Genler kromozomların alt birimleridir ve bir ansiklopedi cildinin içinde yer alan konu bölümleri olarak ele alınabilir. Beden, işlevlerini yerine getirirken ne yapması gerektiğini, hangi maddenin nasıl üretileceğini her defasında bu ansiklopediye bakarak uygular. Örneğin bir kan hücresi üretilirken hücrenin hangi kan grubuna sahip olduğu ansiklopedinin belli bir cildinin içinde, yani bir kromozom içinde, bir konu başlığı olarak, genetik kodunda yazılıdır. Beden benzer şekilde göz rengini, hormonların nasıl üretileceğini, saçların nasıl uzayacağını ve bunların benzeri yüz binlerce bedensel işlevi ansiklopedideki bilgilerden bakarak uygular.

Yumurta hücresi ve sperm hücresi her biri 23 sayıda kromozom içeren yapılardır. Bu hücrelerin kromozom sayılarının vücuttaki diğer hücrelerin içerdiği sayının yarısı olmasının özel bir anlamı vardır: Döllenme sonunda iki hücrenin kromozomlarının birleştirilmesiyle 46 adet kromozom içeren bir hücre oluşmasını sağlamak. Bu özelliğin diğer bir anlamı da yeni oluşan canlının genetik özelliklerinin yalnızca anneden veya babadan gelen kromozomları içermek yerine, bir "harmanlanma" sonucunda her iki taraftan da özellikler alan bir canlı oluşmasının sağlanmasıdır.

Yukarıda anlatılan mekanizma, bebeğin çeşitli özelliklerinin (göz rengi, kan grubu, muhtemel erişkinlik boyu, davranışsal özellikler, bedensel özelikler ve çok sayıda özellik) hem annesine hem de babasına benzemesini sağlar. Hangi özelliğin kime benzeyeceğinin belirleyicisi hangi genin "baskın" olduğuna bağlı olarak değişir. Baskın (dominant) genler baskın olmayan (resesif) genlerden daha güçlüdür ve yeni canlıda var olduklarında özelliklerini direkt olarak o canlıya aktarabilirler. Örnek olarak Rh(+) kan grubunun oluşmasını sağlayan gen baskın bir gendir ve bu nedenle bebek annesinden Rh(-), babasından Rh(+) kan grubu (veya tam tersi) geni alsa bile kendisinin kan grubu Rh(+) olarak belirlenecektir. Bir bebeğin Rh(-) kan grubuna sahip olabilmesi için hem anneden hem de babadan Rh(-) gen alması gerekir.

Yumurta hücresi döllendikten sonra hücre çekirdeğinde yeni bir canlının temelleri atılır. 23 kromozomdan oluşan yumurta hücresi genetik kodu, yine 23 kromozomdan oluşan sperm hücresi genetik koduyla birleşir ve 46 kromozomdan oluşan yeni bir hücre meydana gelir. Yeni oluşan canlının cinsiyetinin belirleyicisi sperm hücresinin içerdiği cinsiyet kromozomunun niteliğidir. Dişi canlı iki adet X cinsiyet kromozomu içerirken (46 XX olarak kodlanır), erkek canlı bir adet X, bir adet Y cinsiyet kromozomu içerir (46 XY olarak kodlanır). Olgun sperm hücresi de bu nedenle ya X (23 X olarak kodlanır) veya Y cinsiyet kromozomu içerir (23 Y olarak kodlanır). Olgun yumurta hücresi her zaman X cinsiyet kromozomu taşır (23 X olarak kodlanır). Yumurta hücresi Y kromozomu içeren bir sperm tarafından döllenirse yeni canlı 46 XY yani erkek, X kromozomu içeren bir sperm tarafından döllenirse 46 XX yani dişi olacaktır.

Yeni canlının yolculuğu devam ediyor

Döllenen hücre bir yandan çoğalmaya öte yandan Fallop tüpü içinde ilerlemeye başlar. Hücre çoğalması ikiye katlanarak devam eder ve rahim iç tabakasına gelindiğinde canlı artık büyümüş ve blastosist adı veilen bir "hücreler yığını" haline gelmiştir. Blastosist rahim iç tabakasının en verimli bölgesinde yerleştiğinde (implantasyon) gebelik başlamıştır.

İmplantasyon sonrası yeni canlı hemen beta-HCG adı verilen bir hormon üretmeye başlar ve bu hormon kana geçer. Hormon kan yoluyla kadının bütün iç organlarına iletilerek vücuda "gebelik başlamıştır" mesajını verir. Bu mesajı alan organların her biri gebelik için kendi hazırlıklarını yapmaya başlarlar ve değişim başlar.

İmplantasyon bölgesinde bebeği besleyecek olan ve plasenta adı verilen yapının temelleri atılır. Gebelik oluştuğunda yumurtalıkta yumurtlamanın olduğu bölgede gelişen Sarı Cisim adlı yapının ömrü uzar. Bu yapı progesteron hormonu salgısına devam ederek gebelik ürünü kendi hormonunu kendisi üretmeye başlayana kadar onun hormon ihtiyacını karşılar. Gebelik oluştuğunda adet döngüsü ve yumurtlama süreci geçici olarak duraklar. 

9 ay, 10 günlük yolculuk

Gebelik başladığında salgılanan hormonlar anne adayını gebelik ve doğuma bedensel olarak hazırlar. Yaklaşık 9 Ay 10 Günlük sürecin başında yalnızca bir hücreden ibaret canlı çeşitli gelişim aşamalarından geçerek doğuma hazır hale gelir.