Fobileri tedavi etmek mümkün!

Kaygı insanların yaşadığı en rahatsız edici duygulardan bir tanesidir. Bu halk dilinde daha çok korku ve sinirlilik olarak ifade edilir. Kaygı denildiği zaman akla fobiler ( yükseklik, sosyal, kapalı yerde kalma veya asansör, böcek vs), panik ataklar (ölecekmiş gibi olma hissi), travma sonrası panik bozukluk (yüksek düzeyde yaşanan bir sıkıntı sonrası yaşanılan travmanın sürekli hatırlanması), obsesif kompulsif bozukluk ( bazı şeyleri sürekli düşünmek veya yapmak) girebilir.

KORKU NEDİR?

Korku gerçekte var olan tehlikeye karşı fiziksel ve ruhsal bütünlüğü korumak için verilen normal bir tepkidir. Hepimiz hayatımızın bir bölümünde mutlaka yoğun bir korku yaşamaktayız. Korku, tehdittin olduğu durumlardan hayatta kalmamıza yardımcı olan bir baş etme mekanizması olduğu gibi tehdit olmadığı zamanda çıkan durumlarda anksiyete gibi farklı problemlere sebep veren bir duygudur. Bu gibi durumlarda çoğu insan korku beslediği nesne veya durumdan kaçınır.

Örneğin, korku yaşadığımız bir durumda vücudumuz tamamen değişmeye başlar; kan akışının hızlanması için hızlı hızlı nefes alıp vermeye başlarız; kalbimiz hızlı çarpar ellerimiz terler ve ağzımız kurur. Bedendeki bu değişimle beraber düşüncelerimiz de değişir ve tüm odağımız korkuya sebep olan şeye yoğunlaşır.

KORKU VE KAYGI ARASINDAKİ FARK

Çoğu zaman korku ile kaygı terimleri birbiriyle karıştırılır. Birbiriyle ilinti olması ile birlikte aynı zamanda iki farklı kavram olduğunu söylenebiliriz. Korku, somut olarak ortaya çıkan tehlikeye karşı verilen ani ve kısa süreli bir tepki iken kaygı daha çok gelecekle olması mümkün olan bir tehlikenin üzerine hissedilen yoğun duygudur ve daha uzun sürer. Kaygıya verilebilecek en basit örnek gireceğiniz bir sınav veya iş görüşmesi olabilir. Günler veya aylar öncesinden o anı düşünürsünüz. Bu duygu her birey tarafından farklı yoğunlukta yaşanır. Kaygı sağlıklı olduğu zamanda bizi o güne hazırlanmamız için motive edebildiği gibi yoğun yaşandığı zamanlarda performansımızı olumsuz yönde etkiler.

FOBİ NASIL GELİŞİR?

Fobi bireyin hayatını olumsuz şekilde şekillendiren bir objeye veya duruma karşı duyulan yoğun duygu, kaçınma halidir. Fobi yaşayan bireylerde en belirgin görülen fiziksel tepkileri şöyle sıralayabiliriz

• Aşırı sinirlilik
• Nefes almada güçlük
• Avuçlarda terleme
• Artan kalp atışı
• Yüzde sıcaklık veya yanma hissi
• Titreme
• Bulanık görme

Fobinin nasıl geliştiğine dair birkaç tane teori vardır. Yaşamımızdaki önemli olaylar fobiyi besleyebilir. Örneğin uçak düşme tehlikesi geçirmek veya araba kazası yaşamış olmak veya fiziksel şiddete, istismara maruz kalmak gibi gerçekten yaşanmış olaylar ve korkular;
çocukluğumuzda bize öğretilen şeyler veya bir davranışı sonlardırmak için kullanılan objeler (iyi çocuk olmazsan iğne yaparım, doktor gelir); topluluk içinde konuşma ya da yeni anne olmak gibi başa çıkması zor gibi görünen durumlar fobiye dönüşebilir.

FOBİ TEDAVİSİ

Yaklaşık 65000 değişik fobi tarzı bulunmuştur. Tahmin ettiğiniz gibi fobi için tek bir tedavi yaklaşımı geçerlidir demek çok yanlış olur. Fobi kişinin içinde bulunduğu durum, istek ve ihtiyaçlarına göre birçok farklı ekollerle çözülebilir. Fobi tedavisinde amaç kaçınma davranışını anlamak, önlemek ve belli durumlarda ortaya çıkan anksiyeteyi azaltmaktır.

Fobi veya bunu eşlik eden panik atak problemi yaşayan bireyler ilk etapta psikiyatriste gidip ilaç almak isterler ancak şunu önemli belirtmem gerekir ki tek başına ilaç tedavisi genelde yeterli değildir. İlaç bir süre yaşadığınız ve istemediğiniz semptomları azaltacaktır ancak tedavi etmeyecektir. İlaç tedavisinin gerektiği durumlarda veya gerekmediği tüm durumlarda tedavi süreci psikoterapi ile devam etmelidir ki tekrar fobinin ortaya çıkma durumu azalsın veya sıfıra insin.

Literatür Bilişsel Davranışçı Terapinin ( BDT), psikodinamik terapinin ve EMDR’ın bu konuda kısa zamanda ve en etkili çözüme ulaştığını göstermiştir. 

EMDR ile fobiyi çalışırken bireyin travmaları, fobiye sebep veren etmenler ve bununla beraber görülen duygu ve düşünceler beraberce çalışılır. Bununla beraber terapistin önereceği rahatlama egzersizleri de fobinin getirdiği yoğun duyguyu azaltmakta yardımcı olacaktır.

Bazı özel durumlarda, özellikle agorafobisi olan bireylerde ilk etapta dışarı çıkmak danışan için bir olasılık olmayabilir. Bu durumda, örneğin ben internetten görüntülü konuşma teknolojisi sayesinde seanslarımı yapmaktayım ve özellikle anksiyete problemlerinde çok başarılı sonuçlar almaktayım.

Kısaca özetlersek fobi tedavisi mümkün bir rahatsızlıktır ve bu konuda kaçınılması tek gereken şey tedavi almama ihtimalini düşünmektedir.

Uzman Psikolog
İnci Tebiş Picard