Çocuklarımıza sorumluluk kazandırmak

Bu liste çocuklarına sorumluluk kazandırmak amacıyla, ev işlerini kullanmak isteyen anne babalara bir başlangıç listesi oluşturmak amacıyla Robert J. Mackenzie’nin "Çocuğunuza Sınır Koyma" kitabından alındı.

Bazı çocukların becerilerinin daha ileride olması, bazılarının ise daha geride olması beklenebilecek bir durumdur. Anne babalar çocuklarını gözlemleyerek, neyi başarıp neyi başaramayacaklarını değerlendirerek uygun bir program hazırlayabilirler. Yalnız bu noktada, becerilerin yaptıkça geliştiğini ve aşağıdaki listenin ortalama bir çocuğun yapabileceği şeyler olduğunu hatırlamakta yarar var. “Yok canım benim çocuğum bu kadarını da yapamaz” demeden önce, çocuğunuzun istekli olup olmayacağını anlamak için önermekte, teşvik etmekte, başarılı yanlarına, cesaretine ve emeğine vurgu yaparak sözle ödüllendirmekte yarar var.

Yıllar itibariyle listeye bakıldığında çocuklarımızın yapabilecekleri büyük bir hızla artıyor. Bu dönüşümü kabullenmek sadece çocuk açısından değil, anne baba açısından da hiç kolay değil. Henüz çok erken olmasına rağmen minik kızımın büyüdüğünü kabullenmek, ne zaman arkadaşlarıyla yalnız başına dışarı çıkacağı, ulaşım araçlarına binerek farklı yerlere gideceği ya da alışveriş yapacağı, çevredeki insanların güvenilmezliği gibi konular zamanı geldiğinde mutlaka içimi yiyip bitirecek. Diğer yandan onun gelişimi için bu dönüşümün önünü kesmemek tam tersine cesaretlendirmek ve ikimiz arasında güven yaratmak ve mümkün olduğunca çok problem çözmeyi ve açık iletişimi öğretmek benim görevim olacak.

Tıpkı minicik azimli bir bebekken düşer diye sandalyeye çıkmasını yasaklayan babasına engel olup, gün içinde mümkün olduğunca çok sandalyeye çıkma ve inme egzersizi yaptığımız günler gibi. Öyle bir yaş gelecek ki, hem de çok yakın bir zamanda hiçbir şeyi yasaklayamayacağız, çocuğumuzun kendi öz disiplinine, sorumluluk duygusuna ve o güne kadar verdiğimiz değerlere güvenmek zorunda kalacağız. O gün çocuğumuz ne kadar çok tecrübe edinmiş, düşmüş kalkmış, kendi kararlarını kendi vermek konusunda söz sahibi olmuş ve problem çözme şansını elde edebilmişse o kadar çok kendi iç sesini dinleyecek ve doğru kararlar verecektir.

Az hata eşittir az tecrübe,
Az tecrübe eşittir az öz güven,
Az öz güven eşittir arkadaşlarının ya da başkasının kontrolünde olma.

İşte ancak o zaman endişelenmeye başlayabiliriz.

Değişik yaş gruplarının yapabileceği ev işleri:

2-3 yaş

1. Oyuncaklarını toplamak ve onları yerine koymak
2. Kitap ve dergilerini yerlerine koymak
3. Yeri süpürmek
4. Peçete, tabak ve çatal kaşıkları yemek masasına koymak ama istenen biçimde olmayabilir
5. Kahvaltıda yemek istediği yiyecekleri seçme imkanı verilirse basit kararlar vermeyi öğrenmek
6. Yemeklerden sonra kirlileri kaldırmak ve onları tezgahın üzerine koymak
7. Tuvalet eğitimine yardımcı olmak
8. Yardımla giyinmek soyunmak
9. Alışveriş dönüşü malzemeleri alt raflara yerleştirmeye yardım etmek
10. Evdeki hayvanların beslenmesine yardım etmek
11. Alçaktaki askılara ceket, hırka vb. asmak

4 yaş

1. Sofrayı kurmak
2. Alışveriş dönüşü malzemeleri yerleştirmek
3. Alışveriş listesinin hazırlanmasına ve alışverişte raflardan malzemelerin alınmasına yardımcı olmak
4. Düzenli bir şekilde evdeki hayvanların beslenmesine yardımcı olmak
5. Bahçe işlerine yardımcı olmak
6. Elektrikli süpürgeyi tutmak, yer silmek ve toz almada yardımcı olmak
7. Sandviç hazırlarken yardımcı olmak
8. Basit bazı yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmek
9. Kek yaparken elektrikli karıştırıcıyı tutmak
10. Ceket ya da çanta gibi şeyleri alçaktaki askılara kaldırmak
11. Oyun oynadıktan sonra oyuncakları veya kendine ait eşyaları kaldırmak

5 yaş

1. Yemeklerin planlanması ve alışverişine yardım etmek
2. Basit bir kahvaltıyı ya da sandvici hazırlamak
3. Yedikten sonra kirlilerini temizlemek
4. Sofrayı her şeyi yerli yerine koyarak hazırlamak
5. Yatakları düzeltmek ve odasını temizlemek
6. Giyecekleri önerileri dikkate alarak seçmek ve kendi başına giyinmek
7. Kirli giyeceklerini sepete atmak
8. Temiz giysileri çekmecelere yerleştirmek
9. Telefona gerektiği şekilde cevap vermek
10. Arabayı yıkamaya yardım etmek
11. Çöpü dışarıya çıkarmak
12. Evdeki hayvanları beslemek
13. Ayakkabılarını bağlamayı öğrenmek
14. Kendi kendine hazırlanmak (saçlarını taramak)
15. Bulaşık makinasını boşaltmak ve içindekileri tezgahın üzerine koymak

6 yaş

1. Havaya ve özel olaylara göre giysilerini seçmek
2. Çiçekleri sulamak
3. Sebzeleri soymak
4. Tost, yumurta, sosis gibi basit yiyecekleri bir büyüğün yanında pişirmek
5. Kendi okul yemeğini hazırlamak
6. Giyeceklerini dolaba asmak
7. Kendi ayakkabılarını bağlamak

7 yaş

1. Sabahları çalar saatiyle kendi kalkmak
2. Evdeki hayvanları eğitmek
3. Evdeki hayvanları yıkamak
4. Balkon ve kapının önünü süpürmek, yıkamak
5. Alışveriş malzemelerini arabadan eve taşımak
6. Öğle yemeği parasını bağımsızca idare etmek
7. Kendi bisikletinde basit tamir işlerini yapmak
8. Bahçeyi sulamak

8-9 yaş

1. Yardım almadan banyo yapabilmek
2. Yerleri silmek
3. Çekmece ve dolaplarını temiz ve düzenli tutmak
4. Kendi giysi alışverişinde anne babalarına yardımcı olmak
5. Kimse söylemeden okul giysilerini değiştirmek
6. Kimse söylemeden derslerini düzenli olarak yapmak
7. Battaniyeleri katlamak
8. Temiz çamaşırları kaldırmak
9. Kendisinde küçük kardeşinin beslenmesine, yıkanmasını, bakımına yardımcı olmak
10. Basit elektrikli aletleri yardım olmaksınızı kullanmak (mutfak robotu gibi)

10 yaş

1. Kendi yatak çarşaflarını değiştirmek
2. Çamaşır makinası vb. çalıştırmak
3. Yardım olmadan bulaşık makinasını yerleştirmek ve çalıştırmak
4. Listedeki malzemeleri çarşıdan almak
5. Kendi randevularını takip etmek
6. Misafir ağırlamak
7. Doğum günü ya da özel günleri planlamak
8. Kimse söylemeden belli görevleri yerine getirmek, komşulara yardımcı olmak
9. Para biriktirip uzun vadede almak istediklerini planlamak

11-12 yaş

1. Basit işler yaparak para kazanmak
2. Evde tek başına kalmak
3. Kendi başına ulaşım araçlarına binmek
4. Tiyatro, sinema gibi toplu yerlerde uygun şekilde davranmak
5. Kendi hobilerinden sorumlu olmak
6. Bağımsız olarak kendi ödev programını yürütmek