Organik diye satılan açık sütlere dikkat!
Sağımından tüketimine kadar sütün kalitesinin korunması gerekiyor.
Son zamanlarda doğal yaşam trendi ile organik gıdalara ilgi arttı. Market rafları her geçen gün daha fazla organik ürün ile doluyor. Peki, ‘organik’ kavramı ne demek? Uzman Diyetisyen İdil İmamoğlu, bu kavramla ilgili bilgiler verdi ve açıkta satılan sütlerin organik olup olmadığı konusunda bizleri aydınlattı.
Organik ürünler hayatımızda uzun süredir mevcut. Bazen açıkta satılan, köyden gelen gıdalar karşımıza organik adı altında çıkıyor, organik semt pazarları kuruluyor.
“ORGANİK” NE DEMEK?
Organik sözcüğü, tarım ürünlerinin yetiştirilme ve işlenme yönteminin, doğal yöntemler ve materyallerle yapıldığı anlamına gelir. 2004 yılında ülkemizde kabul edilen organik tarım kanunu ile organik tarım ve hayvancılığın kriterleri belirlenmiştir. Üretici, organik tarım veya hayvancılık yapmak istediğinde bir dizi kriteri yerine getirmelidir. Gerekli koşulları yerine getiren üretici, ancak bu şekilde sertifikalandırılır ve organik gıda logosu almaya hak kazanır.
Organik tarım yöntemi ile yetiştirilen ürün, hangi bitki olursa olsun, üretim yapılan topraklarda herhangi bir sentetik kimyasal gübre, böcek ilacı ya da yabani ot ilacı gibi maddeler kullanılamaz. Organik tarımda ve geleneksel tarımda yapıldığı gibi alandan maksimum verim alınması yerine, toprakların kirletilmemiş, çölleşmemiş, verimli şekilde aktarılması ve bu topraklarda yetiştirilen ürünlerde insan sağlığını tehdit eden risklerin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir. Bu sayede toprağın içindeki doğal besinler ürünlere taşınır.
ORGANİK HAYVANCILIK
Aynı üretim felsefesi, organik hayvansal üretim için de geçerlidir. Örneğin bazı geleneksel üretimlerde uygulanan ve bir inekten maksimum süt verimi alabilmek için hastalıklarda aşırı antibiyotik kullanımı, hormonlarla süt ve et üretimini artırma, hayvan refahının göz önünde tutulmaması organik hayvancılık uygulamalarında kanunlarla yasaklanmıştır.
Organik hayvancılıkta hayvanlara doğal şartlarına uygun besleme ve bakımın gerçekleştirilmesi kanunen zorunlu tutulur. Aynı zamanda hayvanın hastalandıktan sonra tedavi edilmesi yerine hayvanın hastalanmaması için gereken koruyucu uygulamaları kullanmak kanunen zorunludur.
AÇIKTA SATILAN SÜTLERE DİKKAT!
Son zamanlarda açıkta satılan işlem görmemiş sütlerin organik süt olduğuna dair bir kanı oluşturuluyor. Peki, açıkta satılan süt organik midir?
Açıkta satılan sütlerin üreticilerinin organik süt elde edebilmeleri için bahsi geçen kriterleri yerine getiriyor ve ilgili denetlemeleri geçiyor olmaları gerekir. Küçük bir üreticinin gerçekten hayvanın meme başı hijyenine dikkat edip etmediğini, yoğun antibiyotik veya organik yemler kullanıp kullanmadığını, hayvanların veteriner kontrolü olup olmadığını bilme şansımız ne yazık ki yoktur. Sütü satan üretici gıda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından onaylanan organik ürün sertifikası ibraz edemediği sürece açıkta satılan sütler organik algılanmamalıdır.
BİR GIDANIN ORGANİK OLMA KRİTERLERİ NASIL BELİRLENİR?
Gıdaların organik olma kriterleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan yönetmeliklerle belirlenmiştir. Yalnızca bakanlığın “organiklik logosu”nu taşıyan sütler organiktir. Kontrol edilmeyen hiçbir ürün veya üretim bu sertifikayı taşıyamaz. Bilinçli tüketicilerin, aldıkları üründe mutlaka organik gıda logosuna dikkat etmeleri gerekir. Sertifikalı olmayan hiçbir ürün organik ürün değildir. Buna, sokak sütleri de dahildir.
Açık sütlerin organik olmamasının yanı sıra besin kaliteleri ile ilgili Hacettepe Üniversitesi'nden Prof. Dr. Tanju Besler ve Prof. Dr. Serhat Ünal tarafından yapılan “Türkiye'deki Açık Sütün Kimyasal Kalitesi: Vitaminler” adlı araştırmanın sonuçlarına göre, Türkiye'de toplam süt tüketiminin yüzde 62'sini oluşturan açık sütün besin değeri de düşük bulunmuştur. Sağımından tüketimine kadar, özellikle içime hazırlama evresinde sütün besin değerinin korunması ve yine mikrobiyolojik olarak güvenilir olması önem taşıyor. Sütten, ancak içindeki besin öğeleri korunduğu zaman yararlanabiliriz.
Yapılan çalışmada ayrıca açık sütün sağlığı tehdit eden çok sayıda zararlı organizmayı da içerdiği tespit edilmiştir. Sokaktan alınan açık sütün içindeki sağlığa zararlı mikroorganizmaları yok etmek için sütü 90-95°C'de, en az 10-15 dakika kaynatmak gerekir. Ancak bu yöntem vitaminlerin de önemli ölçüde azalmasına yol açar.
Araştırma sonuçları, ısıl işlem geçirmemiş açıkta satılan sütün besin değeri ve mikrobiyolojik açıdan tüketiminin uygun olmadığını bir daha açıkça göstermektedir.
