“İlk reglim ne zaman olacak?”

İlk adet kanamasının başlamasındaki gecikmeyi, tek başına ele almak çok doğru bir yaklaşım değildir. Konuyu daha çok ergenlik ve gelişim problemleri şeklinde ele almak, daha erken ve doğru yaklaşımlara yol açacaktır.

Kız çocuklarından ergenliğin ilk belirtisi telarşe yani meme tomurcuklanmasıdır ve ortalama 8-10 yaş civarında başlar. İkinci ergenlik aşaması ise genital bölgede tüylenmenin başlamasıdır, ortalama 11 yaş civarında gerçekleşir. Son aşama ise ilk adet kanamasının başlamasıdır ve ortalama 12 yaş civarında gerçekleşir. Bu bahsedilen ergenlik aşamaları ile ilgili olarak verilen yaşlar ortalama yaşlardır, ülkeye, ırka, iklime göre değişiklikler gösterirler.

İlk adet görmenin gecikmesi nelerden kaynaklanır?

16 yaşına geldiği halde adet olmama durumu 1/1000’den daha az kız çocuğunda karşımıza çıkar. Fakat genelde konuyu incelemeye almak için 16 yaşına kadar beklemek gerekmez. Örneğin bir kız çocuğu 14 yaşına geldiği halde hala meme tomurcuklanması başlamamış ise bu estrojen salgısı ile ilgili bir probleme işaret edebilir ve bu kız çocuğunu daha fazla beklemeden incelemeye almak yerinde bir yaklaşım olur.

Kız çocuklarında adet görmenin gecikmesi veya hiçbir zaman olmamasına yol açabilecek değişik nedenler bulunmaktadır. Bunların başlıcaları şu şekilde sıralanabilir.

1- Kromozomal nedenler: Doğuştan gelen değişik kromozomal bozukluklar adet görmeyi engelleyebilir (Turner sendromu gibi durumlar). Yine kromozomlardaki bazı kopmalar ve eksiklikler yumurtalıkların çalışmamasına neden olabilir (Hiç adet olmamanın en sık nedeni bu durumdur).

2-Çeşitli kronik hastalıklar: Diyabet, tiroit bezi hastalıkları, doğuştan gelen kalp hastalıkları adet görmenin gecikmesine yol açabilir.

3-Vücut ağırlığının çok düşük olması: Kadınların adet olabilmesi için vücutlarındaki yağ oranının %17’nin üstünde olması gerekir. Bu oranın altına düşüldüğünde adetler kesilir veya hiç başlamaz.

4- Psikiyatrik bozukluklar: Anorexia, bulimia gibi yeme bozuklukları ve bununla bağlantılı psikiyatrik bozukluklar ilk adetin gecikme nedenleri arasındadır.

5-Aşırı egzersiz: Özellikle bir spor dalında düzenli ve aşırı yapılan çalışmalar adet başlangıcını geciktirir. Adet kanamaları başlamadan önce böyle ağır bir atletik eğitim programına dahil olan kız çocuklarında; her bir yıllık ağır egzersiz adet kanamalarını yaklaşık 0,4 yıl geciktirir.

6- Doğuştan gelen anatomik bozukluklar: Örneğin rahmin veya vajinanın olmaması (vakaların %15’i bu gruptadır ve ikinci en sık nedendir).

7-Yumurtalıkların zedelenmesi: Daha erken yaşlarda alınan kemoterapi, radyoterapi vs. nedeni ile yumurtalıkların zedelenmiş olması adetin gecikmesine neden olabilir.

8- Beynin hipotalamus ve hipofiz bölgelerinin tümörleri adet görme mekanizmasını engelleyebilir.

Ana hatları ile anlatmaya çalıştığımız bu tablo ile yani 14 yaşına geldiği halde hala göğüs tomurcuklanması, genital tüylenmesi başlamamış bir kız çocuğu söz konu olduğunda yapılacak şey en kısa zamanda bir pediatrist veya jinekolog ile temasa geçmek olmalıdır. Yapılacak incelemeler, altta yatan nedeni ortaya koyacak ve tedavi edilebilir bir tablo ise gerekli tedavinin bir an önce başlanmasını sağlayacaktır.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Hüseyin Şenyurt