Yeni normal ve sonrasında çocuklar için iş ve kariyer becerileri

Birçok ebeveyn, şu an bildiği meslekler ile çocuklarının kariyerlerini hayal edebiliyor. Fakat geleceğin mesleklerini henüz bilemesek de Dünya Ekonomik Formu gibi küresel sermayeye yön veren oluşumlardan, bu konuyla ilgili bazı öngörülere sahip olmamız mümkün. Ancak bildiğimiz ve emin olduğumuz en önemli kanı, hızla değişen dünya ve bolca belirsizlik içeren sürekli inovasyonun doğasına çocuklarımızı hazırlamamız.

Yakın gelecekte çalışma ve yaşama şekillerimiz yeni bir form alacak, birçok iş gelecekte var olmayacak. Dünya Ekonomik Formu’na göre ihtiyaç duyulan en iyi becerilerin başında; karmaşık problem çözme, kritik düşünce ve yaratıcılık yer alıyorken, çocuklarımızı gelecekte CEO, CFO ya da CTO gibi konumlarda görmek istediğimizde karşımıza V.U.C.A temelli yeni nesil yaklaşımlar çıkmakta.

Geçmişte işler sabit ve durağanken şimdi ilerlemenin ve başarmanın yolu, sürekli öğrenmeden, kendini yenilemekten geçiyor. Teknolojinin 2030 ve sonrasında dünyayı her yönden kapsayacak olması, ebeveynler olarak dijital farkındalık kazanmamızın önemini açıkça gösteriyor.

Çocuklarımızı geleceğe hazırlarken gözden kaçırmamamız gereken en önemli nokta kendi uyanışlarını gerçekleştirmeleri için ilham almayı bilen bireyler olmalarıdır.

Geçmişte katıldığım bir eğitimde, o zamanın genel müdür yardımcısı “büyük şirketlerin eleman seçiminde en önemli unsurlardan birisi, iş birliği içinde bulunabilen ve takım çalışmasına yatkın çocuklarımızın daha fazla avantaj sağlayacağını” belirtmesi olmuştu.

İlgili alanlarına baktığımızda 1990’lardan itibaren yurt dışında bu beceri alanlarına hayli önem verildiği görülmektedir. Bu yüzden, çocuklarımızı geleceğe hazırlarken sadece akademik başarılarını değil; çatışma çözme, ara buluculuk, çalışma arkadaşlarını destekleme, etkin bir ekip lideri ya da gizil liderlik becerilerine sahip ve etkin farkındalık gibi özelliklere de sahip olması gerektiği aşikardır.

Çocuklarımızın yeni nesil bireyler olması yönünde, iş ve kariyer basamaklarını sağlam adımlarla çıkmaları için ve okul ikliminden itibaren desteklenmesi gereken becerileri sizler için derledim:

- Problem çözme becerisi

Çocukların, rekabet dolu bir iş yaşamında ilerleyebilmesi için eleştirel düşünebilmesi, karmaşık durumları gözlemleyebilmesi, akıllı ve çözüm üretici yöntemler bulması gerekir. Bunun için çocukların ‘neden’ sorusunun ötesine geçebilmesi çok önemlidir. Ayrıca, örnek senaryolar ile kendi iş dünyanızdaki deneyimler üzerinden giderek “farz edelim”, “şöyle olsaydı” veya “sen hayalindeki iş yerinde çalışırken böyle bir durum meydana gelseydi...” gibi olayın etrafını da gören kapsayıcı sorulardan önce olayı anlamaya ve düşünmeye yönelik durumlardan sonra etkin soru cümlelerine sahip olması gerekir.

Çocuklarınız ile birlikte düşünce oyunları oynayabilirsiniz, bunun için çalıştığınız sektördeki aldığınız kurum içi eğitimlerde öğrendiklerinizden ve olası kurum içi çekişmelerinizde aldığınız aksiyonlardan sınırsızca yararlanabilirsiniz. Örneğin, “Neden görgü kurallarına ihtiyaç duyarız?” gibi ucu açık sorular ile başlayabilirsiniz.

Etkin bir takım oyuncusu olma

Üst düzey şirketlerin performans yönetim sistemleri, başarıyı tek bir çalışanın performansı ile değil takımın başarı sürecinde birlikte ve uyum içinde çalışma potansiyelleri ile değerlendiriyor. Çocuğunuzun takım ruhunu ve rekabetçi yönünü kuvvetlendirmek adına onu bir bireysel savunma sanatına ve takım oyunu temelli, ekip ruhunu öne çıkaran bir başka etkinliğe kaydedebilirsiniz.

Arkadaşlarına bağlı olmayı, birlikte hareket edebilmeyi, takım lideri olabilmeyi, kendini kontrol edebilmeyi, empatiyi ve zaman yönetimini bu şekilde öğrenebilirler. Eğer bunu yapmak için yeteri kadar imkanınız yoksa çocuğunuzun sevdiği müzik grupları veya spor takımları hakkında sohbet ederek onların yaşadığı zorlukları araştırmasını isteyebilirsiniz.

Boyutlu düşünebilme becerisinin ötesine geçebilmek

Uzmanların mekansal farkındalık da dediği kavram olan nesneleri görselleştirme yeteneği ve bir alana sığdırma şekli olan boyutsal düşünebilme, çocuklara kafalarındaki şekilleri nasıl kullanabileceklerini öğretir.

Bunun için boyutsal düşünmeye teşvik eden oyunları oynayarak zemini hazırlayabilirsiniz. Daha sonra ise eş zamanlı farklı etkinlikler ile üç boyutlu düşünmenin ötesine geçme yollarını zorlayabilirsiniz.

İletişim becerisi

Çocuklarınız ileride nerede çalışıyor olursa olsunlar, iş birliği içinde bulunma ve iletişim kurmak her zaman elzem olacaktır. Çocukların iletişim becerileri geliştirme hızları her ne kadar birbirlerinden farklı olsa da sağlıklı sosyal-duygusal becerilerini geliştirmek, başkalarını anlamak, iletişim kurmak için her gün aileleri ve arkadaşlarıyla etkileşime girerler. Çocuğunuza her gün onu dinlemek için zaman ayırın ve o esnada dikkatinizi dağıtacak hiçbir şeye izin vermeyin, yıllarca duyduğunuz ben dilinin gelişmesi için ne kadar çok emek o kadar çok geleceğe yatırım olarak karşımıza çıkmakta.

Yazılı iletişimin en az sözel iletişim kadar önemli olduğunu daha iyi anlıyoruz. Çocuklarınıza ilgi duydukları kahramanlar, oyunlar vb. hakkında kısa yazılar yazmaya teşvik ederek sözel iletişimden, yazılı iletişime geçmelerini sağlayabilirsiniz.

Liderlik becerisi

Gelecek, kendi uyanışını gerçekleştiren çocukların elinde şekilleneceğine göre, çocuklarımızın içlerindeki liderlik potansiyelini keşfetmeleri çok önemlidir. Liderlik doğru kararlar alabilme, etkin iletişim, tutku ve sorumluluk ile yakından ilgilidir. Her ne kadar bazı insanlar, doğuştan lider doğsa da bu oran çok ama çok azdır ve kendini keşfedemedikten sonra ne yazık ki bir anlam ifade etmemektedir.

Hepimizin içinde var olan bu kapasite, doğru kariyer rehberliği ile geliştirilebilir ve doğuştan lider donanım özellikleri yüksek olan kişilerin ötesine rahatça geçilebilir. Liderlik becerilerinin gelişmesi için en önemli faktör; farkındalık için hazır olmaktır. Özellikle yeni nesil çocuklarımızı iyi gözlemlediğimizde oynadıkları online oyunlar bizlere faydalı ipuçları vermektedir. Sizler de çocuklarınızın oynadığı oyunları takip edip orada üstlendikleri rollerin farkına vardıktan sonra evininizde bir değişiklik yaparak en azından ev işlerine yardım etmesi konusunda öncü olmasını sağlayabilirsiniz.

Duygusal zeka gelişimi neden önemli?

İş yaşamında duygusal zekanın yeri zaman zaman tartışılsa da denge oluşması ve bütünsel liderlik için önemi uzmanlar tarafından sürekli gündeme gelmektedir. Duygusal zeka, başkalarının bakış açılarını anlamaya, nazik ve özenli bir tavırla iletişime geçmemize yardımcı olmaktadır. Ayrıca insan ilişkilerindeki olumlu yanın güçlenmesi için bir olanaktır.

Çocuklarda duygusal zeka gelişimlerine erken yaşta başlanmalıdır. Öncelikle kendi duygularının farkına varması, diğer insanların duygularını da anlayabilmesini sağlayacaktır. Çocuklarınız ile duygular üzerine konuşmalar yapın, bazen haber veya film izlerken bazen kısa bir hikayeden bazen ise kendi hayatınızdan örnekler verebilirsiniz.

Unutmayın, hiçbir şey bir anda olmuyor ve yeni normal sürecinde çocukların beslendiği sosyal ortamların azalmasıyla birlikte ailelere çok fazla yükün bindiği görülüyor.

Nasıl ki bir olimpiyat şampiyonu, çocukluğundan itibaren o alanla sıkça zaman geçirip bolca uyaran zenginliğiyle beraber her an üstüne yeni bir şeyler koyarak hazırlanmışsa, bizler de çocuklarımızı geleceğe hazırlarken erken yaşta yol almalı, onlara yeni alanlar yaratarak bu bilinci aşılamalıyız. Ayrıca iyi bir kariyer planlama stratejisi de yapmayı ihmal etmemeliyiz.