Çocuklar neden anne ve babaya bağımlı olur?

Bebekler dünyaya geldiğinde fiziksel ihtiyaçları dışında bakım veren kişiden dünyanın güvenli olduğuna dair duyguyu almak isterler. Bunun için ihtiyaçlarına zamanında ve yeterince cevap verilmesini beklerler. İhtiyaçları tutarlı bir şekilde karşılandığında artık dünya daha tahmin edilebilir bir yerdir. İsteklerinin kabul edildiğini, önemsendiğini gören bebeklerde güvenli bağlanma gerçekleşir.

Güvenli bağlanan çocuklarla yapılan araştırmalarda ise çocukların daha kolay yeni duruma uyum sağladıkları ve kaygı seviyelerinin daha düşük olduğu görülmüştür. Bebek tarafından deneyimlenen bu ilk ilişki tarzı gelecekteki ilişkilerin de temelini oluşturacaktır.

Bağımsız çocuk yetiştirmek için nelere dikkat edilmelidir?

Bebekler davranışlar kadar kendisine bakım veren kişinin duygularını da çok iyi gözlemler ve içselleştirirler. Annelerin bu aşamada kendi duygularını iyi yönetebilmesi beklenir. Anneden ayrışma denemeleri çok erken dönemde başlar. Örneğin, emeklemeye başlayan bir bebek ilk denemelerinde arkasına bakmadan odadan çıkıp gidemez. Sık sık anne ile göz iletişimi kurmak ister. Burada annenin kaygısını kontrol edip, bebeğe devam etmesi için cesaret veren bakış ve davranışlarda bulunması bağımsız çocuk yetiştirmek için ilk adımlardan sayılabilir. Böylece anne olmadan da güven içerisinde dünyayı keşfedebileceğini öğrenir. Aynı şekilde olumsuz bir durumla karşılaştığında da anneyi izleyip, bunun ne kadar korkutucu olacağına dair gözlemler edinir. Annenin verdiği yoğun tepkilerle karşılaşırsa kaygısı seviyesi artar ve yalnız başına denemekten vazgeçebilir.

Bunlar yemek, uyku, giyinme ya da öz bakım becerileri gerektiren diğer davranışlarda da aynı şekildedir. Çocuğun denemesine ve yalnız yapmasına ne kadar fırsat verilirse bağımsızlığı o kadar gelişecektir. Aksi takdirde başta bunlar olmak üzere ileriki yaşlarda yapabileceği birçok şeyi kendi başına yapamayan ve kararlarını yalnız alamayan bağımlı çocuklar, gençler hatta yetişkinler haline dönüşeceklerdir.

Anne ve baba neler yapabilir?

• İlk ayrılık denemeleri için yuva ya da okul dönemini beklemeyin. İlk aylarından sonra küçük zaman dilimleri şeklinde bebeğinizden ayrı kalma alıştırmaları yapabilirsiniz. Hem annenin hem bebeğin güven ve ayrılık kaygıları ve duyguları erken çalışılması gereken bir konudur.

• Ayrılıklarda ağlamasın ya da üzülmesin diye düşünerek uyuduğu zamanlarda ya da sizi görmediği zamanlarda gizlice ortadan kaybolarak gerçekleştirmeyin. Gittikten sonra tekrar geleceğinizi deneyimlemesi için fırsat verin.

• Kendi başına yapabileceği konularda yardımcı olmak yerine zorlanmasına izin verin. Bir beceriyi öğrenebilmesi için defalarca denemeye ihtiyacı olabilir. Ancak kendi başına yaptığında size ihtiyacının azaldığını farkedebilir.

• Korku ve kaygı durumlarında sıklıkla görmezden gelmek ya da sizin tarafınızdan çözülmesi uygun değildir. Bu durumlarla nasıl baş edebileceğini ona öğretmeniz, onu daha bağımsız yapacaktır.

• Aşırı koruyucu ya da kontrolcü davranışlarınızın farkına varmaya çalışmalısınız. Böylece hangi davranışı gerçekte çocuğunuz için, hangi davranışı kendiniz için yaptığınızı görebilirsiniz.