Ergenlikte diyet yapmak zararlı mıdır?

Çocukluktan yetişkinliğe geçişte büyümenin en hızlı gerçekleştiği 12-18 yaş arası ergenlik dönemi olarak adlandırılmaktadır. Bu dönemde bedenen, ruhen ve sosyal açıdan pek çok değişiklik görüldüğünü söyleyen Diyetisyen Gülhan Koca, ergenlik döneminde beslenmenin önemini anlattı.

Cinsiyet hormonlarının artışıyla birlikte vücut şeklinde değişiklikler meydana gelir. Kız çocukların göğüs ve kalça bölgeleri belirginleşirken erkeklerin kalçası küçülür, gövde bölgesi genişler ve vücut daha az yağlı bir görünüm alır. Ergenlik çağında hızlı büyümeye paralel olarak vücudun ihtiyacı olan enerji ve besin öğeleri miktarı da artar.

Ergenlik döneminde dikkat edilmesi gerekenler

Kızlarda kansızlık (anemi)

Bu dönemde kız çocukları adet görmeye (menstrüasyon /regl ) başladıkları için kan kaybıyla birlikte kansızlık sorunu yaşamakta ve demir ihtiyaçları artmaktadır. Demir eksikliği anemisi zaman zaman ciddi boyutlarda olabileceği için mutlaka önlem alınmalıdır.

Demir içeriği yüksek olan hayvansal proteinden zengin olan et grubu, yumurta ve bitkisel besinlerden kuru baklagiller, tam tahıllar, kuru meyveler mutlaka tüketilmelidir. Yumurtanın içeriğindeki demir, yumurta sarısının etrafı yeşilimsi renk olacak kadar fazla haşlandığında kullanılamaz hale gelir. Bu yüzden uzun süre haşlanmamalıdır. Bitkisel demir kaynağı olan besinlerdeki demirin de aktif olarak kullanılabilmesi için yanında C vitamini içeren (domates, biber, limon, maydanoz vs.) besinlerle beraber tüketilmelidir. Çay, kahve demirin emilimini engellediği için içilecekse eğer yemeklerden en az 1 saat önce veya sonra içilmelidir.

Kalsiyum

Ergenlikte büyüme ve gelişme için biyolojik değeri yüksek olan proteinli besinler mutlaka tüketilmelidir. Et, süt, yumurtanın yanı sıra artan enerji ihtiyacı için yüksek enerji kaynağı aynı zamanda bitkisel protein içeren kuru baklagiller de beslenmede mutlaka bulundurulmalıdır.

Bu dönemde hızlı büyümede boyun uzaması her ne kadar genetik faktörlere büyük oranda bağlı olsa da, kemiklerin gelişimi için artan kalsiyum ihtiyacı da mutlaka karşılanmalıdır. Kemikteki kalsiyumun %50’si ergenlikte depolanır ve 30 yaşında kemik kalsiyumunun depolanması sona erer. Bu dönemde yetersiz alınan kalsiyum ileri yaşlarda oluşabilecek osteoporoz (kemik erimesi) riskini arttırır. Bu nedenle kalsiyumdan zengin besinler her gün (özellikle süt, yoğurt, peynir) mutlaka tüketilmelidir.

Obezite

Ergenlikte meydana gelen psikolojik değişimler nedeniyle çocuklar ailelerinden uzaklaşarak arkadaşlarına yönelmeye ve onlarla vakit geçirmeye başlar. Birlikte geçirilen zamanlarda fast-food tarzı yiyeceklerle beslenen çocuklarda obezite sorunu ortaya çıkabilmektedir. Yetişkinlik dönemine kadar vücut yağ hücrelerinin sayısı artarak obeziteye ve yetişkinlikte kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, hiperlipidemi, diyabet gibi kronik hastalıklara temel oluşturmaktadır. Bu nedenle ergenlik döneminde artan enerji, besin öğelerinin yeterli ve dengeli beslenmeyle karşılanması oldukça büyük önem taşır.

Ergenlik döneminde diyet yapılır mı?

Günümüzde kötü beslenme ve hareketsizliğe bağlı obezitenin görülme yaşının düşmesiyle birlikte, diyet yapma yaşı da gittikçe düşmektedir. Özellikle kız çocukları, vücut şekillerinde meydana gelen değişiklikler sebebiyle kendilerini arkadaşlarıyla ve medyada örnek gösterilen kişilerle kıyaslayarak, bilinçsiz bir şekilde diyet yapmaya yönelmektedirler. Yetersiz ve dengesiz beslenen çocuklarda, boy uzaması yavaşlayabilmekte veya durabilmektedir. Büyüme, gelişme, kas ve kemik gelişiminde yetersizlikler oluşabilmektedir. İyot yetersizliğine bağlı guatr, demir yetersizliğine bağlı özellikle de kız çocuklarında kansızlık ortaya çıkabilmektedir. Bazen kişiyi ölüme kadar götürebilen çok tehlikeli boyutlardaki anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza adı verilen beslenme bozuklukları da bu dönemde görülebilmektedir. Ebeveynler, ergenlik dönemindeki çocuklarının kilo verme isteğini ciddiye alarak, çocuklarının yanlış diyetlerle sağlıklarında ve vücut gelişimlerinde kalıcı hasarlar oluşturmasına engel olmalı, mutlaka bir beslenme uzmanından yardım almalıdırlar. Obezite hangi yaşta olursa olsun mutlaka diyetisyen yardımı ile tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.