Taciz ve tecavüzün yıllar süren psikolojik etkisi

Hazırlayan: Sedef Batı

Son günlerde okuduğumuz ve izlediğimiz haberler çoğunlukla çocuk kaçırmaları, çocuk cinayetleri, taciz ve tecavüz ile ilgili... Yitip giden tazecik hayatlar sadece o çocukların ailelerini değil hepimizi derinden yaralıyor. Birçok çocuğumuz ise tacize ya da tecavüze uğradığı halde suçlanacağı ya da kendisine zarar verileceği düşüncesi ile uzun yıllar bu duruma boyun eğiyor ve sesini çıkaramıyor. Peki, tacize ya da tecavüze uğrayan çocukların büyüyüp birer yetişkin olduklarında yaşayabilecekleri cinsel ve psikolojik problemler nelerdir? Bu sorunların üstesinden nasıl gelebilirler? Cinsel Terapist Gökçen Erdoğan tüm sorularımızı yanıtlıyor.

Tacize ya da tecavüze uğrayan çocukların büyüyüp birer yetişkin olduklarında yaşayabilecekleri cinsel ve psikolojik problemler nelerdir?

Cinsel istismarın çocuk üzerinde yıkıcı etkilere yol açtığı bilinen bir gerçek. Bunlardan birincisi de zedelenmiş cinselliktir. Yaşanılan istismar hem cinsel duygular hem de cinsel tutumların normal gelişimlerinden sapmasına neden olur. Özellikle çocuk birden fazla cinsel istismara maruz kalmışsa, ilerleyen yıllarda beden imajlarının bozulmasına, cinselliği ve kendi bedenini kirli, pis algılamasına neden olur. Bunun sonucunda da sağlıklı bir cinsel gelişim sürdüremezler. Çocuğu istismar eden kişi onun sevgisinden yararlanmış ve ona hediyeler vermişse, bu davranışlar çocukta cinsel davranışlarla ilişkili olarak ahlak karmaşası da yaratır. İstismar edilen çocuk, cinselliği bir alış veriş olarak değerlendirir ve yaşamı boyunca sevgi elde edebilmek için cinsellik gerekeceği gibi yanlış sonuçlara ulaşabilir. Çocuk, böyle bir eyleme zorlanarak ve hırpalanarak itilmişse, bu deneyimler çocuğun cinsellikten korkmasına, kaçınmasına ve kaygı yaşanmasına neden olur.

Erkek çocuklar, eşcinsel olup olmadıkları gibi bir şüpheye düşebilir. Kızlar ise, cinsel çekiciliklerini kaybettikleri şüphesini sıkça yaşar, yaşıtlarına göre cinsellikle ilgili aşırı davranışlarda bulunabilir. Cinsel istismara uğrayan çocuklar, yetişkinlik yıllarında cinsel tepkilerde azlık, cinsel doyumda eksiklik ve diğer cinsel fonksiyon bozuklukları gibi ciddi problemlerle de yüz yüze kalabilir. Vajinismus sorunu yaşayanların hikayelerinde çocukluk yıllarındaki taciz, tecavüz olaylarının olduğunu görüyoruz. Bu durumda da önce ruhu iyileştirmek gerekiyor. Araştırmalar, istismara uğrayan erkeklerin daha depresif olduğunu; kadınların ise daha fazla aile içi şiddet, tecavüz, cinsel problemler, akıl sağlığı ile ilgili problemler, düşük benlik saygısı, yakın ilişki kurmada güçlükler yaşadıklarını gösteriyor.

Cinsel istismara uğrayan çocuğa aileler nasıl yaklaşmalı?

Cinsel istismara uğrayan bir çocuğun ailesi ona anlayışla yaklaşmalı, ona kendisini suçlu hissettirmemeli. Fiziksel ve ruhsal gelişiminin sağlıklı devam etmesi için uzman yardımı alması sağlanmalı. Eğer aile, olup bitenden dolayı çocuğa inanmaz ve onu ayıplar bir tavır takınırsa, çocuğun kendisine olan bütün saygısı zedelenir, kendini değersiz hisseder ve muhtemelen içe kapanır. Bu duyguların sonuçları yetişkinlik yıllarına kadar uzanabilen, kendini diğer insanlardan ayırma, onlarla içten ilişkiler kuramama, topluma ters düşen davranışlar, madde bağımlılığı veya suça yönelme şeklinde ortaya çıkabilir. Çocuk, güvendiği birilerinden yardım almak için kendini açmayı başarabilirse, olayı kontrol edebilme ve üstesinden gelme duygusu yaşanır. Ancak yetişkinler tarafından inanılmazsa öfke, endişe, korku, korkulu rüyalar ve psikosomatik v.b. belirtilerin yaşanma olasılığı artar.

Çaresizlik duygusu çocuğun mücadele etme yeteneğini kaybetmesine, bir anlamda boyun eğmesine neden olur. Yaşanılan bu duygusal karmaşa ve çelişkiler öğrenme güçlüklerine, okula devam etmemeye, okuldan kaçmaya ya da okuldan ayrılmaya, suç işlemeye, intihar girişimlerine neden olabilir. Kişi, kendisine yöneltilen zorbalığı bir başkasına yönelterek çaresizlik ve güçsüzlük duygularının üstesinden gelmeye çabalayabilir ya da saldırganlığını kendi bedenine yöneltip intihara teşebbüs edebilir.

Saldırgan; çocuğu ayıplayarak, utandırarak, suçluluk hissi uyandırarak ya da aşağılayarak olanları gizlemeyi sağlamaya çalışabilir. Toplumun, ebeveynlerin ve ailedeki diğer üyelerin çocuğu ayıplamaları ve suçluluk duymasını sağlaması damgalanma duygusunu güçlendirir. Ebeveynlerin çocuklarını istismardan korumak için; birisi bedenine dokunmaya çalıştığında ya da bir gariplik hissettiğinde bu kişiye hayır demesini ve hemen durumu kendilerine anlatması yönünde uyarması gerekir. Çocuklara, saygının yetişkinlere ve otorite figürlerine kayıtsız şartsız itaat anlamına gelmediğini öğretilmeli. Çocuklara yaşlarına uygun cinsel bilgileri verilmeli, çocuğa her konuda olduğu gibi bu konuda da rahatlıkla konuşup kendini ifade edebileceği, sevgi ve güven ortamı sağlanmalı.

İstismara uğrayan çocuk, yaşananları belgelemek için yapılan işlemler esnasında neler yaşar?

Çocuk tacizcileri çocuğu olan biteni söylememesi konusunda aşırı derecede korkutabilir ve böyle bir durumda çocuk sadece kendisini güvende hissetmesi sağlandığında (aile desteği, profesyonel yardım gibi) rahatça konuşabilir. Mahkemeye yansımış vakalarda, çocuğun ifade vermeden önce mutlaka profesyonel yardım alması gerekir. Çocuk, olayı anlattığında kendisine bir zarar gelmeyeceğine inanmalı. Bu, olayın zamanı, yeri ve şekli konusunda daha net ve doğru ifade vermesine yardımcı olacağı gibi çocuğun bu durumdan daha az zarar almasını da sağlayacaktır. Muayenede de çocuğun olumsuz etkilenmemesi için ebeveyn desteği önem taşıyor. Öncesinde de çocuk, yine bir profesyonel uzman yardımıyla muayeneye hazırlanmalı.

Ya taciz olayını yıllarca içinde saklayanlar...

Bu durumdaki bir yetişkinin yaralarını sarması için mutlaka bir uzman yardımı alması gerekiyor. Cinsel istismara uğrayan kişilerde özellikle, çocuk yaşlarda olduğunda suçluluk hissi yaşandığını görüyoruz ve bu tüm hayatlarını etkileyebiliyor. Suçluluk hissi ile yaşadıklarını kimseye anlatamayıp, içlerine kapanmaları onarılması zor yaralar açılmasına neden oluyor. Gizlemek değil yapan hakkında suç duyurusunda bulunmak, uzman desteği ile de hayata yeniden başlamak gerekiyor. Evli ise eşiyle ya da birlikte olduğu kişi ile birlikte terapiye gelmesi ise ilişkilerinin daha sağlıklı bir zemine oturmasını sağlıyor.

Gizli kapaklı şeyler!

Gizli Kapaklı Şeyler kitabımda da aktardığım bir hikaye var. Bu hikaye, 5 yıl boyunca amcasının oğlu tarafından cinsel istismara uğramış genç bir kadına ait. Yaşadığı tüm zorluklara rağmen başarılı bir kariyer sahibi bu genç kadın. Ancak aynı kaderi paylaştıkları yani aynı kişi tarafından istismar edilen kız kardeşi ise ölümü seçmiş. Tüyler ürperten bu olaylar zinciri Menekşe’nin bir kadın olarak hayatta güçlü olmasına karşın hiçbir erkekle ilişki kuramamasına yol açmış. Hayatında ilk defa yakınlaştığı ve evlendiği erkekle de ne yazık ki cinsel ilişki yaşaması mümkün olmamış. Tahmin edersiniz ki geçmişte yaşadıklarını onunla paylaşmaktan da çekinmiş. Menekşe evliliğini kurtarmak için terapiye gelmekle büyük bir adım attı, eşi de terapilere katılarak ona destek oldu. Vajinusmus sorununu ortadan kaldırmakla kalmadık, ilişkilerini de daha sağlam temellere oturttuk.

 Hazırlayan: Sedef Batı