Kemik erimesi menopoz döneminde artıyor!

Halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteoporozun nedenleri ve tedavisi hakkında Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Gökçen Erdoğan bilgiler verdi.

Osteoporoz kelimesinin anlamı, halk arasında kemik erimesidir. Osteoporoz kemiklerin "kütlece azalması" demektir. Buda kemiğin esas dokusunun ve dayanıklılığının çeşitli sebeplerle azalması sonucu kalitesinin düşmesi olarak bilinir.

Kemik bal peteği görünümünde olup başta kalsiyum olmak üzere önemli mineralleri depolar. Kemik, sürekli yapılan, yıkılan canlı bir dokudur. Buna "kemik döngüsü" adı verilir. Her daim eski kemik yıkılır, bunun yerini yeni kemik alır.

Özellikle 40 yaşından sonra yıkım hızlanır. Menopoz döneminde ise hız daha da artar. Hatta tüm vücut kemik dokusunun %1-1.5'luk bir kısmını kaybeder. Bu kayıplar aşağı yukarı 10-15 yıl sürebilir, sonuçta bir dönemden sonra yıkım durur.

Osteoporoz niçin oluşur?

En önemli faktör, kemiğe gücünü veren maddelerin özellikle de kalsiyumun kemikte azalmasıdır, kemik yapımının azalıp, yıkımının artması da denilebilir.

KEMİK ERİMESİNİ YAVAŞLATAN KALSİYUM DEPOSU YOĞURDU EVİNİZDE DE YAPABİLİRSİNİZ. PRATİK TARİFİ İÇİN TIKLAYIN!

Osteoporoz için risk faktörleri

* Genetik faktörler: Bazı ailelerde genetik olarak kemik kaybı hızlıdır. Anne veya teyzede kemik erimesi olan kadında risk fazladır.

* Fiziksel aktivite: Spor yapanların kemik kütlesi yapmayanlara göre iyidir.

* Sigara, alkol kullanımı, kahve tüketimi: Asla sigara içmeyin. Hem menopoza erken sebep olması hem de kemik kaybını hızlandırarak k etki gösterir.

* Bazı sistemik hastalıklar: Özellikle tiroid yani guatr hastalığı, prolaktin hormonunun fazla salgılanması.

* Gebelik ve emzirme: Gebelik ve emzirme dönemi, geçici hormon eksikliğine bağlı olarak kemiklerde bir miktar azalmaya yol açabilir fakat önemli bir diğer özelliği bunun geçici olmasıdır.

* Menopoz: Kalsiyum eksikliği, hormonlar ve genetik faktörlere bağlıdır.

* İlaç kullanımı: Kortizon, guatr ilaçları, heparin, entiepileptikler gibi bazı ilaçların kullanılması.

* İnce kemik yapısında olmak

* Gıda alımı, özellikle kalsiyum içeren süt ve süt ürünleri alamamak

* Yatalak hasta olmak

* Kronik böbrek yetmezliği

Osteoporoz en çok hangi kemikleri etkiler?

Osteoporoz en sık omurları etkiler. Tüm osteoporoz olgularının %47'si omurlarda, %20'si kalçada, görülür. Menopozdan sonraki ilk 5 yıl kemik kütlesinin en hızlı kaybedildiği zaman dilimidir. Bu dönemde kadınlar her yıl kemik kütlerinin % 3'ünü kaybedebilirler. Bu yüzden menopoz sonrası, boy kısalması, kamburluk, sırt ve bel ağrısı ve kırıklar şeklinde ortaya çıkar. Hatta kırıklar herhangi bir zorlama olmadan meydana gelip sadece kontrol röntgenlerde izlenebilir.

Osteoporoz kimlerde daha sık görülür?

Osteoporoz riski yaşla birlikte artar ve özellikle kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Her ne kadar menopoz döneminde hormon kullanımı halen tartışmalı olsa da tartışma götürmeyecek tek konu osteoporozun önlenmesinde östrojen desteğidir. Bu yüzden eğer kemik erimesi var ya da başlamışsa ya da risk faktörü varsa kadında hormon tedavisi başka bir risk olmadığı takdirde başlanabilir.

Osteoporoz nasıl tedavi edilir?

Osteoporozda amaç, olanı tedavi etmekten ziyade ilerlemeyi durdurmaktır. Bu yüzden kemiklerde eğer osteoporoz başlamış ise daha ilerlemesi engellenmelidir.

* Diyete dikkat edilmeli (süt ve süt ürünleri)
* Sigara, alkol ve kahveden uzak durulmalı
* Egzersiz yapılmalı
* Düşmeler önlenmeli
* Güneşten yararlanmalı

Tedavi çeşitleri

* Hormon tedavisi: Günümüzde östrojen tedavisi menopoza girmiş kadınlarda tercih edilmektedir. Östrojen kullanımı, meme ve rahim kanseri riskini arttırmakla beraber, kişilere kar zarar hesaplanılarak verilebilir.

* Kalsiyum: Kalsiyum dengesinin sağlanması osteoporozun engellenmesinde önemli bir kriterdir. Hatta müthiş ikili olarak bahsettiğimiz östrojen-kalsiyum ikilisi menopoz döneminde önem arz eder. Çünkü östrojen olmadan kalsiyum işlevini gerçekleştiremez. Kalsiyumun emiliminin yaşla birlikte azaldığı, menopoz ve sonrasında da bunun arttığı düşünülürse, menopoz döneminde azalmış östrojen desteklenmeli ki verilen kalsiyum işlevini gerçekleştirebilsin. Bu yüzden de hormon tedavisine ek olarak 1000 gram kalsiyum mutlaka takviye edilmelidir. D vitaminiyle beraber alınması önerilir.

* Bifosfanatlar: Son yıllarda her kadından duyduğumuz, bazen gereksiz kullanıldığını düşündüğümüz ilaç grubudur. Amaç kemik yoğunluğunu arttırmaktır. Kadınlar açısından en avantajlı tarafı ise haftalık ya da aylık alabiliyor olmalarıdır. Fakat bu ilacın kullanılıp kullanılamayacağı ya da nasıl kullanılacağı hekim tarafından değerlendirilmelidir.

* Kalsitonin: İğnesi ya da burun spreyi vardır. Özellikle ağrıyı kontrol altında tutan bir mekanizması bulunur.

* Selektif Estrojen Reseptör Modülatörleri (SERM)

* Paratiroid hormonu