Menide “Sıfır Sperm”: Azospermi ve türleri
Erkek kaynaklı kısırlığın yaygın görülen nedenlerinden biri de azospermi olarak adlandırılan, menide canlı ya da cansız hiç olgun sperm bulunmaması durumudur. Farklı zaman dilimlerinde ve mümkünse farklı laboratuvarlarda gerçekleştirilen en az iki spermiyogramda da menisinde hiç sperm bulunamayan erkeklere azospermi teşhisi konur.
Azospermi temel olarak iki ayrı durum sonucu gündeme gelir. Bu durumlardan ilki testislerde sperm üretiminin olması ancak üretilen spermlerin meniyi oluşturan diğer sıvılarla birleşememesi ve/veya vücut dışarısına atılamamasıdır. Tıkanıklığa bağlı azospermi olarak adlandırdığımız bu türün görüldüğü erkeklerden sperm toplama teknikleri ile spermler toplanabilir. Bu erkeklerin yardımcı üreme teknikleri ile çocuk sahibi olma ihtimalleri son derece yüksektir.
Azosperminin bir diğer türü tıkanıklığa bağlı olmayan yani non-obstrüktif azospermidir. Non-obstrüktif azospermi hastalarının menisinde sperm bulunmamasının nedeni testislerde sperm üretiminin gerçekleşmemesidir. Testislerde sperm üretiminin yapılamamasının ardında farklı nedenler bulunabilir. Sperm üretimini tetikleyen hormonların salınımındaki problemler de testislere alınan travmalar da kalıtsal hastalıklar da tıkanıklığa bağlı olmayan azospermiye neden olabilir. Yapılan hormon testleri sonucunda yeterli oranda erkeklik hormonu üretiminin varlığı tespit edilen ancak menisinde sperm bulunmayan hastalara Mikro TESE cerrahisi gerçekleştirilebilir. Mikro TESE için uygun olmayan belirli hasta grupları da bulunur. Y kromozomunun incelenmesi ile operasyon kararı verilebilir.
Tıkanıklığa Bağlı Olmayan Azospermi Tedavisinde Altın Standart: Mikro TESE
Amerikan Üroloji Derneği ve Amerikan Üreme Tıbbi Derneği tıkanıklığa bağlı olmayan azopsermi hastalarına Mikro TESE (Mikroskopik Testiküler Sperm Ekstraksiyonu) önerilmesi gerektiğini belirtmektedir. Tıkanıklığa bağlı olmayan azosepermi hastalarında, hastaların doğru seçilmesi hâlinde Mikro TESE %60’a varan oranda başarılı sonuçlar verebilmektedir. Önemli olan cerrahi deneyimdir. Mikro TESE sırasında testiste sperm üretimi ihtimali yüksek olan tübüllerden örnekler alınır. Alınan örnekler henüz operasyon devam ederken laboratuvara gönderilir ve değerlendirme yapılır. Örneklerde sperm bulunması hâlinde ya spermler dondurulur ya da tüp bebek tedavisi dâhilinde [H1] ICSI tekniği ile kadından toplanan yumurtalara mekanik olarak enjekte edilir. Elbette her Mikro TESE cerrahisinde tüp bebek tedavisinde kullanılabilecek spermlerin bulunabileceğini söylemek doğru olmayacaktır. Yine de gelişmiş mikroskoplar ile gerçekleştirilen ve cerrahi deneyimin son derece önemli olduğu bu operasyonun önemli bir fırsat sunduğu gerçeğinin göz ardı edilmemesi gerekir.
Mikro TESE Nasıl Yapılır?
Mikro TESE genel anestezi altında gerçekleştirilir. Operasyon sırasında skrotumun orta kısmından 2-3 cm ebatlarında bir kesi açılarak testislere ulaşılır. Sperm üretiminin yapıldığı seminal tübüller gelişmiş mikroskoplar altında incelenir ve doku örneği alınır. Operasyonun önemli bir avantajı testis dokusunda belirgin bir hasara yol açmamasıdır. Ameliyat sonrası hastalar aynı gün taburcu olabilirler. Kata çıkarıldıktan sonra yaklaşık 4 – 6 saatlik bir bekleme süreci yaşanır. Akabinde genel sağlık kontrolleri yapılan hastalar taburcu edilirler. Ameliyattan sonraki iki hafta boyunca cinsel perhiz uygulanmalıdır. Mikro TESE ile sperm bulunamadığı takdirde testislerden alınan örnekler patolojiye gönderilir. Patoloji sonuçları doğrultusunda gerekli tedavilerin planlamasının ardından Mikro TESE ameliyatı tekrar gerçekleştirilebilir.
