Yenidoğan bebeklerde sebepsiz ağlamalar neden olur?

Sindirim sistemi henüz gelişmemiş yenidoğan bebeklerin bağırsağında gaz birikmesi sonucu sancı yapabilir. Diğer bir gaz sebebi de bebeğin hareketsiz ve sürekli sırt üstü yatmasındandır. Gaz sorunu ortalama 3. haftada başlar ve bebek kolunu bacağını hareket ettirmeye başladığı 3. aya kadar devam edebilir. Bazı bebeklerde 6. aya kadar devam eder.

Gaz sancısı neredeyse bebeklerin tamamında görülür. Sıklığı ve şiddeti değişken olmakla beraber kısa süreli ve düzenli olmayan gaz sancılarının cadı saati ve kolik ile karıştırılmaması gerekir.

CADI SAATİ NEDİR?

Cadı saati; bebeğin günün belli saatlerinde ve belli bir süre ile ağlaması ve süresi dolmadan susturulamaması durumudur. Bu süreye "cadı saati" veya "witching hour" denir.

Cadı saati haftanın en az üç günü, 3 saat boyunca devam ederse ve bu durum 3 hafta kadar devam ederse bebeğim kolik diyebilirsiniz. 3 kuralının geçerli olmadığı ağlamalar sadece gaz sancısı veya cadı saati olarak adlandırılır.

KOLİK AĞLAMLARIN SEBEBİ TAM BİLİNMİYOR

Sadece gaz birikmesi değil bebeklerin anne karnından çıkıp dünyaya geldikten sonra adapte olma sürecinin normal bir rahatsızlığı gibi düşünülüyor. Kesin bir çözümü yok ama hafifletecek veya bebeğin dikkatini dağıtacak bazı yöntemler mevcut.

Halk arasında yaygın olarak kullanılan bitki çayları ve baharatlar gibi yöntemler uzmanlar tarafından kesinlikle tavsiye edilmiyor. Anne sütünü bile doğru düzgün sindiremeyen bebeğin bu tarz besinleri az miktar da olsa tolere etmesi çok zor ve daha büyük problemlere yol açabilir.

BEBEKLER GAZ PROBLEMİNİ HAFİFLETMEK İÇİN YAPILABİLECEKLER

• Her beslemeden sonra bebeğin gazını çıkarmak
• Karnına saat yönünde sırtına saat yönünün tersi hafif hafif masaj yapmak
• Ilık banyo yaptırmak, masaj yapmak, karnına ılık havlu koymak
• Gün içinde bir kaç dakikalığına yüz üstü yatırmak (tummy time)
• Ayakta hafif hafif sallayarak emzirmek ve gezdirmek
• Bacaklarını nazikçe aşağı yukarı sallayarak egzersiz yaptırmak

Bunlar yapıldığı ve gazını çıkardığı halde ağlamaya devam ediyorsa cadı saatinde olabilir. Cadı saatindeki bebeği susturmak çok zordur. Annenin buradaki hedefi bebeği susturmak değil kendiliğinden susmasına yardımcı olmak olmalıdır . Sakin kalarak, ten teması yaparak ve kalp atışını duyacak şekilde sarılarak bebeğin sakinleşmesine yardımcı olunabilir. Sıcaklığı ve ışığı düşük ortamda kundaklayarak, ninni söyleyerek bebeği güvende hissettirirseniz sakinleşmesi kolaylaşacaktır.

White noise denen bazı makinaların sesleri veya su sesi dinletmek de sakinleşmesine yardımcı olabilir. Bunlar bebeğin anne karnında duyduğu seslere benziyor. Bebek tanıdık bir ses duyduğunda kendini güvende hissedip sakinleşebiliyor.

Arabada gezdirmek de aynı şekilde, araba sarsıntısı ve bebeğin arabada duyduğu sesler kendisini anne karnında güvende hissetttiyriyor.

Pusette gezdirmek veya hamakta sallamak da çok kullanılan yöntemlerdendir.

TÜM BEBEKLER İÇİN RAHATLATICI YÖNTEMLER

Bebek kolik olsun olmasın sebepsiz ağlayabilir. Bebeklerin tek iletişim metodu ağlamaktır. Dışardan bakanlar için sadece “ağlama” da olsa annenin bebeğini iyi gözlemleyip hangi ihtiyacında ne şekilde ağladığını anlamalıdır. Karnı tok, altı kuru ve uykusunu tam almış bir bebek ağlamaya devam ediyorsa annenin susturmaya değil rahatlatmaya ve sakinleştirmeye çalışması gerekir.

Bebekleri sakinleştirmek için çeşitli yöntemler vardır. Anneannelerimizin en ünlü yöntemleri, kundak, emzik, ayakta veya beşikte - hamakta sallama, kucakta gezdirme gibi yöntemler bu yöntemlerin başında gelir. Son yıllarda popüler olan bebeği kucağına alıp pilates topunda zıplama da bunlardan biridir.

DR. HARVEY KARP’IN 5S’Sİ

Yenidoğan bebeklerle ilgili sakinleştirme tekniklerinde uzmanlaşmış ünlü pediatrist ve yazar Harvey Karp, en etkili beş yöntemden sık sık söz eder. Bu yöntemler Harvey’in 5S’i olarak bilinir son 25 yılın en iyi yöntemleri olarak geçer. 

• Swadling: Kundak,
• Side - Stomack Position; Yan veya karın üstü yatırma,
• Shusing; “şş” yapma, ağzınızla “eee eee eee” şeklinde ninni de söyleyebilirsiniz.
• Swingin: Kolunuzda hafif hafif sallama,
• Sucking; Emzik emme, emzik almıyorsa kendi parmağını da emebilir

Şimdi bu yöntemlerin tek tek üzerinden geçelim.

KUNDAK:

Sadece Harvey yöntemlerinden biri değil annneannelerimizin de sık kullandığı bizim kültürümüze ait bir yöntemdir.

Bebekler belli reflekslerle doğarlar. Bazen bebeğinizin durup dururken irkildiğini ve eğer uyuyorsa bunun etkisi ile uyandığını gözlemlersiniz. Kundaklama bebeğin bu istemsiz hareketlerini sınırlandırmak ve ana rahmindeki gibi sıkı ve çevresi sarılmış hissetmesi için kullanılır.

Her ne kadar ünlü uyku uzmanları da uykuya geçişi kolaylaştırmak için tavsiye ediyor olsa da tavsiye etmeyen pediatristler de var. Kültürünüze ve bebeğinizin durumuna göre karar verebilirsiniz. Siz karar verseniz bile bebeğiniz kundaktan hoşlanmayabilir.

Kundaklamaya karar verirseniz çok sıkı olmayan ve bebeğinize küçük - dar gelmeyecek bir kundak tercih edin. İlerde bıraktırmnın kolaylaşması için yani olası bağımlılığı engellemek için sadece uyku vaktinde veya sakinleştirmeye çalışırken sarabilir diğer amanlarda serbest bırakabilirsiniz.

Bebek dönme beceresi geliştirdiğinde kundaklamayı bırakmanız gerekir çünkü elleri kundakla bağlı bir bebek yüzüstü döndüğünde tekrar geri dönemez.

Kundak bıraktırma vakti geldiğinde The Ladder Technique ile kundağın aşılması birinci gün kundağı biraz gevşek bağlayın ikinici gün sağ elini çıkarın, üçüncü gün sağ elini kundakta bırakıp sol elini çıkarın dördüncü gün iki elini de çıkarın beşinci gün kundaktan çıkarın

EMZİK

Bebekler emme reflexi ile doğar ve özellikle yenidoğan bebeklerde bebeğin emme refleksini tatmin etmesi açısından emzik kullanımı tavsiye ediliyor.. Ayrıca emzik, bebek ölümü sendromu “SIDS” durumuna karşı tavsiye edilen güvenlik önemlerden biridir.

EMZİK kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli şey kullanıma başlama ve bıraktırma dönemleridir. Bebek doğar doğmaz emzik sunulması meme reddi risiki oluşturabilir. Bu nedenle bebeğe emme alışkanlığını oturtması için bir hafta gibi bir zaman verip daha sonra emzik verilmelidir.

Bebek emmek istemiyorsa farklı türde emzikler denenebilir hiçbir şekilde ilgisini çekmiyorsa annenin ısrar etmesine gerek yoktur. Pekmeze veya şekere bulama gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır. Çünkü ilk altı ay, ufak miktarlar da olsa bebeğe anne sütü veya formül mama dışında hiçbir şey yedirilmemelir.

Benim takip ettiğim uzmanlar Tracy Hogg ve Harvey Karp için emzik çok önemsenen bir rahatlama ve uykuya geçiş aracıdır. Harvey’in 5S’si ve Tracy Hogg’un 4S’si arasında yer alıyor.

Bebeğinize uykuya geçişi sırasında emzik sunabilirsiniz ama uyuduktan sonra ağzından düşüyorsa tekrar vermek için uğraşmayın. Uyutmadan önce emziriyorsanız karnı doyduktan sonra kucağınızdayken memeden ayırıp emzik vererek yarı uyanık şekilde yatağa yatırabilirsiniz. 

EMZİK kullanımın 5-8. aylar arasında kademeli olarak bıraktırmak gerekir. En fazla 3-4 yaşına kadar kullanımı tavsiye ediliyor sonrasında çocuğun ağız ve diş yapısını olumsuz etkileyebileceğine dair uzman görüşleri var.

BEBEĞİ SALLAMA

Harvey’in 5S’sinde sallama var. Tabii bizim kültürdeki gibi ayakta sallama veya beşikte hızlı hızlı sallama değil kolda hafif hafif sallama şeklinde. Bu şekilde sallama bebeğin anne karnında hissettiği minik sarsılmalara benziyor ve bebeği rahatlatıyor. Kolik ve gaz sancılarına da iyi geliyor.

BEYAZ GÜRÜLTÜ VE NİNNİ

Anne karnındaki fetüs 15 haftalık olunca işitme duyusu gelişmeye başlar. Duyduğu annenin; kan dolaşımı, kalp atışı, sindirim sistemi gibi fonksiyonlarının sesi ve dışardan duyduğu ritmik mırıltılar. Anne sesini de mırıltı şeklinde duyuyor ve doğana kadar aşinalık kazanıyor. Harvey Karp’ın yazdığına göre duyduğu sesler elektrikli süpürge sesinden daha gürültülü bir ortamdan dünyaya geliyor yani anne karnı sandığımız gibi sessiz sakin bir ortam değil.

Yapılan çalışmalar bu seslerin “beyaz gürültü” denen seslere benzediği ve bebeklerin dünyaya geldikten sonra kendisine tanıdık gelen bu tür sesleri duyduğunda sakinleştiğini kanıtlıyor.

Peki nedir bu beyaz gürültü? Fön makinası, elektrikli süpürge, akan su, arabada giderken duyulan sesler, çamaşır makinası çalışma sesi.

Bebeğinizi sakinleştirmek için bu sesleri direk olarak dinletebileceğiniz gibi internetten açıp dinletebilirsiniz. Son zamanlarda beyaz gürültü applerinin sayısı da arttı. Telefonunuza indirip dinletebilirsiniz.

Her şeyde olduğu gibi yine anne kendisi hiçbir şeye ihtiyaç duymadan bebeğinin kucağına “şşşş” veya “eee, eee, ee” ddiye fısıldadığında en etkili beyaz gürültüyü dinletmiş olacaksınız!

En iyi beyaz gürültü ninnidir diyebiliriz :)