Sosyal Güvenlik Kurumu prim borcu zamanaşımı süresi nedir?

Şöyle ki;

- 08.12.1993 tarihinden önceye ilişkin prim borçları için zamanaşımı süresi borcun muaccel olduğu tarihten itibaren 10 yıl,

- 08.12.1993-05.07.2004 tarihleri arasındaki prim borçları için zamanaşımı süresi borcun vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen takvim yılı başından itibaren 5 yıl,

- 06.07.2004-30.09.2008 tarihleri arasındaki prim borçları için zamanaşımı süresi borcun muaccel olduğu tarihten itibaren 10 yıl,

- 01.10.2008 ve sonrasına ilişkin prim borçları için zamanaşımı süresi ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 10 yıl,

Sözü edilen farklı dönemler için farklı zamanaşımı süreleri uygulanması ise zaman içerisindeki kanuni değişikliklerden kaynaklanmaktadır.

Özetlemek gerekirse; 08/12/1993 tarihinde 3917 Sayılı Kanun ile 506 Sayılı Kanunun 80. Maddesinde değişiklik yapılmış ve kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde 6183 Sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre; 08/12/1993 tarihinden önceki prim borçları Mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunun 125. Maddesi düzenlemesine göre borcun muaccel olduğu tarihten itibaren 10 yıl sonra, 08/12/1993 tarihi ve sonrasına ilişkin prim borçları ise söz konusu değişiklikle 6183 Sayılı Kanunun 102. maddesi uyarınca; alacağın vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl içerisinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrayacaktır. 06.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5198 Sayılı Kanun ile 506 Sayılı Kanunun 80. Maddesinde bir düzenleme daha yapılarak 6183 Sayılı Kanunun zamanaşımı süresini düzenleyen 102. maddesi de istisna kapsamına alınmıştır. Bu değişiklik ile de 06/07/2004 tarihi ve sonrası dönemlere ilişkin prim borçları yine 818 Sayılı Mülga Borçlar Kanunun 125. Maddesi ile düzenlenen 10 yıllık genel zamanaşımı süresine tabi olacaktır. 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 93. maddesi ile de Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabi olacağı hüküm altına alınmıştır. Böylelikle 01.10.2008 ve sonraki tarihlere ilişkin prim borçları için zamanaşımı süresi ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 10 yıl olarak uygulanacaktır. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 93. Maddesinde ayrıca bazı ayrık durumlara ilişkin zamanaşımı başlangıç tarihleri de düzenlenmiştir.

Kurumun prim ve diğer alacakları;

• Mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden,
• Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden,
• Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile Kanun'la kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı 10 yıl olarak uygulanır.

Bir örnekle anlatmak gerekirse; kurum tarafından yapılan denetim sonucunda 15/11/2012 tarihli rapor düzenlenerek SGK prim borcu tespit edilen X şirketinin borcu zamanaşımını kesen bir durum olmadığı taktirde 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 93 maddesinde düzenlenen 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanacak ve 15/11/2022 tarihinde zamanaşımı süresi sona ermiş olacaktır.

Zamanaşımı kesen durumlar nelerdir?

6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 103. maddesinde zamanaşımını kesen durumlar sırayla belirtilmiştir. Buna göre;

1. Ödeme,
2. Haciz tatbiki,
3. Cebren tahsil ve takip muameleleri sonucunda yapılan her çeşit tahsilat,
4. Ödeme emri tebliği,
5. Mal bildirimi, mal edinme ve mal artmalarının bildirilmesi,
6. Yukarıdaki 5. sırada gösterilen muamelelerden herhangi birinin kefile veya yabancı şahıs ve kurumlar mümessillerine tatbiki veya bunlar tarafından yapılması,
7. İhtilaflı amme alacaklarında kaza mercilerince bozma kararı verilmesi,
8. Amme alacağının teminata bağlanması,
9. Kaza mercilerince icranın tehirine karar verilmesi,
10. İki amme idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı amme idaresi tarafından borçlu amme idaresine borcun ödenmesi için yazı ile müracaat edilmesi.
11. Amme alacağının özel kanunlara göre ödenmek üzere müracaatta bulunulması ve/veya ödeme planına bağlanması.

Zamanaşımının kesilmesinin sonuçları nelerdir?

Belirtilen durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi halinde zamanaşımı kesilir. Kesilen zamanaşımı, kesilmenin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren yeniden işlemeye başlar.

Eğer ki zamanaşımı;

Bir bozma kararıyla kesilirse zamanaşımı başlangıcı yeni vade gününün rastladığı;

Prim alacağının teminata bağlanması veya icranın kaza mercilerince durdurulması hallerinde zamanaşımı başlangıcı teminatın kalktığı ve durma süresinin sona erdiği tarihin rastladığı; takvim yılını takip eden takvim yılının ilk günüdür.

Bir borcun zamanaşımına uğramasının borca etkisi nedir?

Bir borcun zamanaşımına uğraması o borcu sona erdirmez ancak borç eksik borç haline gelir. Yani borçlu zamanaşımına uğramış olan bir borcu öderse bu ödeme geçerli olur ancak alacaklının zamanaşımına uğramış olan bir borcu talebi halinde, borçlu zamanaşımını ileri sürerek borcu ödemekten imtina edebilir.