Sade yağ bu ara popüler ama kullanmalı mıyız?

Son dönemlerde sade yağın yani ghee yağının tereyağından çok daha üstün olduğu hatta metabolizmayı hızlandırıp, kanser savaşçısı olduğu yönünde yorumlar bulunuyor. Sade yağ da tereyağı da doymuş yağlardır. İkisi için de daha fazla veya daha az sağlıklı diyemeyiz. Ghee, özellikle son dönemlerde ‘daha sağlıklı’ diye anılsa da normal tereyağından daha sağlıklı değildir. Hatta içeriğinde yer alan yüksek doymuş yağ asidi türü ve miktarına bağlı hiperlipidemi riskini de oluşturduğu gerçeğini göz ardı etmemek gerekir.

Sade yağ nasıl elde edilir?

Ghee yağı pişirilerek berraklaştırılmış, saflaştırılmış tereyağıdır. Ghee yağı evde kolaylıkla elde edilebilir. 1 kilo tuzsuz tereyağı tencerede çok kısık ateşte köpüklendirilir. Bu işlem esnasında yağı yakmamaya, sıcaklığı ani artırmamaya özen gösterilir. Tereyağı orta ateşte bir süre ısıtılıp eritildiğinde iki kısma ayrılır: Sıvı tereyağı ve üstte yüzen katı süt parçaları. Katı parçalar alındıktan sonra sade yağ yani ghee yağı elde edilir.

Yemek ve tariflerde kullanılan sade yağ öz bir form olduğundan porsiyonlamada daha tasarruf sağlayarak normal tereyağına göre ölçü birimi birebir olarak verilebilir. Tadı tereyağı, görünüşü ise sıvı yağ gibidir. Buzdolabında muhafaza edildiğinde katı bir forma bürünen sade yağ daha hafif ve sindirimi daha kolay olmasından kaynaklı tercih sebebidir.

Süt hassasiyeti olan kişiler de güvenle kullanabilir

Hem tereyağı hem de sade yağ, yağda çözünen A, D, E, K vitaminleri ve beta-karoten gibi besin ögeleri içerir ancak tek kaynak olarak güvenebilecek kadar yüksek miktarda değildir. Sade yağdaki kazein veya laktoz miktarı daha azdır. Süt hassasiyeti olan kişiler için şişkinlik problemi oluşturmayacağı için tercih edilebilir.

Unutulmamalıdır ki mucizevi yağ asidi kaynağı olarak görülen sade yağ sanıldığı kadar masum değildir ve mutfaklarda aynı tereyağı gibi hayvansal kaynaklı yağ asidi olduğu bilinerek tercih edilmelidir. 1 yemek kaşığı kadar sade yağ konsantre olmasından kaynaklı 12 gr doymuş yağ içermektedir.

Tüketim miktarı ne kadar olmalı?

Sade yağ ile yapılan çalışmalar diyetin %5-10 oranında sade yağ içermesinin kan kolesterol ve trigliserit düzeylerini etkilemediğini ortaya koymuştur. %5-10 oranında sade yağ, günlük yaklaşık 1 yemek kaşığına karşılık gelmektedir. Eğer genetik olarak kalp ve damar hastalıklarına yatkınlığınız varsa sade yağ da kullansanız kan kolesterol ve trigliserid düzeyleriniz yükselebilir miktarlara dikkat etmekte fayda var.

Kimler tüketmemeli?

Yağları değerlendirdiğimizde doymuş yağlar yani tereyağı veya sade yağ, diğer ifadeyle katı yağlar normalde kötü kolesterolü yükseltir ama iyi kolesterolü de yükseltir. Kalp hastalıklarına yakalanma riskini başlıca artıran doymuş yağı da çok yüksek miktarda içeren sade yağ, hipertansiyon ve hiperlipidemisi olan bireylerde yüksek oranda tüketimi oldukça risk oluşturmaktadır.

Faydaları neler?

Sade yağın daha konsantre içeriğe sahip olması nedeniyle A vitamini içeriği daha yüksektir. Bunun yanında konjuge linoleik asidi ve kısa zincirli yağ asitlerinden bütiratı içermesi nedeniyle günlük 1 yemek kaşığı kadar tüketilmesi sağlıklı bireyler için (antienflamatuar İltihabi reaksiyonu önleyen) etki gösterebilmektedir.