Çocuğunuzun karanlık fobisi mi var?

Karanlık fobisini, karanlık korkusuyla karıştırmamak gerekir çünkü herkes karanlıktan korkabilir. Çocuğunuzda karanlık fobisi varsa sadece karanlıkta kaldığında değil, karanlıkta olma fikri, düşünce aşamasındayken bile aşırı korku yaşatabilir.

Karanlık fobisi değişik nedenlerden dolayı görülebilir. Çocuğun soyut kavramları öğrenmesi ile seyrettiği bir televizyon programı veya filmi yüzünden, rahatsızlık oluşturan işittiği bir söz (korkutucu hikayeler, tehdit cümleleri vb.), aile içinde yaşanan tartışmalı ortam, çocuğun yaşadığı negatif hayat, anne-babadan ayrılma korkusu, gündüz yaşanan kötü olaylar, fiziksel ortam, sağlık koşulları, ani olaylar veya karanlıkla cezalandırma gibi nedenler çocukta karanlıktan korkmaya neden olabilir. Çocukların korkuları yok sayılır ya da abartılırsa bu duygunun yoğunlaşmasına ve fobiye dönüşmesine neden olabilir.

Karanlık korkusu kendiliğinden ortaya çıkar

2-5 yaşları arasında çocukların korkularında farklılaşma ve artmalar görülür. Karanlık korkusu bebeklikten itibaren çocuklarda en sık rastlanan korkuların başında yer alır ve özellikle 3-5 yaş arasında doğal olarak kendiliğinden ortaya çıkar, anne-baba tarafından pekiştirilmediği takdirde ve uygun bir şekilde yaklaşıldığında kendiliğinden kaybolur. 6 yaşına kadar artan gece korkuları, 6-12 yaşından itibaren azalmaya başlar. 5-6 yaşlarında çocuklar masalların da etkisiyle, imgelere dayanan nesnelerden korkarlar. Unutulmamalıdır ki çocukların dış dünyayı algılayış biçimi, yetişkinlerden oldukça farklıdır. Bu yaşlarda çocuklar gerçek ve hayal dünyası arasındaki ayrımı yapamazlar. Karanlık çocuklar için mekanda ne olduğunu görememek ve her türlü potansiyel tehlike ile baş etme zorunda kalma duygusudur.

Karanlık korkusundan kurtulmak mümkün mü?

Çocuktaki korkuyu doğuran gerçek nedenleri bulup ortaya çıkarmak gerekir. Çocuğun gerçek ihtiyacının ne olduğu iyi saptanmalı ve bu gerçek bir korku mu, gelişim dönemiyle ilgili bir davranış mı yoksa anne babanın ilgisini çekmek için bir bahane mi, bunun iyi ayırt edilmesi gerekir. Çocuğunuzda karanlık fobisine neden olan somut bir şey ise ve çocuğun haklılık payı varsa ortamı korkmayacağı şekilde düzenleyebilirsiniz. Ancak karanlık korkusuna sebep olan hayali durumlarsa, bu durumda da yapılması gereken çocuğa korku duygusunu unutturmaktır. Örneğin çocuğunuzun odasında yaratık araması yapın ve ona odasında yaratık bulunmadığını gösterin. Çocuğunuza kısa, öz ve yaşına uygun olarak onu anladığınızı, yanında olduğunuzu söyleyin ve yaratık gibi hayali kahramanların gerçekte olmadığı konusunda onu bilgilendirin. Çocuğunuza gerçekleri, yaşına uygun bir dille anlattığınız takdirde çocuğunuz da kulaktan dolma bilgilere inanmamayı, gece karanlıkta korkmamayı öğrenecektir.

“Anne ışığı aç korkuyorum” derse…

Çocuğunuz gece karanlıktan korkuyor diye onu yatağınıza almak veya sizin çocuğunuzun yatağında uyumanız yapacağınız hatalı bir davranıştır. Çocuk bir süre sonra bunu kullanacak ve sürekli sizinle yatmak isteyecektir. Çocuğunuzun odasında ufak bir gece lambası açık bırakabilir, uyuyuncaya kadar yanında bekleyebilir ve onu koruması için yatağına en çok sevdiği oyuncağı koyabilirsiniz.
Küçük hedefler koyarak gece lambasını odadan taşıyıp koridora yerleştirebilirsiniz, böylelikle çocuğunuz zamanla ışıksız ortamda bulunmaya alışacaktır. Çocuğunuzdaki korku duygusunu yok etmek için “Anne ışığı aç korkuyorum” demeden ortamı siz aydınlatın. Çocuk, korku kavramını ne kadar az kullanırsa bunu unutması o denli kolay olur. 

Odada tek kalamayan çocuklara nasıl yaklaşılmalı? 

• Çocuğunuza güven oluşturacak sevgi yaklaşımlarında bulunun.
• Gece korkarak uyandığında sıcaklığınızı ondan esirgemeyin.
• Çocuğunuza sarılın ve onun yanında olduğunuzu hatırlatın.
• Karanlık korkusu karsısında onu yalnız bırakmayın ve azarlamayın.
• Bu korkçusuna saygı duyun, destek olun ve onu sevdiğinizi gösterin.
• Çocuğunuza “Korkacak ne var ki?”, “Büyütüyorsun” gibi ifadelerde bulunmayın.
• Korkusunun yersiz olduğuna dair ikna çalışmaları yapmayın. Çünkü bu yaklaşım çocukta “Korkacak bir şeyler var ki, beni ikna etmeye çalışıyorlar” düşüncesini oluşturabilir.
• Çocuğunuzun yanında kavga etmeyin, onun yanında konuştuklarınıza dikkat edin ve onu olumsuz etkileyebilecek konuşmalardan kesinlikle kaçının.
• Çocuğunuza karşı sabırlı olun ve cesaretli davranışlarını ödüllendirmeyi unutmayın.

Bütün bu yaklaşımlar ile çocuktaki korkunun azaldığını, zamanla da karanlık korkusunun kaybolduğunu göreceksiniz. Bu konuda aile zorlanıyorsa mutlaka vakit geçirilmeden gerçek bir uzmandan destek alınmalıdır.