Çocuklar için doğru oyuncağı nasıl seçeceğiz?

Çocuğunuz için oyuncak seçmek kulağa çok eğlenceli ve basit gelse de, günümüzdeki çeşitlilik sebebiyle çoğu zaman zor ve ciddi bir iştir. Doğru oyuncakları seçerken öncelikle çocukların yaş ve gelişim seviyelerini göz önünde tutmak önemlidir:

BEBEKLİK DÖNEMİ (DOĞUMDAN 18 AYA KADAR)

Özellikle ilk 3 ay, bebeğiniz için sizinle vakit geçirmek, sizin sesinizi dinlemek, yüz yüze iletişimde olmak en geliştirici ve en eğlenceli etkinliktir. Bütün diğer oyuncaklardan çok daha kıymetlidir. 3-6 arasındaki bebeklik dönemi oyuncakları ise bebeklerin görme, duyma, dokunma duyularının gelişmesini sağlayan, renkli, tutması kolay ve genellikle ses çıkaran oyuncaklardır. Çıngıraklar, oyun halısı, diş kaşıma oyuncakları, uyku arkadaşları, yumuşak oyuncaklar bu dönem için idealdir.

6 aylıktan itibaren bebekler daha fazla iletişim kurmaya, sesler çıkarmaya, yuvarlanmaya, emeklemeye; 1 yaş civarlarında da sıralamaya ve hatta ilk adımlarını atmaya başlayabilirler. Bu yüzden şarkı söyleyen oyuncaklar, neden-sonuç ilişkisi içeren basmalı-çekmeli oyuncaklar, aktivite masaları, yumuşak küpler, toplar, kutular, doldurma boşaltma yapabilecekleri oyuncaklar 6 -18 arasındaki bebekler için en uygun seçeneklerdir. Ayrıca kumaştan yapılan renkli kitaplar, nesne kartları dil gelişimini desteklemek için harikadır.

Peki, nelerden uzak durmalısınız?

• Kablolu, ipli, pili kolayca çıkabilen oyuncaklar
• Sağlıksız plastikten üretilenler
• Küçük parçalı oyuncaklar
• Üzerinde düğmeler, ya da kolayca sökülebilen parçalar olan pelüş oyuncaklar
• Sert kenarlı oyuncaklar

YÜRÜMEYE YENİ BAŞLAYAN ÇOCUKLUK DÖNEMİ (18 AY- 36 AY ARASI)

Bu dönemde çocuklar meraklı, enerji dolu olurlar ve çevrelerindeki her şeyi incelemek isterler. İtme, çekme, devirme, boşaltma, doldurma gibi fiziksel aktivitelerden keyif alırlar. Çevrelerindeki yetişkinlerin yaptıklarını taklit etmeyi çok severler. Bu yaşlar denemek, öğrenmek, keşfetmek için harika yaşlardır. Çocukların enerjilerini atmalarını sağlayan, motor becerilerini ve düşünme becerilerini geliştiren oyuncaklar tercih edilebilir. Müzikli oyuncaklar, yumuşak toplar, küpler, basit yapbozlar, şekil kovaları bu yaş grubu için idealdir. Arabalar, hayvanlar oyuncak setleri, doktorculuk, mutfak oyuncak setleri, çevirmeli-basmalı oyuncaklar, alışveriş arabalı oyuncak setleri, yürüyüş arkadaşları, yumuşak bebekler, renkli yumuşak kitaplar, kalın kapaklı hikaye kitapları çocuğunuzun ilgi alanına göre seçebileceğiniz oyuncaklardır. Ayrıca bu dönem çocuklar beraber değil, yan yana oynamaktan keyif alırlar. Oyuncak seçerken bunu da göz önünde tutmanız önemlidir.

Peki, nelerden uzak durmalısınız?

• Sağlıksız plastikten üretilen oyuncaklar
• Küçük parçalı oyuncaklar
• Üzerinde düğmeler, ya da kolayca sökülebilen parçalar olan pelüş oyuncaklar
• Sert kenarlı, sivri oyuncaklar

OKUL ÖNCESİ DÖNEM (3-6 YAŞ ARASI) 

Bu dönem, çocukların hayal güçlerinin geliştiği, yeni şeyler keşfetmeye çok istekli oldukları bir dönemdir. Gelişen dil ve sosyal becerileri sayesinde diğer çocuklar ile beraber oynamaya başlarlar. Basit kutu oyunları, yapbozlar, hayvanlar, evcilik, inşaat setleri, kuklalar, basit legolar, el işi setleri, oyun hamuru, kostümler, hikaye kitapları, müzik oyuncakları, tren setleri gibi bu döneme uygun pek çok oyuncak alternatifi vardır. Oyuncak setleri, basit kutu oyunları çocukların beraber oynamasını sağlayarak sosyal becerilerini, dil gelişimlerini destekler, işbirliği yapmayı öğrenmelerine yardımcı olur. El işi setleri, legolar, küpler, yapbozlar çocukların yaratıcılıklarını destekler, problem çözme becerilerini geliştirir. Müzikli oyuncaklar beden koordinasyonlarının ve ritim duygularının gelişmesine yardımcı olur. İp atlama, top oyunları, bisiklete binme gibi oyunlar ise çocukların, hem kaba hem ince motor becerilerini destekler.

Peki, nelerden uzak durmalısınız?

• Anne baba gözetiminde kullanılmayan kumandalı arabalar, uçaklar gibi elektronik oyuncaklar
• Sivri uçlu makaslar
• Sağlıksız plastikten üretilen oyuncaklar

OKUL DÖNEMİ (6-12 YAŞ ARASI)

Bu dönemde çocuklar, hem akademik hem sosyal pek çok yeni beceri edinirler. Artık daha meraklıdırlar ve kendi ilgi alanlarına göre yeni şeyler denemeye çok daha istekli olurlar. Zamanla yarışılan kurallı grup oyunlarından hoşlanırlar. Müzik aletlerini kendi başlarına çalabilirler. Problem çözme becerilerini geliştiren lego, yapboz ve eğitici oyuncak setlerini çok severler. Süper kahraman figürleriyle oyun kurmak onlar için çok eğlencelidir. Bu dönem için ideal oyuncaklar çocukların yaratıcılıklarını besleyen ve sosyal becerilerinin gelişmesine yardımcı olan oyuncaklardır. Oyun hamurları, el-işi etkinlik setleri, deney setleri, inşaat setleri, robotlar, bisiklet, toplar, oyuncak evler, eğitici kutu oyunları, ilgi alanlarına göre etkinlik ve hikaye kitapları bu dönemin de tercih edilen oyuncaklarıdır.

Peki, nelerden uzak durmalısınız?

• Anne baba gözetiminde kullanılmayan, eğitici olmayan, şiddet içeren tablet, telefon oyunları

• ERGENLİK DÖNEMİ (12 YAŞ SONRASI)

Bu dönemde en çok video oyun konsolu, tablet gibi elektronik oyuncaklar tercih edilse de, bunlar dışında daha eğitici ve eğlenceli oyuncak alternatifleri bulunmaktadır. Çocukların arkadaşlarıyla beraber oynayabilecekleri elektronik scooter, karaoke setleri, drone oyuncakları, yaşlarına uygun Lego setleri, deney setleri, robot yapma setleri ve kutu oyunları ideal oyuncak seçimleridir. Bu yaş grubuna yönelik yazılmış, çocuğunuzun ilgi alanına uygun kitaplar da bulunmaktadır.

Peki, nelerden uzak durmalısınız?

• Şiddet ve olumsuz davranışlar içeren tablet, telefon, video oyunları

Özetle, çocuklara oyuncak seçerken hem eğlenmeyi hem de öğrenmeyi teşvik etmek önemlidir. Bunu için de:

• Oyunun, çocuğun işi olduğunu unutmayın. Doğru oyuncaklar, çocuğun gelişim seviyesine uygun, yeni beceriler geliştirmesini, çevreleriyle ilişki kurmasını sağlayan oyuncaklardır.
• Bir oyuncak seçtiğinizde, bu oyuncak çocuğumun işine nasıl yarar, bu oyuncak ona uygun mu diye mutlaka düşünün.
• Çok fazla oyuncak değil, çocuğun daha fazla oyun oynayabildiği, daha fazla öğrenebildiği yeterli sayıda oyuncak tercih edilmelidir.
• Çocuğunuzla beraber siz de oynayın. Oyunun asıl amacı, güzel anları paylaşmak, beraber eğlenmek ve öğrenmektir.