Çocuğunuzun dil gelişimini nasıl desteklersiniz?
Bebekler, daha anne karnındayken çevrelerinde konuşulan dilin seslerini duymaya başlarlar. Doğduktan sonra da bu dili çok hızlı bir şekilde öğrenmeye devam ederler. Bireysel farklılıklar olsa da genel olarak iki yaş civarlarında kelime dağarcıkları genişler. 2-3 yaş civarlarında da kelimeleri birleştirerek düşüncelerini, isteklerini ifade edebilmeyi öğrenirler. Anne-babaların en sık sordukları sorulardan biri de çocuklarının dil, konuşma gelişimini desteklemek için neler yapabilecekleridir.
ANNE-BABALAR, ÇOCUKLARININ DİL GELİŞİMLERİNİ DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRLER?
Televizyonu kapatın: Çocuğunuz televizyondan konuşmayı, iletişim kurmayı öğrenemez. Televizyon onu sadece renkli görüntüler ve farklı seslerle oyalar. Çocuğunuz ekranda akıp giden görüntüler ve sesler arasındaki bağlantıyı siz olmadan kuramaz. Bu sebeple çok fazla televizyon izleyen çocukların, dil gelişimleri olumsuz yönde etkilenir.
Yapılan araştırmalar sağır ebeveynlerin duyan çocuklarının televizyon karşısında geçirdikleri saatlere rağmen konuşma dilini değil, ebeveynlerinin onlarla iletişimde kullandıkları işaret dilini öğrendiklerini göstermiştir. Bu da televizyondan duyulan konuşmaların, iletişim becerilerini tek başına desteklemediğini göstermektedir.
Çocuklarınızla bol bol konuşun: Net ve basit cümleler kurun. Özellikle çocuğunuz o an neyle ilgileniyorsa onun hakkında konuşmaya dikkat edin. Çocuğunuzun hareketlerini, duygularını ve konuşma çabalarını kelimelere dökmek hem sizin hem de çocuğunuz için eğlenceli ve yararlı olacaktır. Konuşurken adı geçen nesneleri çocuğunuza göstermek de gerçekten faydalıdır.
Çocuğunuz sizinle konuştuğunda iyi bir dinleyici modeli olun: O konuşurken onunla mutlaka göz kontağı kurun. Bir nesne gösterdiğinde onun gösterdiği nesneye bakın. Dil gelişiminde ilk aşama iyi bir dinleyici olmaktır. Siz ona model olursanız, o da iyi bir dinleyici olacaktır. Onun sorularını olabildiğince net bir şekilde cevap verin. Bu onu daha fazla konuşmak için cesaretlendirecektir.
Konuşması için fırsatlar sunun: Çocuğunuz bir şey anlatırken ya da isterken sadece el işaretleri yapıyorsa onu konuşturmak için çaba harcayın. ‘Demek bebeği istiyorsun. Bana bebeği ver diyebilirsin. Bebek’.
Çocuğunuza yapmak istedikleri konusunda iki seçenek sunan sorular sorabilirsiniz. ‘Parka mı, markete mi? Nereye gidelim?’ ‘Hangisini giymek istersin? Kırmızı mı, mavi mi?’ Çocuğunuz kendisiyle ilgili konularda aktif rol oynadıkça daha çok konuşmak ve kendini ifade etmek isteyecektir.
Beraber çocuk şarkıları dinleyin ve söyleyin: Çocuklar müziği çok severler. Beraber çocuk şarkıları dinlemek ve söylemek, dil gelişimi için oldukça faydalıdır. Radyo ya da televizyon yerine sizin şarkı söylemeniz çocuğunuz için daha yaralıdır. Çünkü siz şarkı söylerken sizin dudak hareketlerinizi izleyip size katılması daha kolaydır.
Beraber kitap okuyun: Kitap okumak, çocukların kelime dağarcığını geliştirir, dil becerilerini destekler. Resimli kitapları beraber incelemek, hikâyelerin resimlerine bakmak çocuğunuz için hem eğitici, hem de eğlenceli bir aktivitedir. Bazen çocuklar aynı hikâyeleri tekrar tekrar okumanızı isteyebilir. Bu çok normaldir. Bu sayede çocuklar kitabı iyice öğrenerek kontrol duygusuna sahip olurlar. Böylece hikâyeyi size geri anlatmaları ve hikâye hakkında konuşmaları kolaylaşır.
NE ZAMAN BİR UZMANA BAŞVURMANIZ GEREKİR?
Dil gelişimi bütün çocuklarda tamamen aynı şekilde, aynı hızda gerçekleşmez. Genetik, kişilik özellikleri, çevresel faktörler, psikolojik ve fizyolojik etmenler çocuğun dil edinimi ve kendini ifade etme becerilerini etkiler. O yüzden çocuklarınızı diğer çocuklarla karşılaştırmayın. Ama yine de göz kontağı kurmakta zorlanma, kendisine söylenenleri hiç duymuyormuş gibi davranma, gecikmiş konuşma gibi durumlarda mutlaka bir uzmana danışın.
