Mirastan feragat ve mirasçılıktan çıkarma

Miras hukukunda, miras bırakan kişi ölümünün ardından mal varlığının bölüşümü ile ilgili işlemler gerçekleştirebilir. Ancak Türk Medeni Kanunu miras bırakanın yapabileceği bu işlemlere kısıtlama getirmiştir. Örnek üzerinden anlatacak olursak miras bırakan kişi tüm malvarlığını altsoyu, üstsoyu veya eşi bulunurken bir başka 3. kişi üzerine yalnızca vasiyetname düzenleyerek bırakamamaktadır. Türk Medeni Kanunu yaptığı düzenleme ile ölüm halinde miras bırakan terekenin tamamı üzerinde işlem yapamamasını sağlamıştır. Yapılan bu düzenlemeyle birlikte özellikle yaşlanmayla birlikte oluşabilecek durum değişikliklerinin ve toplumsal yapıda oluşabilecek sorunların önüne geçilmiştir.

Miras hukukunda saklı payın mirasçılara intikalinin önüne 2 türlü geçilebilir. Bunlardan birincisi, kişinin kendisinin mirastan feragat etmesi; diğeri de miras bırakan tarafından mirasçılıktan çıkarılmasıdır. Mirastan feragat sözleşmesi, miras bırakan ile mirasçısı arasında karşılıksız veya kanuna uygun koşulları sağlaması durumunda karşılıklı şekilde gerçekleştirilebilir. Yapılan mirastan feragat sözleşmesi bir karşılık sağlanarak gerçekleştirildiyse feragat edenin alt soyu için de sonuç doğuracaktır. Mirastan feragat sözleşmesinin geçerli kabul edilebilmesi için mutlaka resmi yazılı şekilde yapılması gerekmektedir.

Miras hukukunda saklı payın önüne geçmenin diğer yolu olarak mirasçılıktan çıkarma diğer adıyla ıskat olarak belirlenmiştir. Türk Medeni Kanunumuz mirasçılıktan çıkarmayı belirli sebeplere bağlamıştır, böylelikle keyfi şekilde mirasçılıktan çıkarma durumlarının önüne geçmeyi başarmıştır. Mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay alamayacağı gibi miras bırakanın ölümünün ardından tenkis davası açma hakkı da bulunmayacaktır. Miras bırakan kişi saklı paylı mirasçısını ancak mirasçının miras bırakana veya miras bırakanın bir yakınına karşı ağır bir suç işlemesi halinde veya mirasçının miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse mirasçılıktan çıkarabilir.

Miras bırakan kişi başkaca bir tasarrufta bulunmadıkça mirasçılıktan çıkarılan kişinin saklı payı, o kimse miras bırakan kişiden önce ölmüş gibi hesaplanır. Mirasçılıktan çıkarılanın alt soyu varsa bu saklı payı talep edebilirler. Mirasçılıktan çıkarılanın alt soyu bulunmuyorsa bu saklı pay miras bırakanın yasal mirasçılarına kalır.

Miras bırakan hakkında borç ödemeden aciz yazısı bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Anca bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın altsoyuna özgülemesi şart olacaktır.

Mirasçılıktan çıkarma işlemi de aynı mirastan feragat sözleşmesi gibi resmi yazılı şekilde gerçekleştirilmelidir. Miras bırakanın düzenleyeceği vasiyetname açık olmalıdır ve mirastan ıskat sebepleri açıklanmalıdır. Eğer kanunda bahsi geçen sebeplerin varlığı tartışmalı ise mirasçılıktan çıkarılan kişinin delil-ispat şartları kendisine ait olmak üzere iptal davası açma hakkı mevcuttur.