Kontrol altında tutun çünkü stres her yerde

Stres, insan için yeni bir olgu, bütünüyle günümüze ait bir durum değil... İlk çağlarda yaşayan insan da avını bulmak, avını saklamak, karnını doyurmak, vahşi hayvan ve yaşamdan korunmak için stres yaşıyordu.

Stresi geçmişte doğanın getirdikleri yaratırken, bugün insanın yarattıkları yaşatmaktadır.

Sağlığı tehdit eden durumlar stresle yakın ilişki içindedir. Örneğin; maddi sıkıntılar, gürültülü ortamlarda yaşamak, ekonomik krizlere maruz kalmak, birikim-tasarruf yapamamak, fazla hayat değişikliğine maruz kalmak, sağlığı tehdit eden meslek gruplarında olmak (iş kontrolü sağlanmayan, fiziksel şartları ağır olan, baskı-rekabet-risk içeren vb. mesleklerde çalışmak)

STRESİN YARARI DA VAR

Stres çoğu kez olumsuz bir içerikle kullanılmakta yani stresin olumsuz etkileri konu edilmektedir. Oysa stres zararlı olduğu kadar yararlıdır da. Stres aşırı doz ve güçte olduğu zaman insana zararlı olmakta, zihinsel ve fizyolojik işlevlerini kesintiye uğratarak performans ve verimini olumsuz etkilemektedir. Buna karşılık belli doz ve güçteki stres bireye heyecan ve canlılık vermekte, bireyi tetikte tutmakta, adeta başarının ön şartı işlevi görmektedir. Bu yüzdendir ki stresi ortadan kaldırmak değil, istediğimiz düzeyde tutmak, olumlu amaçlarımız için kullanmak önemlidir.

Her insanın günlük yaşamında stres yapacak pek çok faktör bulunur. Stres sadece olumsuz olaylardan değil, olumlu olaylardan da kaynaklanabilir. Örneğin iş ya da okulla alakalı bir etkinlikte sunum ya da konuşma yapması gereken bir durumda kişinin kaygılanması ve heyecanlanması stres yapmasına sebep olabilir. Bu bazen tatil bazen de düğün için bile olabilir.

STRESLE BAŞA ÇIKMADA HERKESİN YÖNTEMİ FARKLI

Hepimiz stresi farklı yaşarız. Aynı olaya herkes farklı yorumlar ve farklı tepkiler verir. Bu farklılığın kaynağı, kişilik özelliklerimizden, yaşamsal şartlarımızdan, zihinsel değişkenlerimiz gibi birçok faktöre bağlıdır. Yani stres verici durumun kendisinden daha çok kişinin psikolojik ve kişilik özellikleri de önemlidir.

Bu bağlamda herkesin stresle baş etmesi farklılık gösterir. Kimisi daha kolay, daha akılcı daha sakin karşılayıp çözüm üretebilirken kimisi daha zorlanır, baş edemez ve baş etmek için sağlıksız, kısa yoldan kazanç getirecek yollara başvurabilir.

Bazı insanların strese daha dayanıklı olduğu bilinmektedir. Bu durum bilim insanlarının dikkatini çekmiş ve araştırmışlardır. Yapılan araştırmada aşağıdaki özelliklere sahip olanların stresli durumlara ve yaşama rağmen daha sağlıklı yaşamayı başardıkları görülmüştür:

• İşlerine ve sosyal hayata daha aktif katılanlar
• Yaptıkları işten ve katıldıkları sosyal faaliyetten zevk alanlar
• Mücadele ve değişiklikten zevk alanlar
• Hayatlarını ve çevrelerindeki şartları kontrol ettiklerine inananlar
• Gelecekle ilgili olumlu beklenti içinde olanlar, umudu yüksek olanlar
• Bakış açılarında hoşgörü ve esneklik olanlar
• Yakın çevreleriyle olumlu duygusal ilişki içinde olanlar (eş, aile, çocuklar, arkadaşlar)
• Doyumlu bir cinsel hayata sahip olanlar
• Müzikle, sanatla ilgili olanlar
• İstediklerini yapacak yeterli zamana sahip olanlar

HANGİ FAKTÖRLER RUH SAĞLIĞINI ETKİLİYOR?

Buna karşın başka bir araştırmada da insanları rahatsız eden ve yarattıkları zorlamayla hem günlük hem de kendileri bir stres olarak sağlığı olumsuz etkileyen faktörleri de şu şekilde sıralamışlardır:

• Çok fazla sorumluluk altında olmak
• Fiziki görüntüsü ile ilgili endişeleri olmak
• Yetersiz kişisel enerji
• Mesleki ilerleme ile ilgili endişeler içinde olmak
• İş tatminsizliği içinde olmak
• Dinlenme ve eğlenceye ayıracak zaman olmaması
• Yapacak çok fazla şeyin olması
• Yalnız olmak
• Reddedilme korkusu
• Hayatın anlamı ile ilgili endişeler

Para insani yaşam şartları açısından ne kadar önemli olsa da zamanın ve bu zamanın nasıl geçirildiği daha önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Herkese hayatlarını kolaylaştırmalarını diliyorum çünkü stres her yerde.