Narsisizm Nedir?

Narsisizm özsevi, özsevgi, özsaygı, özdeğer, ego saygısı, kendilik değeri diye tanımlanır. İnsanın kendi değeri ve değerliliği konusunda hissettikleridir. Kişinin kendisiyle ilgili hissettiği güzel duygulardır. İnsanın bu duyguya ihtiyacı vardır. Yoksa diğerleriyle iletişim kuramaz, hatta sokağa çıkamaz. Şu halde narsisizm patolojik bir durum değildir. Terapist olmanın yolu da narsisizmden geçer diyebiliriz. Narsisizmi olmayan terapistin danışanının önünde konuşması hayli zordur.

Narsisizm, her insanda olması gereken, olağan ve doğal bir yapıdır. Narsisizm eksikliği kişiye diğer insanlar kadar önemli ve değerli olunmadığını düşündürür. Güç, kontrol ve başarıya önem veren ailede yaşamak narsisizm eksikliği doğurur. Kişinin egosu zayıflar; başkalarının hakkında ne düşündüğü birinci kaygısı haline gelir. Çevresinden ilgi almak için çevresini kayıtsız şartsız memnun etmeye çabalar. Başkalarını kendini ihtiyaçlarını düşünmeden sever. Başkalarının ihtiyaçlarını otomatik bilmesi gerektiğine şartlanır. Başkalarını sevmeyi onların ihtiyaçlarını karşılamaya eşitlemişse, doğal ihtiyacı olan narsisizmi zarar görür ve zedelenir.

Çocuklara kendini sevmenin egoistlik olduğu ve kendini beğenmişlikle sonuçlanacağı telkin edilir. Kimsenin o kişinin yanında olmak istemeyeceği varsayılır. Bu doğru değildir. Eğer kişi kendini yeterince sevmezse veya sevmemeyi seçerse, başkalarının onu gerçekten sevebileceğine nasıl inanır? Kişi tüm sevgi ve ilgisini başkalarına yöneltirse, nasıl kendini bir bütün olarak hissedip gerçekten sevebilir?

Kişinin uyumlu yaşayabilmesi için, kendini ölçüyü kaçırmadan sevmesi gerekir. Bu sevgiye narsisizm denir. Narsisizm bu anlamıyla bir ihtiyaçtır. Bir ülkeyi yönetmeye aday liderde narsisizm olmalıdır. En iyi lider narsisizmi ve paranoyası biraz abartılmış, insancıl özellikleri ön plana çıkmış liderdir. Çünkü narsisizm kişinin kendini beğenmesi, sevmesi, değerli görmesi ile yakından ilişkili bir kavramdır. Kişinin kendini beğenmesine, önemli ve değerli biri olarak kabul etmesine izin verilmezse aşağılık kompleksi ile karşı karşıya kalabilir.

Narsisizm toplumda bir aşağılama gibi algılanır. “Pis narsist, kendini beğenmiş, bencil” gibi kullanımlar yaygındır. Bu kullanımlar bizce doğru değil. Narsisizm yemek yemek veya su içmek gibi normal bir ihtiyaçtır. İnsanlar, narsisizmi sağlıklı bir şekilde oluşturamadıklarında veya abartıp patolojik hale getirdiklerinde sıkıntı yaşar.

Bencillik; narsisizm bağlamında kişinin kendisiyle olan ilişkisidir. Bencilliğin sözlük tanımı kişinin kendi refahıyla çok fazla ilgili olmasıdır. “Çok fazla” kelimesi vurgulanır. Genellikle bencillik herhangi bir şekilde kişinin kendi iyiliğiyle ilgilenmesi olarak yorumlanır. Bu ilgide bir anormallik yoktur, sadece “çok fazla” olması sorundur. Sorun kişinin sırf kendi iyiliğini düşünmesidir. Kendi iyiliği ile birlikte başkalarının da iyiliğini düşünmeyi öğrenirse, herkesin etrafında döndüğü güneş olma sevdasından vazgeçer, kendi başına ışıldayan bir yıldız olabilir. Yıldız olmak diğer yıldızların da varlığına izin verir.

Demek ki bir ölçüde bencillik doğal bir ihtiyaçtır. Bu anlamda bencil olmalarına izin verilmeyen insanların narsisizmleri sağlıksız gelişir. Narsisizmleri sağlıklı gelişemeyen aslında özgüvensiz yetişir ve her fırsatta benmerkezci refleksler gösterir. Bu insanların narsisizmleri patolojik düzeyde olduğu için, kendi ihtiyaçlarını karşılayamaz ve kendilerini sevemezler. Ben değerini sürekli dışarıdan taşıdıkları desteklerle sürdürmek zorundadırlar. Zamanlarını başkalarını nasıl kontrol edecekleri ve nasıl çevrelerinin merkezi olacaklarını planlayarak geçirirler. Enerjileri dışsal koşullara yöneliktir ve terk edildikleri zaman perişan olurlar. 

Kişinin kendisini değerli, benzersiz, önemli görmesi, psikolojik doyum yaratan bir duygudur. Bu durum diğer insanlarla kurulan ilişkilerde doğal olarak yarar sağlar. Kişi ilişki kurduğu diğer kişi ile arasında bir eşitsizlik olduğunu düşünüyorsa, onu kendinden üstün ve değerli görüyorsa, kendini aşağılık ve değersiz hissediyorsa ne olur? Çok geçmeden karşıdaki kişiye, sandığı gibi davranmaya başlar, sağlıklı ilişki zemini başından kırılır. İşte bu yüzden insanların narsisizme ihtiyacı vardır. Kişinin kendi bedeniyle, kendi ruhuyla barışık olması, kendini değerli ve önemli hissetmesi ve bu şekilde başkaları ile ilişki kurması, sağlıklı bir yaşam göstergesidir. Başkalarının gözünde kendini eksik gören kişiler sürekli bu algının altında ezilmeye mahkum kalacaktır.

Bu tür aşağılık duyguları insanın iç dünyasına aile hikâyeleriyle yerleşir. Anne ve baba çocuğuna değerli olduğunu söylerse, onu değerli hissettirirse, onu sevip olduğu gibi kabul ederse, çocuğa normal bir narsisizm yüklenir. Ebeveynler çocuğa şekil ve form vermek yerine kendi şeklini ve formunu alması için uygun bir zemin hazırlarsa, çocuğun narsisizmi güçlenir ve normal gelişme gösterir. Bu normal gelişim çizgisi, bazen travma ile ya da toplumsal bir duraklamayla kırılabilir. İşte tam bu anda narsisistik yapı (narsisistik kişilik örgütlenmesi) meydana gelebilir.

Aşırı narsisizm, narsisistik yapıya veya benmerkezciliğe yol açmaz. Çünkü kişi gereğinden fazla normal narsisizme sahip olamaz. Narsisizm bir süreçtir, bir hedef değildir, bir meta değildir, her gün uygulanan bir şeydir, kişinin kendine davranış tarzıyla birleşen kendine karşı hissettiği bir duygudur, güvenli olmak, sevildiğini, güçlü ve etkin olduğunu hissetmektir. Narsisistik yapı veya benmerkezcilik yeterli sağlıklı narsisizm olmadığı zaman ortaya çıkarlar.