Vertigo: Neden olur, belirtileri, tedavisi, tetikleyen faktörler

Ayakta duramayacak kadar başınız dönüyor, gözlerinizi kapatsanız bile baş dönmeniz geçmiyorsa vertigo problemi ile karşı karşıya olabilirsiniz. Günlük hayatı olumsuz etkileyerek yaşam kalitesini düşüren vertigo, tedavi edilmediğinde büyük sorunlara yol açabiliyor. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. Koray Cengiz, vertigo hakkında bilinmeyenleri anlatıyor.

Vertigo, tek başına bir hastalık değil, bir belirtidir. Hastanın uğultu, çınlama, işitme kaybı gibi eşlik eden bulguları varsa KBB hastalıkları uzmanına yönlendirilmelidir. Baş dönmesi ile birlikte çift görme, peltek konuşma, bilinç kaybı, yürürken denge kaybı varsa hastanın öncelikle bir nöroloji uzmanına yönlendirilmesi gerekir. Baş dönmesi; etraf ve eşyaların dönmesi, bulantı ve kusmayla karşımıza çıkabileceği gibi bazen sadece başta boşluk hissi ve sersemlik şeklinde de karşımıza çıkabilir. Modern hayatın bize getirdiği bazı yükler sonucunda stresle birlikte vertigo şikâyetinde de son zamanlarda hatırı sayılır miktarda artış görmekteyiz.

Hastalık değil belirti

Vertigo, baş dönmesi anlamına gelmektedir. Tek başına bir hastalık değil, bir belirtidir. Vücuttaki birçok sistemden kaynaklanacağı gibi birçok hastalığın belirtisi olarak da karşımıza çıkar. Orta kulak ve denge organını da barındıran iç kulak hastalıklarından kaynaklanabileceği gibi işitme ve denge sinirindeki sorunlardan da kaynaklanabilir. Bunların dışında beyin ve özellikle beyincik ile ilgili rahatsızlıklar, astigmatizm gibi bazı göz hastalıkları, tiroid bezi hastalıkları, kansızlık, diyabet gibi birçok dahili ve endokrin sistemini ilgilendiren hastalıklardan köken alabilir. Beyine giden kan akımında azalma, damar sertliği, beyindeki küçük enfaktüs alanlarından da baş dönmeleri köken alabilir.

Baş dönmesi ile birlikte bu belirtiler varsa…

Vertigo ile gelen hastanın yakınmalarını iyi değerlendirmek gerekir. Hekim tarafından doğru sorgulamayla birçok hastalığın tanısı konulabilir. Hastanın uğultu, çınlama, işitme kaybı gibi eşlik eden bulguları varsa KBB hastalıkları uzmanına yönlendirilmelidir. Ayrıca hastanın sorgulanmasında kullandığı ilaçlar ve tanı konmuş hastalıkları da araştırılmalıdır. Baş dönmesi ile birlikte çift görme, peltek konuşma, konuşma güçlüğü, bilinç kaybı, vücudun bir tarafında güç kaybı, yürürken denge kaybı veya bir tarafa çekme gibi bulgular varsa hastanın öncelikle bir nöroloji uzmanına yönlendirilmesi gerekir.

Vertigo teşhisi nasıl konur?

Bundan sonra yapılacak işlem hastanın fizik muayenesidir. Fizik muayenesinde biz KBB hekimleri olarak rutin KBB muayenesi dışında işitme testleri ve kan tahlilleri istiyoruz. Bu tahliller arasında B12 ve folik asit düzeyleri, kan şekeri, hemogram dediğimiz kan değerleri, tiroid bezi fonksiyon testleri ve kandaki sodyum, potasyum değerleri gibi elektrolit incelemeleri, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, lipid ve kolestrol seviyeleri sayılabilir. Muayene esnasında mutlak kan basıncı ölçümü yapılmalıdır. Bunların haricinde vertigo ile ilgili kulağa sıcak ve soğuk su verilerek yapılan kalorik testler, videonistagmografi (VNG, postrografi) gibi ileri denge testleri yapılabilir. Ayrıca hekim tarafından gerek duyulduğunda bilgisayarlı tomografi (BT) ve baş boyun manyetik rezonans (MR) çekilebilir. Yine gerek görülen hastalarda doppler ultrasonografi ile beyine giden kan akımı ölçülebilir.

Vertigonun birçok tedavi yöntemi mevcut

KBB ile ilgili baş dönmeleri dediğimiz zaman; orta kulak iltihapları vestibüler nöronit dediğimiz denge sinirinin iltihabı, iç kulak sıvılarındaki dengesizliklere bağlı meniere hastalığı, atmosfer basıncındaki ani değişiklikler (dalış sporu, uçak seyahatindeki basınç değişiklikleri gibi), kullanılan bazı ilaçlardan kaynaklanabilen ototoksiside, işitme sinirinden köken alan akustik nörinom dediğimiz tümoral hastalıklar sayılabilir. Bunların dışında iç kulak yapılarındaki bazı anomalilerden kaynaklanan rahatsızlıkları akla getirmek gerekir. Meniere hastalığı dediğimiz zaman ataklar halinde gelen, işitme kaybı, baş dönmesi, kulakta dolgunluk hissi ve çınlama ile seyreden, ataklardan sonra işitme kaybının kısmen düzeldiği ve tekrarlama eğilimde olan bir rahatsızlığı anlıyoruz. İlaçla yapılan kriz tedavisinin dışında ameliyata kadar giden birçok tedavi yöntemleri bulunmaktadır.

Vertigoyu neler tetikler?

Vertigo problemi yaşayan hastalarının özel yaşantılarına dikkat etmeleri gerekir. Düzenli uyku ve mümkün olduğunca stresten uzak durmak önemlidir. Aşırı tüketilen alkol, sigara, kahve, diğer kafeinli içecekler ve çikolata vertigo ataklarını tetikleyebilir. Ayrıca bu hastaların ağır olmayan düzenli sportif faaliyetler yapmaları da önerilir. Araç kullanmak, yükseğe çıkıp perde asmak, ampul değiştirmek gibi tehlikeli işlemlerden baş dönmesi düzelene kadar kaçınmak gerekir. Bu saydıklarımızın dışında vertigo ataklarını önleyebilecek başka bir önlem bulunmamaktadır.

En sık rastlanan vertigo nedenleri

Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazım Korkut, vertigoya en sık yol açan nedenleri sıraladı, önemli uyarılarda bulundu.

-İç kulakla ilgili problemler: BPPV olarak isimlendirilen ve halk arasında kristallerin yerinden oynaması olarak bilinen iç kulaktaki yarım daire kanallarına partiküllerin kaçması veya iç kulak sıvılarında artış (meniere hastalığı), nadiren doğumsal iç kulak anomalileri.

-Migren

-Stres: Emosyonel bir stres, nöroendokrin sistemlerin aktive olmasına, bunun sonucunda böbreküstü bezlerinin aşırı hormon salgılamasına, iç kulak sıvılarında artışa ve baş dönmesine neden oluyor.

-İç kulak kanalı ve beyin tümörleri

-Beyin, beyincik kanaması.

-Kulak enfeksiyonları

-Beyinde anevrizmalar

-Multipl skleroz

-Travmalar

-Kardiyolojik nedenler

-Vertebrobaziler yetmezlik (boyun damarlarının daralmasına bağlı olarak beyin arka tarafının az kanlanması)
Hormonal, metabolik nedenler, Vitamin B12 ve Vitamin D eksikliği gibi nedenler de vertigoya yol açabiliyor.

Baş dönmesine karşı şu önlemleri alabilirsiniz;

-Stresten mümkün olduğu kadar uzak durun.

-Hareketli olun, aktif yaşam koşullarını sağlayın.

-Yaşınıza ve bedensel özelliklerinize uygun spor ile egzersizler yapın, açık havada düzenli olarak yürüyün.

-BPPV (kristallerin yerinden oynaması) sorununuz varsa, özellikle yukarı bakmak gibi aşırı veya hızlı baş hareketlerinden kaçının.

-Sigara ve alkol tüketmeyin.

-Meniere hastalığınız varsa tuzu kısıtlayın, sigara ve alkol tüketmeyin, aşırı kafein tüketiminden de kaçının.

-Vestibüler migreniniz varsa mayalı yiyecek ve içeceklerden sakının, eski peynir, çerez, çikolata ve çilek gibi gıda maddelerini beslenme programınızdan çıkarın.