Uzmanlar uyardı: Deprem sonrası bu şikayetlere dikkat! Kulak çınlaması (Tinnitus) nedir, neden olur, nasıl geçer? Kulak çınlaması nedenleri, teşhisi ve yaş aralığı

Kahramanmaraş depreminin ardından çevre illerde artçı sarsıntılar devam ediyor. Depremin yaraları sarılırken bir yandan da sık rastlanan kulak çınlaması şikayetleri depremzedelerin merak ettiği konulardan biri oldu. Odyolog Ülkü Hilal Gedikli kulak çınlaması (tinnitus) ile ilgili, uzun sürekli veya yüksek ses maruz kalmanın neden olabileceğini belirterek, teşhisi ve çeşitleri konusunda bilgilendirmelerde bulundu. İşte, Odyolog Ülkü Hilal Gedikli'nin maddeler halinde kulak çınlaması şikayetleri sorularına yanıtları....

Kulak çınlaması (Tinnitus) nedir, ne anlama gelir?

Herhangi bir sesli uyaran olmadan ses algılanmasına kulak çınlaması(tinnitus) denir. Bir nevi işitsel halüsinasyon diyebileceğimiz durum diyebiliriz. Tinnitus bir hastalık değil, bir semptomudur. Kulak çınlaması düşük bir tınlamadan yüksek bir gıcırtıya kadar değişebilir ve bunu bir veya iki kulaktan birden duyabilirsiniz. Bazı durumlarda ses o kadar yüksek olabilir ki gerçek sesi ayırt etme veya duyma yeteneğinizi bile etkileyebilir. Oluşma mekanizmasına göre 2 çeşit kulak çınlaması vardır. Biri objektif, diğeri subjektif tinnitustur.

Kulak çınlaması (Tinnitus)’u bir başkası duyabilir mi?

Her sesi değil. Onu şöyle sınıflandırıyoruz. Objektif tinnitus, hastalarımızın hem kendi duydukları hemde bizler tarafından duyulabilen seslerdir. Genellikle pulsatil ya da mekanik ( tıkırdatma-çıtçıt-cliking) karakteri olan sestir. Subjektif tinnitus ise görülme olasılığı daha sık olmakla birlikte bu sesi sadece hasta tarif edebilir. Biz dışarıdan duyamayız. Genellikle tonal karakterdedir.

Objektif tinnitusa sebep olabilecek durumlar nelerdir?

Objektif tinnitus vasküler ve nöromusküler kaynaklı olabilir. Vasküler nedenler; Damarsal kaynaklı (nabza göre senkronize bir şekilde olanlardır mesela keskin sesler, paget’s hastalığını ve 8.kraniyel sinirin vasküler kompresyonunu örnek verebilirim.) ,Venöz kaynaklı (Toplar damarlarla alakalı nedenler tinnitusa sebep olabilir. Venöz hum, bening intrakraniyel hipertansiyonu örnek verebilirim.), Vasküler Neoplaziler sebepli, (yeniden doku oluşumuyla ilgilidir. Glomüs tümörleri hemanjiyomlar gibi.), Çok yönlü sebepler nedeniyle, (kardiyokouput artışı anemi, gebelik gibi.. Ve aortic murmurlar gibi) olabilir.

Nöromusküler nedenler; Palatal miyoklonus (damak kaslarının istemsiz kasılması), idiyopatik stapedial kas spazmı, patülöz östaki tüpü (östaki tüpünün yeterli şekilde kapanmaması ve sürekli açık kalmasıdır. Bu nedenle solunum sırasında bir miktar hava orta kulak boşluğuna girer ve hastamız solunum sesleri duyuyor gibi olur. Yatar pozisyonda bu sesler azalır ya da kaybolur. ), temporomandibular eklem fonksiyon bozukluğu (çene ekleminde ve/veya çiğneme kaslarında sürekli tekrarlayan ağrı veya eklemde meydana gelen fonksiyon bozukluğu Diş sıkmada genelde olabilir) neden olabilir.

Peki subjektif tinnitusa sebep olabilecek durumlar nelerdir?

Subjetif tinnitusun sebepleri kendi içinde 2 grupta incelenebilir.

1. Otolojik (kulak kaynaklı) tinnitus: Örneğin; presbiakuzi(yıpranmış iç kulak), meniere hastalığı ( iç kulak tansiyonu), otoskleroz ( iç ve orta kulak kireçlenmesi) ve otitler (kulak iltihapları).

2. Otolojik olmayan tinnitus:

a. Metabolik bozukluklar ( örneğin; hipertiroidi ve hipotiroidi, hiperlipidemi, çinko eksikliği, vitamin eksikliği, diyabet.)

b. Nörolojik bozukluklarda sebep olabilir bunlar; kafa travması, MS, menenjit sonrası şiddetli tinnitus, Serebellopotin köşe tümörleri.

c. Farmakolojik faktörler,

d. Psikolojik faktörlerde sebep olabilir. Depresyon ve anksiyete durumlarıdır.(psikiyatri tedavisi alanların %20-%50’sinin tinnitustan yakındığı saptanmıştır.

Kulak çınlaması (Tinnitus) görülme olasılığı nedir?

Görülme sıklığı yaşla birlikte artar. En fazla 40-80 yaşlarda görülmektedir. Genel popülasyonun %17’sinde,yaşlı popülasyonun %33’ünü etkilemektedir.

Toplumumuzda Kulak çınlamasının en sık nedenleri nelerdir?

Kulak çınlamasının birçok nedeni olabilir. Bu konudaki istatistiklerimiz dünya ülkelerinden çok farkı değildir.

Bazı yaygın nedenler şunlardır:

1-Gürültü: Uzun süreli veya yüksek sese maruz kalma kulak çınlamasına neden olabilir. (örneğin; sanayi işçileri ve tır şoförler)

2-Yaşlanma: Kulak çınlaması yaşla birlikte artabilir. Ülkemizin yaş ortalaması giderek arttığı gerçeği göz önünde bulundurulduğunda hekimlerin kulak çınlaması şikayetiyle karşılaşma oranı artmaktadır.

3-Stres ve anksiyete: Kulak çınlamasına neden olabilir ya da var olan durumu kötüleştirebilir. Özellikle büyük şehirlerin verdiği stresli yaşam şartlarının yanısıra şehir gürültü fazlalığı birlikte kulak çınlamasını arttıran unsurlardandır

4-Kulak enfeksiyonları,

5-Kulak içi basınç farklılıkları,

6-Bazı ilaçlar,

7-Kulak zarı(timpanik membran) hasarları,

8-Kan dolaşımı sorunları kulak çınlaması (Tinnitus)’a neden olabilir.

Kulak çınlaması nasıl olur, insanlar şikâyetleri nasıl tarif ediyorlar?

Kulak çınlaması (tinnitus), kafa içinden, her iki kulaktan ya da tek kulaktan duyulabilir. Hastalarımız algıladıkları sesleri; vızıldama (buzzing), zil çalması (ringring), hızlı bir akımın geçmesi (rushing), kükreme (roaring), ıslık sesi olarak tarif edebiliyorlar.

Duygu durum bozukluğu, anksiyetesi olan hastalarda var olan durumun artmasıyla birlikte kulak çınlaması (Tinnitus) şikâyetlerinin artması gözlenebilir. Öncelikle tansiyon ölçümü yapılmalı, tansiyon ve kalp ritimleri normal ise bir psikiyatriste gidip duygu durum bozukluğuyla ilgili tedavi almak iyi gelebilir.

Kulak çınlaması (Tinnitus) için hastaneye gittiğimde ne gibi tetkiklerle karşılaşırım?

Tinnitusta klinik değerlendirme öncelikle hastanın öncelikle anamnezi alınarak başlanır, muayene edilir, gerekiyorsa radyolojik inceleme ve laboratuvar testleri tercih edilebilir.
Odyolojik değerlendirme ve öykü sonrası alınan sonuçlara dayanılarak , ek ayrıntılı tetkikler yapılabilir.

Kulak çınlaması testi nasıl yapılır?

Belli başlı bazı test yöntemlerimiz vardır.

-Tinnitus pitch (tını-frekans) eşleme: 2 farklı ses dinletiyoruz hastaya. Çınlamasına en yakın sesi seçmesini istiyoruz.

-Tinnitus loudness (gürlük-şiddet) eşleme: tek taraflı tinnitus da uygulama kontrolateral kulaktan yapılır bilateral tinnitusta her 2 kulaktan ayrı ayrı da yapılabilir. Belirlenen düzeyde eşik altı düzeyden başlanarak 1 dB’lik artışlarla verdiğimiz sinyali çınlama (tinnitus) şiddeti aynı oluncaya kadar devam ederiz

-Minimal maskeleme seviyesi (MMS) : genellikle alçak ve orta frekanslı tinnitus çevresel seslerle kolay maskelenir. yüksek frekanslı tinnitusu maskelemek zordur. Maskeleme işlemi belirlenen frekans temele alınarak saf ses, dar bant ve beyaz gürültüyle yapılır.

-Rezidüel İnhibisyon (Rİ): Tinnitusta oluşan geçici azalmaya denir. Saf ses ya da gürültü 60 sn boyunca verilir. Tinnitus algısında değişiklik olup olmadığı sorulur.

(Tam Rİ: tinnitus şiddetin tamamen yok olması / Kısmı Rİ: tinnitus şiddetinin azalması)

Kulak çınlaması(Tinnitus) tedavi yöntemleri nedelerdir?

İşitme cihazları: Genellikle tinnitus ile birlikte işitme kaybı olan kişiler için faydalıdır. Tinnitus maskeleme programı olan cihazlar çok faydalı olacaktır.

İlaç tedavileri,

Tinnitusta danışmalık içeren terapi yaklaşımları,

TRT (Tinnitus Retraining Therapy): Alıştırtma terapisinin formudur. Tamamen sesin ortadan kalkmasını değil de, hastanın farkına varmayacağı duruma getirmeyi başarmaya yardımcı olamaktır. Örnek olarak; saati kolumuza ilk taktığımızda onun orada olduğunu biliriz, ama daha sonrasında farkına varmayız. Beynimiz elimizdeki saatin varlığını algılamayı bırakır. Kulağımızdaki çınlamayı da algılayıp rahatsız olmayı bıraktırma yöntemine dayanır.
Ses terapileri bunlar genel olarak kulak çınlaması algısını veya tinnitusa verilen tepkiyi değiştirmek için dış gürültünün kullanılması anlamına gelir. Terapi için çeşitli cihazlar mevcuttur. Ses terapilerinin etki mekanizmaları:

1-maskeleme: çınlamayı kısmen ta da tamamen örtecek kadar yüksek ses seviyesinde dış gürültüye maruz bırakılır.

2-dikkat dağıtma: hastanın dikkatini tinnitus sesinden uzaklaştırmak için harici ses kullanmak.

3-alıştırma: Beynin, tinnitus sesini bilinçli olarak görmezden gelmesi gereken önemsiz bir ses olduğunu yeniden
hatırlatmayı sağlamak.

4-nöromodülasyon: Kulak çınlamasının altında yatan nedeni olduğu düşünülen nöral hiperaktiviteyi, en aza indirmek için özel bir ses kullanma.

TME (temporamandibuler eklem) Tedavisi,

Deneysel Terapiler( rTMS, tDCS, DBS, N.vagus Stimulasyonu):

-r-TMS (repetetif transkranial manyetik stimülasyon) tedavisi: Elektromanyetik stimülasyon ile sinirsel aktiviteyi azaltmak hedeflenir.

-Transkraniyal Doğru Akım Uyarısı (Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS)) : Kulak çınlamasının altında yatan nöral hiperaktiviteyi en aza indirmeyi amaçlayan başka bir non-ivaziv elektromanyetik terapidir. Hala büyük klinik çalışmalara ihtiyacı var.

-Derin Beyin Stimülasyonu (Deep Brain Stimulation (DBS)) : Parkinson hastalarında titreme ve diğer kronik tıbbi durumları olan hastalar için kabul edilmiş klinik prosedürdür beynin elektromanyetik enerjiyle uyarılması kavramına dayanır. RTMS, tDCS farklı olarak DBS elektrotların doğrudan beyne cerrahi implantasyonu içeren invaziv bir prosedürdür.

-Vagus Sinir uyarımı (Vagus Nerve Stimulation): Vagus siniri üzerine elektriksel stimülasyon uygulamak için implante edilmiş elektrot kullanımının epilepsi ve depresyon tedavisinde etkili olduğu görülmüştür bazı araştırmacılar kulak çınlaması üzerine de etkili olduğunu söylemişlerdir ancak çalışmalar hala yetersizdir.