Uzmanından uyarı: Çocuklarınızı sosyal ağlarda yalnız bırakmayın

Prof. Dr. Levent Eraslan, İstanbul’da, Yükseköğretim Kurumları Sınavı’na girmek için son anda yetişmiş gibi davranıp kendisini yere atan genci hatırlatarak, "Çocuk önemli bir sınavda, sınav giriş kağıdının kasıtlı olarak ona yanlış verilmesinden hareketle bir feryadını ortaya koyup bunun üzerinden de takipçi almaya çalışıyorsa, yani bunu tasarlayarak yapmışsa işte çocuğun onanma, takdir alma, beğenilme içgüdüsünde problem vardır. Elbette sağlıklı ruh hali değil. İleride çocuk istediği, beklediği beğeniyi ya da etkiyi alamazsa problem yaşayacaktır. Ve bunun sonucunda depresyondan tutun ilerleyen birçok rahatsızlık hallerine ulaşabilir. Ayrıca şu çok önemli. Çocuklar kolay, basit ve hızlı bir şekilde şöhret olma yolundalar. İşte bunu Youtuberlar adı verdiğimiz kişilerde görüyoruz" diye konuştu.

‘Biz buna ’tık şöhreti’ diyoruz’

Ressam Andy Warhol’un "Bir gün herkes 15 dakikalığına ünlü olacak" sözünü hatırlatan Eraslan, sosyal medyada buna benzer yüzlerce örneğin olduğuna, tanınmak, şöhret olmak ya da ’tık’ almak için kendi hayatını dahi tehlikeye sokan insanların bulunduğuna dikkat çekti. Eraslan, "Biz buna ’tık şöhreti’ diyoruz. Çünkü tıklandıkça şöhreti artıyor. Hatta istediği şöhret, tanınma durumu yaşanmadığı zaman intihar eden gençler de görüyoruz. Özbenliği gelişmemiş, özgüveni yüksek olmayan kişiler ne yazık ki kendilerini sosyal medyadan ifade etmek istemekte. İşte bu yüzden dünkü olay ve benzeri o kadar çok fazla var ki, hatta kendi yakınlarına, büyükannelerine, büyükbabalarına çok garip şakalar yapan, onları trolleyen, yani onları çok komik durumlara düşürdüğünü zanneden videolar da görüyoruz. Yani bunların tamamı kişinin öz benliği ile, öz yeterliği ve özgüveni ile ilişkilidir" ifadesini kullandı.

’Fenomen olmak için yapıyorlar’

İnsanların sosyal medyada kendilerini milyonlarca kişinin izlediğini sandığını ve yaptıkları paylaşımların herkes tarafından beğenilmesini istediğini dile getiren Prof. Dr. Eraslan, sosyal medyanın ’favoriye alma’, ’repost’ ya da ’retweet yapma’ gibi kendine özgü alkışlama türleri olduğunu belirterek, "Çocuklar sosyal medya fenomeni olmak için böylesi yolları deniyorlar. Ama bunun ekonomik boyutu da var. Bazı sosyal medya enstrümanlarının algoritmaları para üstüne kurulu. Takipçi sayısına göre reklam alma, her takipçiye para verme gibi. Örneğin Youtube’da 1000 takipçiye 2,5 dolar veriyor. Elbette kendisini gerçek yaşamda ifade edemeyen, kendisini başarıyla öne çıkartamayan insanlar sosyal medya üzerinden garip, farklı, ekstrem, tehlikeli ve hatta kimi zaman sınırları zorlayan videolarıyla, cümleleriyle, davranışlarıyla öne çıkmak istemekteler" dedi.

’Bu çok tehlikeli’

Sosyal medyada bu tür davranışların belirli bir yaş grubuna özgü olmadığını, 6 yaşından 90 yaşına kadar değişik yaş grubundan insanların beğeni almak ya da takipçi kazanmak için farklı yöntemler denediklerini anlatan Eraslan, "1,5 yaşında fenomen olan çocuk görüyoruz, bunu anne babalar yaptırmakta. Ortalama aileye nasıl yansıyor bu? 10 yaşında veya 6-7 yaşındaki çocuk elinde telefonla evde geziyor, ’işte benim videoma hoş geldiniz, videomu tıklayın, paylaşın, paylaşırsanız size şunu yapacağım’ gibi. Bakın çok tehlikeli burası, bu çocuk takipçi sayısı, tıklanma, beğenme sayısı için bir şeyler yapabiliyor. Bunun ucu açık, daha sonra çok farklı şeyler de ortaya çıkabilir. Bu yüzden anne ve babalara, öğretmenlere çok büyük görevler düşmekte. Çocuklar bu sarmala bir girdiği zaman, yani gerçeklik ile sanal arasındaki bağı kuramadıkları zaman, kendilerini sanal dünyada ifade etmeye ve daha sonrasında onulmaz birçok problemlerle karşı karşıya kalmaya mahkum oluyorlar ne yazık ki" ifadelerini kullandı.

’Bu vahşi ormanda çocukları yalnız bırakmayın’

Çocuğun başarılı olma duygusunu anne ve babanın pekiştirmesi gerektiğine işaret eden Levent Eraslan, "Aile yapısında eğer siz çocuğun başarılı olma duygusunu pekiştirmiyorsanız, çocuk bu pekiştirmeyi sanal alemde aramakta. Bu yüzden anne ve babalar lütfen çocuklarınızın başarılarını pekiştirin, onların ortaya koyduğu performansı takdir edin ki böylesi ne olduğu belli olmayan sosyal ağlarda, bu vahşi ormanda çocukları yalnız bırakmayın. Çünkü çocuk takipçi almak, beğeni almak için birçok şeyi yapabilir, yapıyorlar da ne yazık ki. Mesela mısırı matkaba takıp ardından matkabı çalıştırarak yemeğe çalışan bireyler var. Yani matkapla mısır yenir mi? Dişi kırılıyor, sürekli kanıyor. Vücuduna zarar veren kişiler, çok hızlı giden bir arabanın üstüne çıkan ve yere düşen kişiler var" diye konuştu.

’Gençler için rol model eksikliği var’

Günümüzde gençlere rol model olacak kişilerin bulunmadığını da kaydeden Eraslan, "Bir yanda bakıyorsunuz, bir dondurma reklamından işte 2 milyon lira alan bir genç var, bir yanda da sınava girip üniversite kazanmak isteyen ve bu yolda çok uğraş sarf eden çocuklar var. Yani toplumdaki rol model eksikliği gençleri kimi zaman böylesi kolay yollara da itmektedir. Anne babalar çocuklarını odalarında tablet bilgisayarlarıyla yalnız bırakıp, onların başarılarını, motivasyonlarını, potansiyellerini görmezden gelmeye devam ederlerse ne yazık ki böyle çok videolar göreceğiz yani. Kendi intiharını, ölümünü paylaşan videolar da var ne yazık ki yurtdışında özellikle, hayvanlara dönük eziyetin paylaşıldığı videolar var. Yani bir noktadan sonra iş çığırından çıkıyor o takipçi o beğeni için insanlar akla gelmedik uç ekstrem denemeler yapıyorlar ve yapacaklar. Bu yüzden çok çok dikkat etmek gerekiyor. Özellikle bilinçli sosyal medya kullanımı, bunun etiği ve bunun süreçte çocuklara, gençlere olan katkısını çok çok ön plana almalıyız. Bu yüzden bütün karar vericilere, anne babalara büyük görev düşmekte" ifadesini kullandı.