Güncelleme Tarihi:
Uyuz, küçük bir akarın (böcek) neden olduğu çok kaşıntılı bir cilt hastalığıdır. Akar insandan insana doğrudan ten tene temasla geçer.
Uyuz Kaşıntısı Nasıl Olur?
Sarcoptes scabiei paraziti, mikroskop olmadan görülmesi neredeyse imkansız olan küçük bir deri akarıdır. Uyuz olarak bilinen şiddetli kaşıntılı bir cilt durumuna neden olur. Hastalık, kişisel hijyenden bağımsız olarak herhangi bir ırktan veya yaştan herkese bulaşabilir. Mikroskobik akar, yuvarlak gövdeli, küçük, sekiz bacaklı bir yaratıktır. Akar, deri katmanları arasında yuva yapar. Vücut, akarlara karşı şiddetli kaşıntıya neden olan bir reaksiyon geliştirir. Genellikle hastaları geceleri uyanık tutacak kadar yoğundur ve sıklıkla cilt enfeksiyonlarına yol açar.
İnsan uyuzları neredeyse her zaman başka bir kişiden, yakın temasta bulunan herhangi birinden yakalanır. Sıcaklık ve kokudan etkilenen dişi akar, yeni bir konukçuya çekilir, yuva yapar, yumurtlar ve alerjik reaksiyona neden olan salgılar üretir. Larvalar yumurtalardan çıkar ve yetişkin akarlara dönüşecekleri sığ ceplerde yatarak cilt yüzeyine gider. Uyuzun en erken ve en sık görülen semptomu, özellikle geceleri kaşıntıdır. Erken bir uyuz döküntüsü, kurdeşen, küçük ısırıklar veya sivilceler gibi küçük kırmızı yumrular olarak ortaya çıkacaktır. Daha ileri durumlarda, cilt kabuklu veya pullu olabilir. Uyuz genellikle vücudun kıvrımlarında ve yarıklarında başlar.
Uyuz Olunca Nereler Kaşınır?
Uyuz akarları, bir insan konakçı olmadan uzun süre yaşayamasa da, istila edilmiş giysiler ve yatak takımları yoluyla birkaç belirgin bulaşma vakası görülmüştür. Uyuz olunduğunda en çok;
Parmaklar aralarında,
Koltuk altlarında,
Bel çevresinde,
Bileklerin iç kısımları boyunca,
İç dirseklerde,
Ayak tabanlarında,
Göğüslerin etrafında,
Erkek genital bölgesi çevresinde,
Kalçalarda,
Dizlerinin üstünde kaşıntı görülmektedir.
Uyuz Kaşıntısı nasıl giderilir?
Yoğun kaşıntı en sık görülen semptomdur. Kaşıntı dikkat dağıtıcı ve rahatsız edici olabilir ve genellikle insanların tıbbi yardım istemesinin nedeni budur. Tedavi, topikal kremlerin veya losyonların kullanımını içerir. Permetrin en etkili ve yaygın olarak kullanılandır. Hamilelikte güvenli kabul edilir ancak iki aylıktan küçüklerde kullanılmamalıdır. Malathion ve Crotamiton kremi de daha az etkili olduğu düşünülse de bir seçenektir. Bunlar hamilelikte önerilmez.
Losyon boyundan aşağı tüm vücudu kaplayacak şekilde sürülmeli ve 24 saat bekletilmelidir. Uyuz nadiren yüzü etkiler, bu nedenle burada tedavi gerekli değildir. Uygulamadan sonra eller yıkanırsa losyon tekrar uygulanmalıdır. Çarşaf ve iç çamaşırları yıkanmalıdır, ancak akar vücuttan uzun süre yaşayamayacağı için tüm evin derinlemesine temizlenmesi gerekli değildir. Akarların tırnak altından temizlenmesi önemlidir. Tüm ev temaslıları, kaşınsın ya da çıkmasın tedavi edilmelidir.
Losyon akarları öldürür, ancak vücut parçaları ve akar dışkısı birkaç hafta boyunca deriden normal şekilde dökülene kadar kaşıntı devam edebilir. Doğal yöntemler söz konusu olduğunda sarı kantaron yağı ya da elma sirkesi kaşıntılı bölgeye uygulanmalıdır. Kaşıntıya bağlı olarak egzama meydana geldiyse, antihistaminik almak ve steroid kremler kullanmak yardımcı olabilir.
En son oral ivermektin hapları olmak üzere alternatif tedaviler mevcuttur . Bu yeni ve muhtemelen daha etkili bir tedavidir. Sıradan uyuz vakaları için henüz yaygın olarak kullanılmamaktadır, ancak salgınlar için faydalı olacaktır. Kwell (lindane) gibi bazı eski ilaçların rutin kullanım için çok toksik olduğu hissedilir, ancak Elimit başarısız olduğunda (ki bu nadirdir) etkilidir. Selsun losyonu ve kükürt merhemleri de uyuz için kullanılmaktadır.