Türkiye’de Doğan Çocuğa Nüfus Cüzdanı Verilmesi

İçerisinde sayısız millet ve devleti barındıran günümüz dünyası, hızla artış göstermekte olan nüfusa paralel olarak kişilerin uyruklukları ile yaşamlarını sürdürmekte oldukları meskenleri doğrultusunda tabiiyet ve aidiyet kavramlarını beraberinde getirmiştir.

Bununla birlikte vatandaşlık olgusu ve insanların milletlerine göre uyrukluklarıyla tasnif edilmesi, doğal süreçte hem hukuki hem siyasi hem de manevi yönden kişilerin hayatına etki etmektedir.

İşte bu noktada vatandaşlık, her ne kadar manevi bir kavram olarak karşımıza çıksa da nüfusun alenen belli olması, kişilerin tabi olduğu yükümlülük ve uygulamaların yerine getirilmesi, yasal prosedürler ile kanun gereği belge ve kayıtlara dayandırılma gerekliliğin sağlanması ve aidiyetlerin ispatı açısından önem arz eden bir statü olduğundan her devlet kendi vatandaşına uyruk ve yurttaşlığın simgesi olarak, resmi belge niteliği taşıyan kimlik, yani nüfus cüzdanı vermektedir.

Ülkemizde de, Türk ana/babadan veya ana ya da babadan olma her kişiye (çocuğa) Türkiye Cumhuriyeti’nin nüfus cüzdanı verilmektedir. Kişiye bu belgenin verilmesi, kendisine bahşedilmiş olan bir hak olmakla birlikte diğer yurttaşların tabi olduğu yükümlülüklerin bir vesikası, bir diğer ifadeyle ispat vesikası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hususu detaylı değinmeden evvel, nüfus cüzdanının ne olduğu, kimlere verilebileceği, kim tarafından verildiği, geçerlilik süresi vs. kavramlarını açıklamakta fayda olacaktır.

Nüfus Cüzdanını Vermeye Yetkili Makam Neresidir?

5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu m. 41/4; ‘Nüfus cüzdanı yurt içinde İlçe Nüfus Müdürlüklerince ve yurt dışında dış temsilciliklerce kişilerin kendilerine, ergin olmayanların veli, vasi veya resmi vekillik belgesi ibraz edenler ile bu Kanunun 17. maddesinde belirtilen, beyanla yükümlü kişilere Bakanlıkça tespit edilecek usuller çerçevesinde verilir.’ Nüfus cüzdanı verilebilmesi için şekli ve kapsamı Bakanlıkça belirlenen ve bastırılan cüzdan talep belgeleri kullanılır. Doğum tutanaklarına dayanılarak nüfus cüzdanı düzenlemesinde talep belgesi aranmaz.

Türkiye’de Doğan ve Türk Anne Babadan Olma Çocuğa Nüfus Cüzdanı Verilmesi

Türk Vatandaşlık Kanunu madde 7’ye göre,’Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.’

Türk ana babadan olma evlilik içi doğmuş bulunan bir çocuk doğum ile Türk Vatandaşlığını kazanmış olur. Doğum olayını ana veya baba bildirmek ile yükümlüdür. Bunlar yoksa veya kısıtlı, tutuklu, hastalık gibi nedenlerle bildirim yapamayacaklarsa veli veya vasi bildirmekle yükümlü olur.5490 sayılı kanun m.15/2; ‘Bildirim veli, vasi, kayyım, bunların bulunmaması halinde çocuğun büyük ana büyük baba veya ergin kardeşleri yada çocuğu yanında bulunduranlar tarafından, doğumu gösteren resmi belgeye dayanarak yapılabileceği gibi sözlü beyana dayalı olarak da yapılabilir.’

Doğum olayı memura beyan yoluyla bildirilir. Bildirim sırasında çocuğun baba veya anasının nüfus cüzdanı ile varsa doğuma ait belge ve raporlar bu iş ile ilgili memura verilir. Bildirim yükümlülüğü buluna kişiler doğumu, doğumun olduğu tarihten başlayarak 30 gün içinde nüfus müdürlüklerine, yurt dışında ise 60 gün içinde dış temsilciliklerimize sözlü bildirimde bulunarak doğum tutanağına yazdırmakla görevlidirler.

5490 sayılı kanun 15/1 e göre; ‘ Sağ olarak dünyaya gelen her çocuğun, doğumdan itibaren Türkiye’de 30 gün içinde nüfus müdürlüğüne, yurt dışında ise 60 gün içinde dış temsilciliğe bildirilmesi zorunludur. ’Bunların yerine getirilmiş olması halinde çocuk nüfus cüzdanı almaya hak kazanacaktır.5490 sayılı Nüfus Hizmetleri kanunu madde 15 bildirim yükümlülüğünün yasal bir zorunluluk olduğunun ispatı niteliğindedir.

Av. Bedrettin Yılmaz