Tüm dünyada ebeveynler bunu tartışıyor: 'Baby-led weaning' yani BLW çocuklar için söylendiği kadar faydalı mı? Bilim ne diyor?

Jenny Best, ilk çocuğunun alacağı ilk lokmadan itibaren yemekle olumlu bir ilişki kurmasını sağlamaya kararlıydı. Kendisi geçmişte profesyonel olarak bale yapmış ve bu dönemde yeme bozukluklarıyla mücadele etmişti. Bu nedenle oğlunun yemeği eğlenceli bir şey olarak görmesini istiyordu.

Ancak ne yaparsa yapsın Best'in bebeği yemek yemekten nefret ediyor gibiydi.

Sekiz yıl önce yaşadıklarını The New York Times'a anlatan Best, "Evde püreler yaptım, en kaliteli blender'ı aldım, kendim tarifler denedim ama ilk günden itibaren oğlum bunların hiçbirini sevmedi" dedi ve ekledi: "Ağlıyor, sırtını yay gibi eğiyor, kafasını çeviriyordu. Elimdeki kaşığı yüzüne yaklaştırmamdan nefret ediyordu."

Best'in oğlu birinci yaş günü itibarıyla yemek yemeyi tamamen bıraktı. Öyle çok kilo kaybetmişti ki bir doktor beslenme sondası tedavisini önermişti. Bebeği yeniden beslenmeye başlatmak ancak terapistlerin ve diyetisyenlerin müdahalesiyle mümkün olmuştu.

Oğlunun sorunlarının kaşıkla beslenmeyi "saldırgan" bir hareket olarak görmesinden kaynaklandığı sonucuna varan Best, ikizlerine hamile kaldığında bu kez farklı davranmaya yemin etti.

2001 YILINDA BİR EBE-HEMŞİRE GELİŞTİRDİ

Best, kısaca BLW olarak bilinen "baby-led weaning" yani bebeği kendi istediği şekilde sütten kesme yöntemiyle bu dönemde tanıştı. 2001 yılında İngiltere'de eski bir ebe ve hemşire olan Gill Rapley tarafından ortaya atılan BLW konsepti, uzmanların geleneksel tavsiyelerinin aksine bebeği çorba, püre gibi besinlerle kaşıkla beslemek yerine, 6'ncı aydan itibaren katı gıdalar verip kendi kendine yemesini sağlamayı öngörüyor.

BLW ilk kez tanışanlar için biraz korkutucu bir kavram. Dişi bile olmayan bir bebeğin eline bir tavuk baget vermek, ilk etapta akla uygun bir hareket gibi gelmiyor. Ancak BLW hareketini destekleyenler, doğru şekilde yapıldığında bebeğin bu şekilde beslenmesinin güvenli olmak bir yana oral ve motor becerilerini geliştirdiğini, yemeğe karşı daha sağlıklı ve mutlu bir tavır benimsemesini sağladığını belirtiyor.

Bugün 47 yaşında olan Best, ikizlerini bu şekilde besleme denemelerine ve çektiği videoları Instagram'da paylaşmaya 2019 yılında başladı. Yulaf lapası, yoğurt gibi daha geleneksel gıdalarla işe başlayan Best, ilerleyen dönemde çeşitli maceralara atılıp ikizlerine sardalya, yıldız meyvesi parçaları, hatta çekirge ve cırcır böceği gibi yenebilen böcekler vermeye başladı.

İkizlerin önlerine gelen besinleri avuçlamasını, sağa sola saçmasını, yalayıp tadına bakmasını izlemek Best'e büyük bir keyif veriyordu. Best, kendisiyle benzer sorunlar yaşayan ve benzer deneyler yapmadan önce güvenilir bilgiye kavuşmak isteyen başkaları da olduğunu düşünmeye başladı.

BLW AKIMI TÜM DÜNYADA KATLANARAK BÜYÜYOR

Aradan geçen 5 yılda BLW akımı özellikle sosyal medyanın etkisiyle katlanarak büyüdü. Özellikle çocuğun bağımsızlığına öncelik veren ve interneti yaygın olarak kullanan milenyum ebeveynleri BLW kavramına önem veriyor. Öte yandan milyar dolarlık bebek maması piyasasının en büyük oyuncularından birinin 2021 yılında ABD'de satılan bazı ürünlerinin ambalajlarına "BLW dostu" ibaresini eklemesi, bu akımın popülerliğindeki artışın en güçlü işaretlerinden biri kabul ediliyor.

Best'in açtığı Instagram hesabı bugün 3,5 milyon takipçiye ulaşmış durumda. Best bu hesabın popülerliğini bir şirkete dönüştürdü. İnternet sitesi ve akıllı telefon uygulaması üzerinden ebeveynlere ay ay BLW danışmanlığı sağlayan Solid Starts şirketinin bünyesinde doktorlar, beslenme ve yutma uzmanlar, konuşma dili patologları ve bir diyetisyen çalışıyor. Uygulama, ebeveynlere "Biri sizin ağzınıza kaşıkla ya da eliyle zorla yemek soksa rahatsız olursunuz, aynı şey bebeğiniz için de geçerli" mesajını veriyor.

"YETERLİ ARAŞTIRMA BULUNMUYOR"

ABD'de pediatri uzmanlarının en büyük meslek örgütü olan Amerikan Pediatri Akademisi şimdiye kadar BLW'yi desteklemiş değil.

Kurum bünyesindeki beslenme komitesi başkanı Dr. Mark Corkins, "Bir yaklaşımın diğerinden daha iyi olduğuna işaret edecek yeterli araştırma bulunmuyor" derken BLW akımını "sosyal medya güdümlü bir icat" olarak nitelendirdi. Dr. Corkins, "BLW yapmıyorsanız bebeğiniz için en yeni ve en iyiyi yapmıyorsunuz" diyen ebeveynlerin sayısının hızla artmakta olduğunu da sözlerine ekledi.

Tıpkı uyku eğitimi, birlikte uyuma ya da sadece emzirme gibi, BLW de yeni nesil ebeveynler arasında bir tartışma konusuna dönüştü. Pek çok anne baba kafalarındaki sorulara sosyal medyada ve diğer çevrimiçi ortamlarda yanıt arıyor. Hepsinin kaygısı da ortak: Yanlış bir tercih çocuğuma zarar verir mi?

20'NCİ YÜZYILIN ORTASINA KADAR PÜRELER, MAMALAR YOKTU

Bebeklerin yemek yemeyi öğrenmeye katı gıdaların ezilmiş haliyle başlaması gerektiği konusundaki yaygın kanıyı destekleyen çok fazla bilimsel araştırma yok.

Aksine New York Üniversitesi'nden akademisyen Amy Bentley, "Inventing Baby Food: Taste, Health, and the Industrialization of the American Diet" (Bebek Mamasının İcadı: Tat, Sağlık ve Amerikan Diyetinin Endüstrileşmesi) isimli kitabında "bebek maması" aşamasının ortaya çıkışının temelinde "ticari bebek mamalarının yükselişinin" yattığını belirtiyor.

Bentley'e göre, yıllar süren agresif pazarlama stratejilerinin ardından, ticarileşmiş bebek mamaları ana akım haline geldi. O kadar ki 20'nci yüzyılın ortalarından itibaren, bebeklere bu mamaları vermek, "yeni bir şey olmaktan çıkmış, bir gerekliliğe hatta zorunluluğa dönüşmüştü".

BLW savunucuları bebeklerin gelişimsel anlamda hazır olması (örneğin boyunlarını kontrol edebilmeleri) kaydıyla, uygun şekilde servis edilen birçok yiyeceğin bebek maması olabileceğini öne sürüyor.

KAŞIK VE BLW ARASINDA KALORİ AÇISINDAN BİR FARK YOK

Bu metodu destekleyen çocuk doktorları ve diğer tıp profesyonelleri, bebeklerin yemeyi öğrenme süreçlerine dair iki önemli yanlış kabul olduğu görüşünde. Birincisi, düşünülenin aksine bebeklerin dişlere ihtiyacı yok zira gıdaları çiğnemek için diş etlerini kullanıyorlar. İkincisi de öğürme ve boğulma aynı şey zannediliyor ancak boğulma ölümcül bir durumken öğürme bir koruma mekanizması.

Bebekler 6-9 aylıkken, öğürme refleksi, ağızlarının ön tarafına yakın bir konumda yer alıyor. BLW savunucuları, bu nedenle söz konusu dönemin bebeğe yiyecek parçalarını dilleriyle dışarı ittirmeyi öğretmek için ideal olduğu görüşünde. Bebekler ilk 1 yılda aldıkları kalorilerin ve besin maddelerinin çoğunu anne sütünden ya da devam sütünden alıyor. Dolayısıyla bebeklerin yedikleri şeyleri yutup yutmamaları ikinci planda kalırken kendilerini idare etmeyi öğrenmeleri, çeşitli doku ve tatlarla deneyler yapmaları öncelik haline geliyor.

Araştırmalar, bebekler doğru şekilde eğitildiği takdirde, BLW'nin boğulma riskini artırmadığını; kendi kendine beslenen bebeklerle kaşıkla beslenen bebeklerin tükettikleri kalori miktarının eşit olduğunu gösteriyor.

Best, gözlemlerine göre en büyük zorluğun denemek olduğunu belirterek, "Ebeveynler çocuklarının çok büyük ya da yanlış dokuya sahip yiyecekler yiyip boğulacağından korkuyor" dedi.

BEBEĞİN GELİŞİM SÜRECİNE PARALEL OLARAK BESİNLERİN VERİLİŞ ŞEKLİ DEĞİŞİYOR

Peki 6 aylık bir bebeğe güvenle et yedirilebilir mi? Solid Starts'ın rehberine göre bu yaştaki bebeklere yağları alınmış büyük kemikli et parçaları veya iyi pişmiş ve iki parmaklık dilimler halinde kesilmiş biftek parçaları verilebilir. 9 ay civarında bebekler her şeyi ağızlarına sokmaya başladıkları için eti küçük küçük doğramak veya kıymayı patates püresi, irmik lapası gibi yumuşak yiyeceklere karıştırmak daha doğru olur. 18'inci aydan itibaren bebeğe lokmalık parçalar vermek ve çatal kaşık kullanmaya başlamasını desteklemek uygundur.

Best son yıllarda BLW teriminden uzaklaştıklarını ve "duyarlı besleme" ifadesini tercih ettiklerini zira çevrimiçi toplulukların bazı şeyleri körü körüne benimseyebildiklerini belirtti. Bu nedenle örneğin BLW kavramının yaratıcısı Rapley'nin internet sitesinde, "her şeyi kelimesi kelimesine yapamayanlara, örneğin bebeğini bazen kaşıkla besleyenlere kendilerini dışlanmış hissettirmenin doğru" olmadığı yönünde uyarılar yer alıyor.

PEK ÇOK EBEVEYN BAŞARISIZLIK HİSSİNDEN ŞİKAYETÇİ

Diğer yandan Solid Starts birçok ebeveynin BLW'ye yönelik eleştirilerinin hedefi oluyor. Siteyle ilgili tartışma forumlarında birçok kişi, "Programın 'ya hep ya hiç' olduğunu hissettim. Sanki bebeğime kaşıkla püre yedirsem dünyanın sonu gelecekti" minvalinde yorumlar yazıyor. Bazı ebeveynler de BLW'nin beraberinde getirdiği yemek sonrası temizlik ihtiyacıyla uğraşmak istemedikleri için kendilerini suçlu hissettiklerini söylüyor.

New York'un en büyük çocuk hastanesi olan Tribeca Pediatri Kliniği'nden Dr. TJ Gold, son dönemde bebeklerini "doğru" şekilde beslemedikleri gerekçesiyle kaygı hisseden ebeveynlerin sayısında bir artış gözlemlediğini belirterek, "Bir ebeveyn olarak çok yoğun bir bilgi dalgasının altında kalıyorsunuz. İşler karmaşık bir hal aldığında, çocuklarımızı beslemenin verdiği keyfi yitirdiğimizi düşünüyorum" dedi.

Kendi çocuğu sıkılabilir ambalajlardaki püreleri emerken Instagram'da neşeyle yemek yiyen bebekleri gördükçe "kendini başarısız hissettiğini" belirten ebeveynler de var. Solid Starts'ın besleme ve yutma uzmanı Kary Rappaport, bu eleştirilere cevap olarak, "Amacımız ebeveynleri utandırmak değil. Üstlerinde baskı oluşturmak istemiyoruz. Ancak ebeveynlerde suçluluk hissine yol açan şeyin tutarlı bilgiler ile kanıtlara dayalı kaynaklar ve rehberlik olduğunu düşünmüyorum" dedi.

"BLW EN İYİSİDİR" DİYEBİLECEK KADAR ARAŞTIRMA YOK

Solid Starts şu an püreler ve sıkılabilir ambalajlar konularında da bilgiler vererek daha kapsayıcı olmaya çalışıyor ancak yine de şirketin iletişiminde BLW'den uzaklaşmanın olumsuz sonuçlar doğurabileceği mesajı veriliyor. Örneğin babasıyla birlikte mısır yiyen 7 aylık bir bebeğe ilişkin Instagram paylaşımında, "Katı gıdalara nasıl başladığınız önemlidir. Ne yiyorsanız çocuğunuza da onu yedirin. Çocuğunuza güvenin. Bunu neşeli bir şeye dönüştürün" deniyor.

Öte yandan çocuk beslenmesi konusunda rehberlik hizmeti veren Kids Eat in Color'ın yöneticisi Jennifer Anderson, "BLW en iyisidir" diyebilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğuna inandığını söyledi. Bir diyetisyen olan Anderson, "Ebeveynlere, belli bir hareketi yaptıkları takdirde herhangi bir olumsuz sonuçla karşılaşmayacaklarına dair sahte bir hikâye anlatılıyor ama aslında bir çocuğun yemekle olan ilişkisini belirleyen faktörlerin birçoğu ebeveynlerin kontrolünün dışında" dedi. Nöroçeşitlilikten kreşte yaşananlara birçok etkenin söz konusu olduğunu vurgulayan Anderson, "Ebeveynler söz konusu eylemi yaptıkları halde çocuğun yemek seçtiği durumlarda da öfkeleniyorlar" diye konuştu.

TEPKİ DE ÇEKTİ HAYRAN KİTLESİ DE OLUŞTURDU

Best, yıllar boyunca internet kullanıcılarının öfkesinin hedefi olduğunu, kendisinin ve ailesinin fotoğraflarını paylaşmayı bıraktığı noktada bu tepkilerin de büyük oranda sona erdiğini söyledi.

Elbette Best'e tepki gösterenler kadar hayran olanlar da vardı. Bu hayranların çoğu, tıpkı Best gibi, kendi sorunlarını çocuklarının da yaşamasını istemeyen annelerdi. Örneğin bir tanesi şirkete gönderdiği mesajda, "Ben de yemek söz konusu olduğunda birçok milenyum annesiyle aynı tecrübeleri yaşadım; buna erken yaşta ve sık sık diyet kültürüne maruz kalmak da dahil. Solid Starts benim için çok iyileştirici oldu" ifadelerini kullanıyordu.

Best, ebeveynlerin internette karşılarına çıkan uçsuz bucaksız tavsiyeler denizinde ilerlerken sınırlarını kendilerinin çizmesi gerektiğine inandığını belirterek, "Ben sadece şahsen oğlumu yemek yemeye ikna etmeye çalıştığım dönemde çok ihtiyaç duyduğum kaynağı oluşturdum. Neden ebeveynler bütün bu bilgiye aç? Çünkü kendimize güvenmiyoruz" dedi.

The New York Times'ın "Too Young for Teeth, but Not for Steak or Corn?" başlıklı haberinden derlenmiştir.