Tikler mutlaka tedavi edilmelidir!

En fazla göz kırpma tiki bilinse de tiklerin çok çeşitli olduğunu ve mutlaka tedavi edilmesi gerektiğini belirten Psikiyatrist Prof. Dr. Bengi Semerci, tiklerin çeşitleri ve tedavisi hakkında önemli bilgiler aktardı.

Tikler motor ya da vokal kasların istemsiz kasılmaları sonucu ortaya çıkan; ani, aralıklı, tekrarlayıcı, ritmik olmayan istemsiz hareketlerdir. Motor tikler; göz kırpma, baş sallama, omuz silkme gibi basit hareketler olabildiği gibi birçok istemsiz hareketin aynı anda ortaya çıktığı kompleks tiklerde olabilir.

Tiklere karşı yapılan uyarılar artmasına neden olabilir

Vokal tiklerde benzer şekilde; basit boğaz temizleme sesinden karmaşık sesler çıkarmaya, çeşitli konuşma bozukluklarından koprolaliye (küfür etme) kadar değişkenlik gösterebilir. Her ikisinin birlikte olduğu ve azalıp çoğalmalar gösteren duruma ise ‘tourette bozukluğu’ adı verilir. Gelip geçici tiklerin oluşmasında daha çok çevresel etkenler ve stres suçlanırken, kronik motor tik ve ‘tourtte sendromun’nun etyolojisinde genetik, nörobiyolojik-nörokimyasal ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

Tikler daha çok stres yaratan çeşitli durumlardan sonra açığa çıkabilir. Ayrıca aile ve çevre tarafından tikler için yapılan uyarılar ve cezalandırmalar tiklerde artışa neden olabilmektedir.

Genel toplumda görülme sıklığı %1-2’dir. Genellikle erkek çocuklarında daha fazla görülüp erkek/kız oranı 2/1’dir. Tik bozuklukları her yaşta görülebilmekle beraber, 7-11 yaşları arasında başlama sıktır.

Nasıl tedavi edilir?

Tik bozukluklarının gidişi genellikle iyidir. Erişkin döneme geçilirken kaybolur ya da şiddetleri azalır. Birlikte gelişimsel bir bozukluğun veya kronik fiziksel hastalığın bulunması, yetersiz aile desteği, gidişi olumsuz etkilemektedir. Tik bozukluklarının tedavisi destekleyici girişimler ve ilaç tedavisi olarak iki bölümde değerlendirilebilir.

Destekleyici tedavi

Gelip geçici tikler bir yıldan daha az sürerek genellikle kendiliğinden geçerler. Ancak aile, okul ve arkadaşlar tarafından çocuğun tiklerinin istemli olduğuna ait şüpheler vardır. Tikler zaman zaman kısa süreler için hasta tarafından denetlenebilir. Ama bu durumun yaratacağı stres nedeniyle denetimi takiben tiklerde artış olabilir. Çevreye ve aileye bunun hastalık olduğu, denetiminin olanaklı olmadığı anlatılmalıdır. Ayrıca yapılacak uyarıların, cezalandırmaların tiklerde artışa neden olacağı da söylenmelidir. Televizyon seyrederken, sıkıldığında ya da dikkatini bir yere odakladığında tiklerin daha belirgin olabileceği açıklanmalıdır. Okulla bağlantı kurulması özellikle vokal tikleri olan çocuklarda okul uyumu ve başarısı için çok önemlidir.

İlaç tedavisi her zaman gerekmeyebilir. Ancak yaşam kalitesinin bozulduğu, okul, ev, iş ve sosyal yaşamın etkilendiği dönemlerde ilaç tedavisi uygun olur. İlaç tedavisi psikiyatr tarafında dikkatlice seçilip kontrol altında sürdürülür.