“Süper Kahramanlar Gerçek mi?”

Son yıllarda televizyonlarda ve bilgisayarlarda izlediğimiz sözüm ona çocuklar için hazırlanmış çizgi filmler ve diziler maalesef son derece sakıncalı öğeler içeriyor. Biz de bu konuyu sizler için araştırdık ve Psikolojik Danışman Fatma Kırımlı Taşkın ile görüştük. Daha önce yaşanmış bir olay ile konuya giriş yapalım:

“Çizgi film izleyen bir çocuk film bittikten sonra kekelemeye başlıyor. Anne ve baba çocuğuna “Neden böyle konuşuyorsun?” diye merakla soruyor. Sonunda çocuk; “ Filmdeki karakter böyle konuşuyor ama…” diye cevap veriyor! İşte böyle üzücü bir durumla karşılaşmamak için ne yapmak lazım? Çizgi filmlerin çocukların hayal dünyalarına olumlu katkılarının olmasının yanı sıra dikkatli olunmadığı takdirde böyle problemler oluşturması da kaçınılmaz!”

Çocukların özellikle 3 ile 6 yaş arasında olanların, hayal ve gerçekle ilgili algıları zaman zaman karışabilir. Çocuklar hayal kahramanlarını gerçekmiş gibi algıladıklarından bazen bu hayal kahramanlarıyla konuşabilirler, onların çektiği acıya ağlayabilirler ve de onlar gibi konuşup, onlar gibi davranarak kahramanlara yakınlaşmayı isteyebilirler. Bu, çocukların yaş dönemlerinden kaynaklandığı gibi kahramanların niteliklerinin çekiciliğinden de olabilir.

Aileler Hayal ile Gerçeği Ayırmak için Neler Yapabilirler?

- Çizgi film kahramanlarının çocukların günlük yaşamlarına çok fazla girmemesi için özen gösterilebilir. Örneğin; yemek yemeyen bir çocuğa lokmaları ağzına götürürken çocuğun yemesini kolaylaştırmak amacıyla “ X kahramanı yemeği aldı ve çocuğun ağzına attı” gibi ifadeler kullanmak ya da “Ispanak yersen sen de x kahramanı gibi güçlü olursun” gibi benzeri cümleler kurulmaması önerilebilir. Bu tarz ifadeler kullanıldığında hayal kahramanları günlük yaşama aktarılmış olur ve çocuğun gözüyle gerçekmiş gibi algılanma olasılığı artabilir.

- Çocuğu ödüllendirmek için anne ve babaların çizgi film kahramanlarıyla ilgili nesneler almayı tercih etmemeleri önemli görülebilir. Çocuk, bir hayal kahramanının çizgi filmini çok sevdiği için çocuğa o kahramanın resimlerinin olduğu çanta, kalemlik, giysi, çıkartma, v.b. ürünler alınması çocuğun yaşamının birçok alanına o kahramanın dahil edilmesi anlamına gelebilir. Bu durum, çocuğun kendisini o kahramanla bir bütün gibi algılama riskini beraberinde getirebilir.

- Bir çocuğun sürekli olarak aynı çizgi filmi izlemesi, çocuğun o filmdeki kahramanla bütünleşmeye ve o kahramanı taklit etmeye başlamasına yol açabilir. Bu nedenle anne ve babaların dikkatlerinden kaçırmamaları gereken bir konu da çocuklarının sürekli olarak aynı filmi izlemelerine ortam sağlayacak davranışlardan kaçınmak olabilir. Sürekli olarak aynı filmin seri filmlerini alma, tv akışında bu filmi yakalayıp çocuğa izletme gibi davranışlardan uzak durulması uygun olabilir.

- Çocuğun sürekli olarak çizgi film izlemesi bazen anne veya babayı rahatlatabilmektedir. Çocuğu tv başında tutan film vakitlerinde, anne veya baba kendi işlerini yapmak için fırsat bulduğundan sorun fark edilemeyebilir. Aslında bu durum, sadece çocuğun bu film ve kahramanlara bağımlılığını artıracağından değil; onun sosyalleşmesi ve zihinsel gelişimi açısından da büyük sıkıntılar oluşturabileceğinden dolayı sakıncalı görülebilir.

- Çocuğunuzun gerçek olmayan kahramanı gerçek gibi algılaması durumunda en uygun yol onunla sakin ve hazırlıklı bir şekilde ikna edici ve yumuşak bir ses tonuyla konuşmaktır. Bu konuşmada asla çocukla inatlaşmamalı ve onun da konuşmasına izin verilmelidir. Çocuğa bilgi verilmeli; ancak yargıda bulunulmamalıdır. Örneğin; “Bu düşündüğün çok saçma” gibi bir ifade kullanılmamalı! Bu tarz bir yaklaşımın çocuğun kendini kötü hissetmesine neden olabileceği gözden kaçırılmamalıdır.

Sorun Nerede Başlar?

Eğer bir çocuk, kahramanı dünyasına alarak sürekli onunla konuşuyorsa bu bir sorun olabilir. Bunun yanı sıra çocuk, onun yaptıklarını yapmaya başladıysa da durum ciddi olabilir. Örneğin; bir halıyı balkon demirine koyup uçmak üzere uçan halısına binmeye hazırlanıyorsa, anne babanın çok dikkatli olması gerekebilir.

Diğer yandan, binadan binaya uçmaya çalışmak, bir kahraman gibi konuşmaya başlamak gibi belirtilerde de çocuğa uygun bir dille yaptığının ne kadar endişe verici olduğu anlatılmalıdır. Bu davranışlarının sonuçları yalın bir biçimde ifade edilmelidir. Tüm bunlara rağmen çocuğun büyük ölçüde bu kahramanların etkisinde olduğu hatta yaşamının ve kişiliğinin bu kahramanlardan aşırı düzeyde etkilendiğine inanılıyorsa ve anlatmakla da bu sorun çözülememişse hiç vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.

Hazırlayan: Nilay Uzun