Su içmek güneş yanığını önler mi? Güneş kremlerindeki kimyasalların emilimi tehlikeli mi? Hangi ürünler tercih edilmeli? Bilim ne diyor? 'Kanser olmama yol açan şey güneşti'

Güneş kremlerinin kanserle ilişkisine dair paylaşımlar, sosyal medyada son dönemde sık sık karşımıza çıkıyor. Bazı popüler hesaplarda güneş ışınlarının kansere yol açmadığı, aksine güneş krem kullanmanın sağlık açısından riskli olduğunu savunuluyor.

Dermatoloji uzmanları ve bilim insanları bu söylemlerin yanlışlığını defalarca ortaya koymuş olsa da güneş kremlerinin kansere yol açtığını veya bu ürünlerin ilaç ve kozmetik şirketlerinin insanları hasta edip kârlarını artırmak için kullandığı bir araç olduğunu iddia edenlere de rastlayabiliyoruz. Sprey şeklindeki güneş kremleri üzerinde yapılan testlerde bazı markaların ürünlerinde kansere yol açabilen bir madde olan benzen bulaşı tespit edilmesinin ardından bu ürünlerin geri çekilmiş olması da şüpheleri güçlendiriyor.

Öte yandan güneşin iyileştirici gücünü vurgulayan, ev yapımı güneş kremlerini savunan, güneş kremi kullanmanın D vitamini üretimini engellediğini öne sürenler de var. Bazı kullanıcılar ise güneş yanıklarına yol açan asıl şeyin yağlı tohumlar tüketmek olduğunu iddia ediyor.

GÜNEŞE AŞIRI MARUZ KALMAK ÇOK DAHA RİSKLİ

Ne var ki dermatologların altını kalın kalın çizdiği üzere, güneş yanıklarına yol açan şey güneşin ta kendisi. Uzmanlar makul ölçülerde güneş kremi kullanımının, güneşe aşırı maruz kalmaya kıyasla çok daha güvenli olduğunu belirtiyor.

Geniş spektrumlu güneş kremleri cildi; güneş yanıklarına, cilt kanserine ve cilt yaşlanmasına yol açan ultraviyole radyasyondan koruyor. Dünyanın dört bir yanından sağlık kuruluşlarının yönergelerinde de cilt kanserini önlemenin en kritik unsurlarından birinin güneş kremi kullanımı olduğu ifade ediliyor.

Sosyal medyada "Lab Muffin Beauty Science" kullanıcı adıyla tanınan kozmetik kimyageri Michelle Wong, güneş kremiyle ilgili yanlış bilinenleri düzeltmek için çabalayanlardan biri. Bu yanlış söylemleri düzeltmeye çalışmanın tam zamanlı bir iş haline geldiğini belirten Wong, geçtiğimiz günlerde yayımladığı 46 dakikalık YouTube videosunda, güneş kreminin kanseri önlemekteki rolünden, yağlı tohumların güneş yanığına yol açmasına birçok iddiayı masaya yatırdı.

Wall Street Journal'a konuşan Wong, güneş kremlerinde bulunan malzemelerin isimlerinin karmaşık olmasının zararlı oldukları yönünde bir izlenim uyandırabildiğini belirterek, "Tanımadığımız kişileri tehlike olarak algılamak gibi bir şey bu" dedi.

"KANSER OLMAMA YOL AÇAN ŞEY GÜNEŞTİ"

Öte yandan güneş kremlerinin faydalarına dair bilinç oluşturmak için çabalayan sosyal medya fenomenleri de var. Onlardan biri Maggie Dudeck.

Videolarında anlattığı üzere, Hawaii'de doğup büyüyen ve California State Üniversitesi'nde tenis oynayan Dudeck, o yıllarda güneş kremi kullanmıyordu. Dahası 20'li yaşlarında solaryum salonlarında epey zaman geçirmişti.

41 yaşındaki içerik üreticisi Dudeck, birkaç yıl önce burnunda bir şişlik olduğunu fark etti. Yapılan tetkiklerde, bu şişliğin bazal hücreli karsinoma adı verilen bir tür cilt kanseri olduğu anlaşıldı.

Dudeck geçtiğimiz sene yayınladığı bir videoda, ameliyatından ve iyileşme sürecinden görseller paylaşarak, "Kanser olmama yol açan şey güneş kremi değildi, güneşti" mesajının altını çizdi.

Dudeck videosunda, "Ben doktor değilim ama size şunu söyleyebilirim: Güneş kremi kullanmadığım için cilt kanseri olduğumu biliyorum" ifadelerini kullandı.

ÜNLÜLERİN SÖYLEMLERİ YANLIŞ BİLGİLENMEYE YOL AÇIYOR

ABD'de bulunan Orlando Sağlık Kanser Enstitüsü'nün yakın zamanda gerçekleştirdiği bir ankete göre, 35 yaş altı yetişkinlerin yaklaşık dörtte biri, su içmenin güneş yanıklarını önleyebileceğini düşünüyor. Öte yandan her yedi kişiden biri her gün düzenli güneş kremi kullanmanın güneş maruziyetinden daha fazla hasara yol açabileceği görüşünde.

Bazı ünlü kişilerin söylemleri de bu inançları körüklüyor. Örneğin Laguna Beach programıyla tanınan Kristin Cavallari geçtiğimiz günlerde güneş kremi kullanmadığını dile getirdi. Ünlü Amerikan futbolcu Tom Brady de 2017'de yayımlanan kitabında su içmenin cildinde güneş yanığı oluşmasını önlediğini belirtiyordu.

Orlando Sağlık Kanser Enstitüsü'nde onkolojik cerrahi uzmanı olarak görev yapan Dr. Rajesh Nair, "Su içmenin sağlığa birçok faydası olabilir ancak cildimizi hasardan korumaya yardım etmekle, hele ki UV radyasyonun etkilerine karşı korumakla hiç ilgisi yok" diye konuştu.

Öte yandan dermatologlar, insanların ciltte D vitamini üretimini önleyecek kadar güneş kremi sürmesinin çok mümkün olmadığını da vurguluyor.

HERKESİN GÜNEŞ KREMİ İHTİYACI AYNI DEĞİL

Güneş kremi sürmenin faydaları herkes için aynı değil. Örneğin siyahilerde, güneşe maruziyet ve melanoma arasında bir ilişki olduğuna dair çok fazla delil yok. Texas Üniversitesi Austin Dell Tıp Okulu'nda görev yapan dermatolog Dr. Adewole Adamson, siyahilerin ve koyu tenli kişilerde cilt kanseri gelişme riskinin daha düşük olduğunu, dahası bu kişilerin D vitamini üretebilmek için beyazlara kıyasla daha fazla güneş görmeye ihtiyaç duyduğunu belirtti. Dr. Adamson, "Koyu tenli kişilerde güneş kremi daha ziyade kırışıklıkları ve yaşlanmanın diğer belirtilerini önlemek için bir araçtır" diye konuştu.

ABD'de sağlık kurumlarının yetkilileri, genel olarak güneşin etkilerinden korunmak için güneş kremi kullanılmasını tavsiye ediyor. Amerikan Dermatoloji Akademisi ise vücutta giysilerin kapatmadığı bölgelerin tamamına en az 30 koruma faktörlü geniş spektrumlu güneş kremi sürülmesi tavsiyesinde bulunuyor.

Avustralya'da yakın zamanda gündeme gelen yönergelerde, güneş kremi kullanımında UV indeksine ve kişinin cilt türüne göre hareket edilmesi gerektiği vurgulanıyor. Dr. Adamson, "Herkes için geçerli tek bir yaklaşımdansa verilerin ışığında tavsiyeler veriyorlar" ifadelerini kullandı.

KİMYASALLARIN EMİLİMİ TEHLİKELİ Mİ?

ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) yönergelerinde, güneş kremleri reçetesiz satılan ilaç sınıfında yer alıyor. Kurum geçmişte güneş kremlerinde sık kullanılan malzemelerin ciltten emildiğine ve kana karıştığına işaret eden araştırmalar yürüttü. Bu nedenle FDA özellikle oksibenzon ve avobenzon gibi aktif malzemelerin kullanımı konusunda şirketlerden daha fazla güvenlik verisi talep ediyor. Öte yandan dermatoloji uzmanları, güneş kremlerinde uzun yıllardır kullanılmakta olan bu aktif malzemelerin insan sağlığına zarar verdiğine dair bir delil bulunmadığını belirtiyor.

George Washington Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Okulu'nda dermatoloji bölüm başkanı olarak görev yapan Dr. Adam Friedman, "Bu maddelerin emilimi kötü bir şeye yol açtıkları anlamına gelmiyor" dedi.

Bazı güneş kremlerinde bulunabilen ve ABD'de 40 yılı aşkın zamandır kullanılan oksibenzon, emilim konusunda özellikle kaygı yaratan bir madde. Sıçanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, birkaç gün boyunca büyük miktarda oksibenzon yiyen deneklerde, endokrin aksaması olduğu tespit edilmişti. Ancak 2011'de yapılan bir başka çalışmada, insanların vücutlarının tamamına her gün oksibenzonlu güneş kremi sürmeleri durumunda bile bu etkinin ortaya çıkması için 30 yıldan fazla zaman geçmesi gerektiği görüldü.

Seattle'da bulunan bir Modern Dermatology kliniğinin kurucusu ve sahibi Dr. Heather Rogers, emilim konusunda endişeli olan kişilerin çinko oksit veya titanyum oksit gibi yüzeyde kalan maddeleri içeren ürünler kullanabileceğini belirterek, "Çinkolu ürünler tartışmayı bitiriyor" ifadelerini kullandı.

The Wall Street Journal'ın "Influencers Are Saying Sunscreen Causes Cancer. They Are Wrong." başlıklı haberinden derlenmiştir.