Sosyal medyanın yeni fenomeni: Elektrolitler… Harika bir takviye mi, yoksa abartılıyor mu? Aynı etkiyi yapan doğal içecekler de var ama…
Güncelleme Tarihi:
Son zamanlarda elektrolitler, sağlık ve spor dünyasında sıkça konuşulmaya başlandı. Mide rahatsızlıkları veya yoğun spor sonrası sıvı kaybı yaşayanlar için popüler hale gelen elektrolit takviyeleri, sosyal medya fenomenleri tarafından da tanıtılıyor. Ancak, bu ürünlerin ne zaman ve nasıl kullanılması gerektiği konusunda dikkatli olunması gerekiyor. Uzmanlar, elektrolit alımının bireylerin ihtiyaçlarına göre ayarlanması gerektiğini ve gereksiz takviyelerin sağlığa zarar verebileceğini belirtiyor. Peki elektrolitler ne sıklıkla nasıl kullanılmalı? Elektrolit seviyelerini dengelen doğal ürünler de var mı? Diyetisyen Melis Gülbaş ile mercek altına aldık.
Mide rahatsızlığı veya yoğun bir spor sonrası su kaybı yaşadıysanız, muhtemelen bir elektrolit takviyesi satın almışsınızdır. Ancak günümüzde, bu ürünler büyük bir pazarlama faaliyetiyle günlük gıda ambalajlarında yer buluyor.
Pek çok sosyal medya fenomeni de bu ürünleri yeni bir öğle yemeği alternatifi olarak tanıtıyor. 2022’de ‘aromalı ve fonksiyonel su’ pazarının 50,3 milyar dolara ulaştığı, 2030’a kadar ise 112,6 milyar dolara çıkması bekleniyor.
Pek çok firma ise “tek başına sudan daha hızlı hidrasyon” vaadiyle çeşitli elektrolit karışımlar satıyor.
ABD’de Missouri Üniversitesi’nde beslenme uzmanı olan Natalie Allen, Guardian’a yaptığı açıklamada elektrolitlerin sıvı dengesi, kalp ve sinir fonksiyonları gibi birçok işlevde kritik rol oynadığını belirterek “Magnezyum, kas fonksiyonları ve kemik sağlığına yardımcı olurken, potasyum ise kalp sağlığını destekliyor. Bu açıdan bu ürünler oldukça faydalı” ifadelerini kullandı.
Peki hangi durumlarda ne sıklıkla elektrolit alınmalı?
DİKKAT! ELEKTROLİT DENGESİ BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Konuyu diyetisyen Melis Gülbaş’a danıştığımda, “Elektrolitler, vücudun sıvı dengesi, sinir fonksiyonları ve kas kasılmaları gibi temel işlevlerinde kritik rol oynayan sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi mineraller. Bu mineraller elektrik yükü taşır ve hücre içi ile hücre dışı sıvıların dengede kalmasını sağlar” dedi ve ekledi:
“Kasların kasılması sırasında sodyum ve potasyum değişimi ile sinyaller iletilir. Bu da hem kas fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlar hem de enerji metabolizmasını destekler. Bu nedenle, özellikle sporcular ve aktif yaşam süren bireyler için elektrolit dengesi büyük önem taşır. Kas fonksiyonları ve vücutta gerçekleşen tüm reaksiyonlarda elektrolitler elzemdir.”
AŞIRI TERLEME, BÖBREK HASTALIKLARI VE DÜZENSİZ BESLENME, ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİNE NEDEN OLUYOR
“Yetersiz sıvı alımı, aşırı terleme, ishal, kusma, böbrek hastalıkları ve düzensiz beslenme elektrolit dengesizliğine neden olabilir” diyen Melis Gülbaş, “Bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Aşırı terleme veya sıvı kaybı sonucunda vücuttaki sodyum seviyeleri düşebilir bu durum kas kramplarına, baş dönmesine ve hatta bilinç kaybına neden olabilir" dedi.
Potasyum eksikliğinin ise kas zayıflığı, yorgunluk ve kalp ritminde bozukluklar gibi sorunlara yol açabileceğinin altını çizen Gülbaş, "Elektrolitler, kalp ve sinir sisteminin doğru çalışmasında hayati bir role sahip olduğundan, dengesizlikler bu sistemleri ciddi şekilde etkileyebilir” ifadelerini kullandı.
ELEKTROLİT ÜRÜNLER GERÇEKTEN İŞE YARIYOR MU?
Piyasada birçok elektrolit ürünü bulunmasına rağmen, bunların gerçekten işe yarayıp yaramadığı merak ediliyor. Melis Gülbaş, “Elektrolit ürünler, doğru bir şekilde kullanıldığında faydalıdır. Ancak her bireyin ihtiyacı farklı olduğundan, gereksiz yere bu ürünleri kullanmak zararlı olabilir” dedi.
Elektrolit ürünlerinde sıkça bulunan eklenmiş şekerlerin, kilo alımına ve diş çürüklerine neden olabileceğini belirten Gülbaş, bu ürünlerin gereksiz kalori alımını artırarak, düşük fiziksel aktivite düzeyine sahip bireylerde kilo kontrolünü zorlaştırabileceğini ifade etti.
Ayrıca Gülbaş, bazı elektrolit ürünlerinde bulunan yapay tatlandırıcılar ve katkı maddelerinin, hassas bireylerde sindirim sorunlarına veya alerjik reaksiyonlara yol açabileceği konusunda da uyarıda bulundu.
Son olarak, dengeli beslenen ve yeterli sıvı alan bireyler için ekstra elektrolit takviyelerinin genellikle gereksiz olduğunu belirten Gülbaş, bu durumun aşırı alım riskini artırabileceğine dikkat çekti.
ELEKTROLİT İHTİYACINI KARŞILAYAN BESİNLER NELER?
Peki dengeli bir diyetle, hiçbir ürüne başvurmadan elektrolit ihtiyaçlarını karşılamak için hangi besinler öneriliyor?
Melis Gülbaş bu soruma “Potasyum içeren besinler (muz, avokado, ıspanak ve diğer yeşil yapraklı sebzeler, patates), sodyum içeren besinler (doğal tuz, fermente turşular), kalsiyum içeren besinler (ev yoğurdu, yeşil yapraklı sebzeler, badem gibi sert kabuklu yemişler), magnezyum içeren besinler (kuruyemişler ve tohumlar, aktive edilmiş baklagiller) destekler” cevabını verdi.
ELEKTROLİT SEVİYESİNİ DENGELEYEN DOĞAL İÇECEKLER DE VAR
Aynı şekilde elektrolit seviyesini dengeleyen içecek ya da karşımlar olduğuna da değinen Melis Gülbaş, şu önerilerde bulundu:
“Hindistancevizi suyu, doğal olarak elektrolit bakımından zengin ve vücut tarafından hızlıca emilen bir içecektir. 1 litre su içerisine 1/4 çay kaşığı deniz tuzu ve 1/4 su bardağı taze sıkılmış portakal suyu ile evde doğal elektrolit içecekler de yapılabilir. Bitki çayları özellikle nane, zencefil veya papatya, hem hidrasyon sağlar hem de sindirimi destekler. Nar, çilek veya karpuz suyu gibi doğal meyve suları potasyum ve magnezyum içerir."
Fotoğraflar: Alamy