Sosyal medyadaki hak ihlallerine karşı toplum olarak ne yapılmalıdır?
Güncelleme Tarihi:
Günümüzde televizyon, gazete, dergi hatta hayata dair her şey sosyal mecralara taşındı. Tek bir tuşla tüm bilgiye ulaşabileceğiniz gibi birçok olumsuz içeriğe de denk gelebilirsiniz. Sosyal mecralarda tanınır olmak, bir tane daha fazla takipçi veya beğeni almak için çatıya çıkandan, toplumun hassas noktalarıyla dalga geçene kadar pek çok kötü örnek görebilirsiniz. Peki sosyal medyadaki hak ihlallerine karşı toplum olarak neler yapılmalıdır? Psikolog Sena Karabiber psikolojik açıdan değerlendirirken, Avukat Emel Korkut ise yasal açıdan değerlendirdi…
Sosyal medya her geçen gün büyüyerek evlerimize giriyor. Gençten yaşlısına herkesi etkisi altına alan bu mecralar kimi zaman hak ihlallerine de sebep oluyor. Gerek toplumun hassas noktalarına gerek kişisel haklara değinen bu ihlallere karşı yasal yollara da başvurulabilir. Özellikle de bilinçsiz kullanıldığında çok büyük tehlikelere yol açabilecek sosyal medya doğru kullanılmalıdır. Çocukların kullanımını minimuma indirmek ve doğru kullanımını sağlamak da ebeveynlerin görevidir.
“Çocukların sosyal medya kullanımı ebeveyn kontrolünde gerçekleşmelidir”
Psikolog Sena Karabiber: Günümüzde sosyal medyada insanların ön plana çıkmak için gündemde olan konuları kullanarak toplumun hassas noktalarından faydalanması durumu ile çok sık karşılaşmaktayız. Toplumun güncel olaylara olan ilgi ve merakı, bu tür paylaşım yapan insanlara karşı merakını da beraberinde getirmekte ve ne yazık ki onlara prim kazandırmaktadır. Bu durum toplumun ruhsal sağlığını ve ahlaki değerlerini olumsuz etkilemektedir.
Bununla birlikte kullandıkları hesap üzerinden insanların faydalı bilgiler edinmesini, güzel ve temiz içerikler sunarak toplumu güldürmeyi, güncel konulara karşı farkındalığı arttırmayı, sosyal sorumluluk projeleri ile insanlara yardım etmeyi amaçlayan profesyonel hesaplar da mevcut. Bu nedenle sosyal medyaya karşı gelmek, kullanmamak, uzak durmaya çalışmak bir çözüm olmamakla beraber çok da doğru bir yöntem olmayabilir.
Toplum olarak ne yapmalı?
Sosyal medyanın toplum, aile ve birey üzerindeki etkisi tartışılamaz derece büyük. Bu noktada nasıl daha faydalı kullanılabileceği ile ilgili toplumun bilinçlenmesi ve bu yönde çalışmalar yapılması daha sağlıklı olacaktır. İhtiyaç doğrultusunda interneti kullanmak, bilimi ve toplumsal değerleri önemsemek, güncel olayları doğru haber kaynaklarından takip etmek gerekmektedir. Özellikle çocuk ve ergenlerde yaşa bağlı olarak sosyal medya fenomenlerine hayranlık duyma, özenme gibi davranışlara daha sık rastlanılabileceği dikkate alınmalı, ebeveynler bu konuda çok daha hassas davranmalıdır. Çocukların sosyal medya kullanımı ebeveyn kontrolünde ve sınırlı bir şekilde gerçekleşmelidir.
Sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen kişilik hakkı ihlallerinde nasıl bir yasal süreç izlenebilir?
Avukat Emel Korkut: Dijitalleşme ile beraber sosyal medya kullanımında yaşanan artış, bu mecralar üzerinden yapılan kişilik hakkı ihlallerini de beraberinde getirmiştir. Sosyal medya mecraları üzerinden yapılan, hakaret, onur kırıcı içerik, iftira, özel hayatın ihlali ve bunun gibi davranışlar kişilik hakkı ihlalini oluşturmaktadır. Sosyal medya üzerinden kişilik haklarının ihlal edildiğini düşünen kişinin gerek Türk Medeni Kanun, gerekse 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun çerçevesinde yasal hakları bulunmaktadır. 5651 Sayılı Kanunun 9. maddesindeki düzenlemeyle; internet ortamında kişilik haklarının ihlal edildiğini düşünen kişi içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebilir.
Kanunda ‘içerik sağlayıcı; internet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler’ ve ‘yer sağlayıcı; hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişiler’ şeklinde tanımlanmaktadır.
Kişilik haklarının ihlal edildiğini düşünen kişi doğrudan sulh ceza hakimine başvurarak da içeriğin çıkarılmasını veya erişimin engellenmesini isteyebilir. Yapılan başvuru sulh ceza hakimi tarafından en geç 24 saat içerisinde duruşma yapılmaksızın karara bağlanır. Sulh ceza hakimi tarafından verilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararları uygulanmak üzere doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderilir. Bununla beraber Kanunun 9/A maddesiyle özel hayatın gizliğinin ihlali hallerinde ihlale uğrayan kişinin Kuruma doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını talep etme hakkı tanınmıştır. Ancak ihlale uğrayan kişi erişimin engellenmesi talebini, talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunması gerekmektedir.
Ayrıca kişilik haklarına saldırıldığını düşünen kişinin saldırı henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi muhtemel ise saldırı tehlikesinin önlenmesi, saldırı mevcut ise saldırıya son verilmesi, hukuka aykırılığın tespiti davaları ile şartların oluşması halinde sorumlular aleyhinde maddi ve manevi tazminat davası açma hakları ile hukuka aykırı saldırı dolayısıyla elde edilmiş olan kazancın kendisine verilmesine ilişkin istemde bulunma hakları da saklıdır.
Tüm bunların yanı sıra, sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen ve suç teşkil eden kişilik hakkı ihlallerinde, kişilik hakkı ihlal edilen kişi Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulunarak sorumlular hakkında soruşturma başlatılmasını isteyebilir. Örneğin; Türk Ceza Kanun’unda düzenlenen hakaret suçunu işleyen kişi üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Bu gibi bir hakaret suçu sosyal medya üzerinden gerçekleştirildiğinde hakarete uğrayan kişinin şikayeti ile sorumlular hakkında soruşturma açılarak cezalandırılmaları sağlanabilecek; suçun alenen işlenmesi nedeniyle verilecek ceza da altıda biri oranında artırılabilecektir.