Sizinki duygusal açlık mı, fiziksel açlık mı?

Duygusal yeme davranışında kişinin zihninde çözemediği, tekrar tekrar düşündüğü duygular vardır. Özellikle unlu ve şekerli gıdalar bu olumsuz duyguları yatıştırmada öncelikle tercih edilir. Açlık fiziksel mi, duygusal mı ayırt etmek için 10 noktaya dikkat edilebilir:

1) Duygusal açlık tokken, fiziksel açlık duygusu ise yavaş yavaş ortaya çıkar. Ara sıra biraz yatışır sonra giderek yoğunluğu artar. Yemek yedikçe tokluk hissi oluşur ve açlık duygusu giderek azalır. Duygusal açlık ise mide ile ilgili değildir. Birden başlar ve şiddetlidir. Bu kişinin asıl aç olan kısmı beynidir.

2) Fiziksel açlık çabuk, duyusal açlık ise zor yatışır. Fiziksel aç olan kişinin yedikçe açlık duygusu azalır. Duygusal aç olan kişinin ise yedikçe yiyesi gelir. Giderek midesi tıkanır, midesinde yemek alacak yer kalmamıştır. Yine de açlık hissinde önemli bir azalma olmaz. Mide artık dolduğu için mecburen yemeği bırakır.

3) Fiziksel aç olan kişi aceleci değildir, yemeği sakin bir şekilde yiyebilir, acele etmese de olur. Duygusal aç kişinin sanki gözü bir şey görmez. Sürekli bir koşturma hali vardır. Ne yediğinin ve ne kadar yediğinin farkında değildir. Bazen ancak yemek bittiğinde ne kadar çok yediğini fark eder ve şaşırır. En büyük paket cipsi bir anda bitiriver farkında olmaz, kocaman bir çikolatayı yutmuştur anlamamıştır bile.

4) Duygusal yeme olumsuz duygular sonrası, fiziksel yeme açlık sonrası gelişir. Duygusal yeme eğilimli kişinin baş edemediği olumsuz duyguları vardır. Zihinde bir problem söz konusudur ve beyin bu sorunu çözemiyordur. Bin defa aynı problemi düşünür işin içinden çıkamaz. Özellikle öfke, can sıkıntısı ve boşluk duygusu, duygusal yeme hissini çok fazla tetikler. Ayrıca suçluluk duyguları, kendini yorgun hissetme, başarısızlık, değersizlik, yalnızlık, terk edilme, kıskançlık kendi hemcinsi ile rekabet duyguları da duygusal yemede önemlidir.

5) Fiziksel aç olanda seçicilik azdır, var olanla yetinebilir, duygusal aç olan ise seçicidir. Fiziksel aç insan buzdolabında ne varsa onunla yetinir. Amaç öncelikle karnını doyurmaktır. Duygusal aç insan seçicidir. Özellikle karbonhidrat türevi gıdaları tercih eder. Şekerli, unlu gıdalar, çikolata, tatlı, pilav, kurabiye veya patatesli gıdalar önceliğidir. Örneğin bir sebze yemeğini içinde patates yoksa veya yanında ekmek yoksa tercih etmez. Bir et yemeğini ekmeksiz yiyemez. Karbonhidratlı yiyecekler sayesinde baş edemediği duygulardan geçici olarak uzaklaşır.

6) Duygusal açlığı olan birisi giderek şişmanlar. Diyetisyen yardımı ve spor yapma ile kilolarını veremez, verse bile bu geçicidir, bir süre sonra aynı kilolara geri döner. Kilosu yıllar içinde kademe kademe yükselir. Bu süreç bilinç dışıdır, ne kadar uğraşsa da bir türlü kontrol edemez. Kilo verme ve spor yapma sıklıkla acı verici olabilir. Fiziksel aç olan ise eğer kilo vermeye karar verirse kilo verebilir. Yediklerini kontrol altına alabilir. Yaptığı spordan ve diyetisyen katkısından fayda görür, verdiği kilolar daha kalıcıdır, diyet yaparken acı çekmez.

7) Duygusal yeme sorunu olan birisi aynaya baktığında şaşırır. Ne kadar da şişman olduğunu görür ve hayretler içinde kendisini inceler. Yüzü, gözleri, vücudu kendisine mi yoksa gördüğü yabancı birisine mi ait bilemez. Hatta bazı kişiler bu tür duygulardan çok fazla rahatsız olur. Fiziksel aç olan kişi ise bedenini bilir. Vücut algısı sağlıklıdır. Yüzü, gözleri organları ona aittir. Yabancılaşma duygusu hissetmez.

8) Fiziksel yeme doyduktan sonra iyi hissettirir, duygusal yeme ise suçlu hissettirir. Fiziksel aç olan kişi doyduktan sonra kendisini ya nötr ya da iyi bir duyguda hisseder. Duygusal yeme sonrası ise kişide yemek sonrası önce bir sakinleşme olur, daha sonra ise özellikle suçluluk duygusu yoğundur. Bunun yanında halsizlik, yorgun hissetme, uyku ihtiyacı, her şeyin saçma gelmesi, boşluk ve çaresizlik duyguları da olabilir. Duygusal yeme durumunda bazen gizlice yeme hissi vardır, yediğini ötekiler bilmesin ister, karşıdaki kişilere neden çok yediği ile ilgili sürekli bir açıklama yapma ihtiyacı duyar. Fiziksel yeme durumunda kişi çok yese bile yediklerini başkalarının görmesinden rahatsız olmaz.

9) Fiziksel yeme durumundaki bir kişi önerilen çözümlere daha iyi odaklanabilir. Duygusal yeme sorunu olan birisinde sanki ayıp bir şey yapıyorum duygusu vardır.

10) Duygusal yeme sorunu olan biri psikoterapi ile kilo verebilir. Duygusal yeme durumunda psikolojik destek yardımcıdır. Diyet ve egzersiz çoğu zaman tek başına yeterli değildir.

Psikoterapist Uzm. Dr. Timur Harzadın