Şişman ebeveynlerin çocukları da şişman

Yapılan çalışmalarda, çocukların yaş ve boya göre ağırlıklarında artış olduğu bildirilmektedir. Bu ağırlık kazanımı TV seyretmek, video ve bilgisayar oyunları gibi sedanter aktivitelere ayrılan zamanda artış nedeniyle oluşan hareketsizliğe bağlanmaktadır. Obezite: aşırı yeme, hareketsiz bir yaşam, hormonal, metabolik, psikolojik sorunlardan kaynaklanabilen bir hastalıktır. Alınan enerji ile harcanan enerji arasındaki dengenin bozulması ve alınan fazla enerjinin yağ olarak depolanması şişmanlık olarak tanımlanır. Şişmanlık; kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, solunum sistemi yetersizlikleri, gece uykuda solunum durmalarına ve horlamalara yol açar. Ayrıca eklemleri tahrip ederek adet bozuklukları, kısırlık, tüylenme, cinsel sorunlar, safra kesesi hastalıkları, çeşitli organ ve doku kanserlerine de neden olur.

Şişman anne babaların çocuklarının %80’i şişman

Şişmanlık bir salgın olarak, çocuk ve gençler arasında hızla yayılmaktadır. Bundan 20 yıl önce, en erken 40’lı yaşlarda belirlenebilen insüline bağımlı olma, Tip2 diyabete 10-12 yaşında çocuklarda rastlanmasının nedenlerinin başında şişmanlık gelmektedir. Bu nedenle acil önlem alınması gerekir. Ancak sorunun çözümü kolay değildir; çünkü, genetik etmenler, sağlıksız beslenme ve fiziksel aktivite azlığı dışında pek çok hormonal ve metabolik hastalık çocukluk çağı obezitesinde etken olabilir. Şişman anne ve babanın çocuklarında kilo fazlalığı olasılığı %80 civarındadır.

Obezite birçok sağlık sorununu tetikliyor

Obez çocukların %80’i gelecekte şişman yetişkinler olacaktır. Obez çocukların ve gençlerin yetişkinlikte pek çok sağlık sorunu ile karşılaşacağı kesindir. Obez çocuklar; koroner kalp, beyin damar hastalıkları, hipertansiyon gibi orta ve ileri yaş hastalıklarına yakalanma riski de taşır. Osteoartrit gibi yaşlılığa özel eklem sorunları da bu dönem hastalıkları arasına girmektedir. Bazı kanserlere yakalanma olasılığı da artmakta, obez çocuk ve gençler yaşamlarının büyük bir kısmını kilo verme çabaları ile geçirmektedir. Ayrıca obezite, psikolojik sorunlara da yol açar. Bu çocuklar ve gençler daha çekingen ve sessizdir, arkadaşlarından uzaktır. TV, bilgisayar gibi sedanter aktivitelere daha fazla yönelerek sosyal aktivitelerden kaçarlar. Okul başarıları da daha düşüktür.

Obezite nedenleri

• Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, aşırı ve yüksek enerjili yiyecek ve atıştırmalıkların (cipsler, gofretler, çikolatalar, şekerlemeler vb.) tüketimi en önemli nedendir.
• Yetersiz fiziksel aktivite, hareketsiz bir yaşam şekli diğer önemli bir nedendir.
• Hormonal ve metabolik hastalıklar, tiroid bezi aktivitesi azlığı, böbrek üstü bezlerinin aşırı aktivitesi gibi hormonal ve metabolik sorunlar önemli risk etmenidir.
• Kortizon türü ilaç kullanımı obezitede etkili olabilir.
• Stres, endişe, aile yapısındaki ani değişmeler tetikleyici olabilir.
• Kişisel güven eksikliği, kişilik bozuklukları, depresyon gibi psikolojik sorunlar da nedenler arasındadır.

Çocuk ve gençlerde kilo denetimi için öneriler

1. Çocuk ve gençlerin henüz büyüme çağında olduklarını unutmayarak, kilo verme uygulamalarında, yiyecek kısıtlamasından çok hareketlerini artırmaya öncelik verin.
2. Birlikte yemek hazırlamaya çalışın.
3. Masada birlikte yemek yemeye çalışın, konusun, sohbet edin. Bu süreci ‘beslenme eğitim süreci’ olarak değerlendirin.
4. Yemeği hızla yemekten kaçının. Hızlı yemek, doygunluk hissinin geç oluşmasına ve fazla yemek tüketimine neden olur.
5. Yemek sırasında TV izlemek gibi aktivitelerde bulunmamaya çalışın.
6. Yağ ve şeker içeriği yüksek yiyecek&içecekleri evde bulundurmayın.
7. Ara öğünlerde sebze, meyve, yoğurt, fındık, badem gibi seçimler sunun.
8. Yemek porsiyonlarını küçültün.
9. Tabağındaki yemeği bitirmesi için ısrarcı olmayın.
10. Fast food yiyecekleri haftada 1-2 kez tüketmesine izin verin. Çocuğunuz bu tarz yiyecekleri istediğinde isteksiz olun ve nedenini açıklayın.
11. Besinleri ödül veya ceza olarak kullanmayın.
12. Ailece aktivite fırsatları yaratın.
13. Çocuğunuzu bir spor kulübüne üye yapın.
14. Herhangi bir zayıflama ilacı kullanmasına izin vermeyin.
15. Çocuğunuzun kilo problemi varsa bir diyetisyene başvurun.

Diyetisyen Perihan Çiçek