Sinsi bakteri salmonella her yıl milyonlarca insanı hasta ediyor... Bu hatayı sakın yapmayın, mikroplar her yere yayılıyor

Kaju fıstığı, kavun, doğranmış soğan, fesleğen, granola, şarküteri etleri... Bu gıdaların ortak noktası hepsinin adının son yıllarda salmonella enfeksiyonlarıyla birlikte anılmış olması.

Salmonella bakterisi dünyada her yıl milyonlarca insanı hasta ediyor. Örneğin ABD'de tahminen her yıl 1,35 milyon kişi salmonella enfeksiyonu yaşıyor. ABD Tarım Bakanlığı'nın (USDA) verilerine göre ülkede en sık bildirilen gıda kaynaklı hastalık olan salmonella, günler süren ateş, ishal, karın ağrısı gibi belirtilerle kendini gösteriyor.

Salmonella bakterisinin en yaygın bulaş kanalı, az pişmiş etler ve diğer kontamine gıdalar. Ancak bu sinsi mikroplar hiç beklenmedik yerlerde pusuya yatabiliyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) Enterik Hastalıklar Epidemiyoloji Dalı'ndan Dr. Louise François Watkins, The New York Times'a yaptığı açıklamada, "Bu bakterinin insanlarda hastalığa yol açabileceği yollar çok çeşitli dedi.

Peki hem kendi sağlığımız hem de sevdiklerimizin sağlığını korumak için bilmemiz gerekenler neler? İşte uzman görüşleriyle kapsamlı bir salmonella rehberi...

ENFEKSİYONLAR NASIL OLUŞUYOR?

Cornell Üniversitesi Tarım ve Yaşam Bilimleri Koleji'nde görev yapan veteriner ve gıda bilimci Martin Wiedmann, "Her yıl bunca insanın enfekte olmasının en önemli sebebi, salmonella bakterisinin tavuklar, kuşlar ve inekler gibi birçok hayvanın bağırsaklarında doğal olarak üremesi" dedi.

Dr. François Watkins ise salmonella bakterisini taşıyan hayvanların çoğu zaman hasta görünmediğini belirtti.

Bakteriyi taşıyan hayvanlar doğru koşullarda kesilmediğinde, bağırsaklarında yaşayan bakteriler, ete bulaşabiliyor.

CDC verilerine göre, ABD'deki marketlerde satılan paketli tavuklar salmonellanın en önemli kaynaklarından. Her 25 paketten biri bakteri taşıyor. Dr. Wiedmann, bu tavuklara çiğken temas eden her şeyin kontamine olduğunu vurguladı. Örneğin tavuğu koyduğunuz kesme tahtasına dokunduktan sonra elinizi ağzınıza götürdüğünüz takdirde hastalanma ihtimaliniz oldukça yüksek.

Bakteriler hayvanların bağırsaklarında yaşadıklarından dışkılarda da bulunabiliyor. Bu da hayvanların ayaklarına ve tüylerine bulaşabildikleri anlamına geliyor. Bu sayede salmonella tarlalardan gıda işleme tesislerine pek çok yere yayılabiliyor. Bunun sonucunda da çeşitli sebze ve meyvelerin hatta paketli gıdaların yol açtığı salmonella salgınları yaşanıyor.

SALMONELLA BAKTERİSİ VÜCUDUMUZA GİRERSE NE OLUR?

Dr. François Watkins, salmonella bakterisine maruz kalan kişilerin en az 6 saat en fazla 6 gün sonra hastalık belirtileri göstermeye başladığını belirtti.

Çoğu durumda enfeksiyonlar oldukça hafif seyrediyor ve 4 ila 7 gün içinde sona eriyor. Salmonella her yaştan bireyi etkileyebilse de enfeksiyonlar özellikle 5 yaş altı çocuklarda yaygın. Bunun sebebi de bu yaş grubunda bağışıklık sisteminin henüz tam olarak gelişmemiş olması.

Dr. François Watkins, enfeksiyonun çoğunlukla kendiliğinden iyileştiğini belirtti. Ancak CDC, ishal ve 39 derecenin üzerinde ateş olması; ishalin üç günden fazla sürmesi ya da kanlı ishale çevirmesi; vücudun susuz kalması sonucu idrarın azalması hallerinde bir sağlık kuruluşuna başvurmayı tavsiye ediyor.

Pek çok kişi salmonella nedeniyle hasta olunca doktora gitmiyor; ayırıcı testleri yaptıranların sayısı da oldukça az. Bu nedenle çoğu zaman salmonella bakterisini taşıyanlar bu durumdan habersiz. Vermont Üniversitesi'nde salmonella üzerine araştırmalar yürüten gıda bilimci Dr. Andrea Etter, "Her 30 salmonella vakasından sadece biri sağlık sistemimiz tarafından tespit ve teyit ediliyor" dedi.

Bazı kişilerde salmonella enfeksiyonlarının ardından tepki olarak eklem ağrılarına yol açan artrit gelişiyor. Enfeksiyon iyileşse de göz tahrişi ve ağrılı idrar gibi belirtiler kalıcı olabiliyor. Dr. Wiedmann, çok nadir durumlarda salmonellanın kan yoluyla yayılarak kan enfeksiyonlarına, menenjite ve diğer enfeksiyonlara yol açabildiğini belirtti.

Özellikle 65 yaş üstü yetişkinler, küçük çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler, salmonella kaynaklı ağır hastalıklar söz konusu olduğunda en büyük risk grubu.

SALMONELLADAN KORUNMAK İÇİN NE YAPABİLİRİZ?

Dr. Etter, "Eğer ev hayvanınız ya da çiftlik hayvanınız varsa sakın öpmeyin. Hayvanlara dokunduktan sonra ellerinizi mutlaka yıkayın" dedi.

Bu hayvanların mama ve su kaplarını mümkünse evin dışındaki bir lavaboda ya da küvette yıkamayı da tavsiye eden Dr. Etter, "Mutfak evyesini ya da banyo lavabosunu kullanmak zorunda kaldığınız durumlarda mutlaka dezenfekte edin" uyarısında bulundu.

Öte yandan Dr. Wiedmann, et ürünlerinin mutlaka tavsiye edilen en düşük sıcaklığa kadar pişirilmesi gerektiğini belirterek, "Sadece duyularınıza güvenmeyin, et ürünlerinin iç sıcaklığını termometreyle mutlaka ölçün" diye konuştu.

Dr. François Watkins ise çiğ tüketilecek gıdaları öncelikle buzdolabında soğutmayı tavsiye ederek, "Ilık ortamlar bakterilerin çoğalmasına zemin hazırlar. O yüzden gıdaları en kısa süre içinde 4 santigrat derecenin altında soğutulmuş bir yere koymaya çalışın" ifadelerini kullandı.

Dr. Wiedmann, mutfak yüzeylerine ve diğer gıdalara bulaşı önlemek amacıyla etleri kesmek için farklı tahtalar ve bıçaklar kullanılması gerektiğini söyledi. Öte yandan çiğ etlerin ambalajları sızdırma yapabildiğinden, bu ürünleri diğer gıdalardan ayrı bir yerde saklamak veya sıvı geçirmeyen torbalara koymak da alınabilecek önlemlerden.

Dr. François Watkins, çiğ eti hazırladıktan sonra ellerin mutlaka yıkanması ve kontamine olmuş olması mümkün olan yüzeylerin dezenfekte edilmesi gerektiğini belirtti. Dr. Etter da dezenfeksiyon işleminde kullanılan süngerlerin henüz ıslakken 1 dakika boyunca yüksek ayarda mikrodalga fırında tutulmasını, bu uygulamanın bakterilerin çoğunu öldüreceğini belirtti.

Son olarak hindi ve tavuk dahil hiçbir çiğ etin yıkanmaması gerektiğinin altını çizen Dr. Etter, "Etleri yıkamanın hiçbir faydası yoktur. Aksine lavabonuzun her yerine salmonella saçılmasına neden olur" diye konuştu.

The New York Times'ın "Why Salmonella Makes So Many People Sick" başlıklı haberinden derlenmiştir.