‘Sessiz katil’ pankreas kanseri alarm veriyor! 24 yaş altı kadınlarda yüzde 200 arttı! Türkiye’de durum nasıl?

Çağımızın en önde gelen sağlık sorunlarından biri kanser! Çaresizlik ve belirsizlik içeren, panik ve karışıklık yaratan, ciddi ve kronik bir hastalık olarak biliniyor.

Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, hareketsizlik, zararlı alışkanlıklar ve stres başta olmak üzere kansere davetiye çıkaran pek çok etken bulunuyor. Bazı kanser türleri ise çok hızlı yayılıyor. Onlardan biri de pankreas kanseri…

İngiltere'de yapılan bir araştırmaya göre 1990 yılından beri 0-24 yaş arası kadınlarda pankreas kanseri sayısı yüzde 200 artarken, 25-49 yaş arası kadınlarda yüzde 34’lük artış olduğu açıklandı. 0-24 yaş arası erkeklerde benzer bir artış görülmezken 25-49 yaş arası erkeklerde nüfusun geneline oranla yüzde 17'lik artış olduğunun altı çizildi.

Hafif semptomları nedeniyle ‘sessiz katil’ olarak adlandırılan pankreas kanseri, her yıl yaklaşık 10 bin İngiliz’in hayatını kaybetmesine de neden oluyor.

Kanser araştırmaları üzerine çalışmalarda bulunan Birleşik Krallık Kanser Araştırma Kurumu’na (Cancer Research UK) göre, beş yıllık sürede hayatta kalma oranı sadece yüzde 5 olan pankreas kanserindeki bu artış, sadece İngiltere özelinde değil ABD başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde de hemen hemen aynı oranda görülüyor. 

‘SON YILLARDAKİ BU ARTIŞ ÇOK KORKUTUCU’

Buckingham Üniversitesi'nden Onkolog Prof. Dr. Karol Sikora Daily Mail'e yaptığı açıklamada, “Sayının genç kadınlarda artıyor olması çok korkutucu… Bu artışın muhtemelen son 20 yılda beslenme düzeninde meydana gelen değişikliklerle bir ilgisi var” dedi.

Birleşik Krallık Kanser Araştırma Kurumu’nda görevli olan Nicola Smith de erken teşhise dikkat çekerek, “Vücudunuzu en iyi siz tanırsınız, bu nedenle sizin için normal olmayan veya geçmeyen bir şey fark ederseniz doktorunuzun tavsiyesini almanız çok önemli… Yaşadığınız semptomlar kanser olmayabilir ancak eğer öyleyse, bunu erken bir aşamada tespit etmek, tedavinin başarılı olma ihtimalinin daha yüksek olduğu anlamına gelir” ifadelerini kullandı.

Pankreas, karın boşluğunda 15 santimetre uzunluğunda omurga ile mide arasında bulunan bir bez. Pankreas bezi, kan şekerini kontrol ederek hormonları ve sindirime yardımcı olan enzimlerin üretilmesine yardımcı oluyor. Pankreas kanseri de pankreasta bulunan hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmaya başlamasıyla meydana geliyor.,

‘KİMYASAL MADDELERİN ARTMASI EN BELİRGİN NEDEN OLABİLİR’

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Meral Günaldı, “Pankreas kanserinde artış çok faktörlü olabilir. Genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülüyor. Bu nedenle, nüfusun yaşlanmasıyla birlikte hastalığın görülme sıklığında artış olabilir. Ancak genç yaş popülasyonda neden kadınlarda erkeklere oranla yüksek oranda görüldüğünü henüz tam anlamıyla açıklamak zor gözüküyor. Fakat genetik mutasyonlara bağlı genç hastalarda pankreas kanseri görülme ihtimali bir sebep olabilir” dedi.

Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Emre Yıldırım ise “Kimyasal maddelerin artması büyük bir neden olabilir. Risk faktörleri olan sigara, alkol kullanımı, D vitaminin az olması ve diyabet gibi sorunların erken yaşa inmesi pankreas kanserinin de erken yaşta görülmesinin bir nedeni olabilir” ifadelerini kullandı.

"Sağlıksız beslenme şekli de sayının artmasında etkili olmuş olabilir" diyen  Prof. Dr. Yıldırım, “Katkı maddelerin çok fazla olduğu beslenme şekliyle, yüksek karbonhidrat-düşük protein ve işlenmiş yağlarla zengin olan diyetler, hastalığın artışında etkili gibi gözüküyor. Bunun üzerine alkol ve sigara da eklendiğinde genetik zeminde de bir yatkınlık varsa bu pankreas kanserini tetikliyor olabilir” dedi.

TÜRKİYE’DEKİ DURUM NEDİR?

Türkiye’de kanser istatistik verilerine göre ülkemizde pankreas kanserinin tüm kanserlerin içinde dokuzuncu sırada olduğunu söyleyen Prof. Dr. Meral Günaldı, “Ülkemizde pankreas kanseri erkeklerde yüzde 10,6, kadınlarda ise yüzde 5,9’luk görülme oranına sahip. Hem kadın hem erkeklerde ölüm oranı ise yüzde 7,7 olarak açıklanıyor” dedi.

Prof. Dr. Emre Yıldırım da “‘Türkiye kanser İstatistikleri Raporu’na baktığımız zaman ülkemizde hâlâ pankreas kanserinin, kolon ve mide kanserinden sonra geldiğini görüyoruz. Artış Türkiye’de de her geçen gün yaşanıyor. Ancak 20-25 yaş arasındaki sayı çok düşük. Bizdeki oranlar daha çok 75-79 yaş arasında artıyor. Özetle hâlâ yaşlı bireylerde daha fazla artış ortaya çıkıyor” ifadelerini kullandı.

Yeni bir araştırmaya göre dünya genelinde 50 yaşın altındakilerde görülen kanser vakalarının sayısı son 30 yılda keskin bir yükseliş gösterdi. Kanser araştırmalarına yer veren bilimsel yayın BMJ Oncology'de yayımlanan çalışmaya göre 50 yaşın altındakilerde görülen kanser vakası sayısı 3,26 milyona fırladı. Bu, 1990 yılına göre vakalarda yüzde 79 artış yaşandığı anlamına geliyor.

PANKREAS KANSERİNİN BELİRTİLERİ NELER?

Pankreas kanserinin belirtilerine değinen Prof. Dr. Meral Günaldı, şu yedi maddeye dikkat çekti:

Sırt ve karın ağrısı: Pankreas kanseri genellikle sırt ve karın bölgesinde ağrıya neden olabilir. 

Kilo kaybı: Kilo kaybı ve halsizlik pankreas kanseri belirtileri arasında yer alabilir.

İştahsızlık: Aşırı iştahsızlık, özellikle öğünlerden sonra aşırı doygunluk hissi de pankreas kanserinin belirtisi olabilir.

Sarı cilt ve göz beyazları (sarılık): Pankreas kanseri safra kanallarını tıkayabilir, bu da sarılık olarak bilinen duruma neden olabilir. Sarılık, cildin ve göz beyazlarının sarı renkte görünmesine sebep olur.

İshal veya kabızlık: Pankreasın doğru şekilde çalışmaması sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir, bu da ishal veya kabızlık gibi problemlere yol açabilir.

Şeker metabolizması problemleri: Pankreas kanseri, insülin üretimini etkileyebilir ve  kan şekerinin düzenlenmesinde sorunlara neden olabilir. Bu durum hipoglisemi (düşük kan şekeri) belirtilerine yol açabilir.

Mide bulantısı ve kusma: Pankreas kanseri, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Şu unutulmamalıdır ki, erken teşhis edilen pankreas kanseri için iyileşme mümkün olup tedavi seçenekleri mevcuttur.

HASTALIĞIN TANISI NASIL KONUYOR?

Tanıyı koymak için görüntüleme yöntemlerinin çok önemli olduğunu söyleyen Prof. Dr. Emre Yıldırım, “Son zamanlarda endoskopik ultrasonografi yöntemini kullanıyoruz. Bildiğimiz endoskopi şeklinde mideye girilerek içerden pankreası en yakından görüntüleyebiliyoruz. En küçük nodülleri, yeni kanserlerin neden olduğu kitleleri de görüp rahatlıkla örnek alabiliyoruz. Burada hastanın bu konuda tecrübeli doktorlara başvurması ve tam donanımlı merkezlerde tanı tedavi sürecine başlaması büyük önem taşıyor” ifadelerini kullandı.

‘HASTALIK VÜCUDUN BAŞKA YERİNE DE SIÇRAYABİLİR’

Pankreas kanserinin evrelerinin olduğunu da söyleyen Prof. Dr. Emre Yıldırım “Kanser önce pankreasın kendi içinde bir kitle halinde oluyor. Bu kitle daha da büyürse çevredeki safra yollarına ve damarlara baskı yapıyor. Onları çevreliyor, ileri evrede lenf nodlarına (Vücudun bağışıklık sisteminin bir parçası), daha ileri evrede de organlara yayılıyor. Evrelenme durumu aslında hastalığın metastaz yapmasına yani vücudun başka bölgelerine sıçrayıp sıçramadığına göre belirleniyor” dedi. 

PANKREAS KANSERİNDEN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?

“Pankreas kanserinden tamamen korunmak mümkün olmasa da bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve dikkat edilecek faktörlerle risk azaltılabilir” diyen Prof. Dr. Meral Günaldı, şu önemli bilgileri paylaştı:

-- Sağlıklı beslenme çok önemli… Düşük yağlı, yüksek lifli bir diyet alışkanlığı edinilmeli… Şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınıp sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve düşük yağlı protein kaynaklarına odaklanmak gerekiyor. Fiziksel aktivite yapmak de çok önemli. Haftada en az 150 dakika orta düzeyde veya 75 dakika yüksek düzeyde egzersiz rutin haline getirilmeli… 

-- Alkol ve sigara kullanımından da uzak durmak gerekiyor. Diyabet kontrolü de çok kritik. Çünkü diyabet pankreas kanseri riskini artırabilir. Ailede pankreas kanseri olan kişilerin kardeşlerinde olma ihtimali 2-3 kat daha fazla görülüyor. O nedenle pankreas kanseri riskini artırabilecek genetik faktörleri olan kişilerin kontrollerini yapmasını öneririm.

Fotoğraflar: iStock