Rahim ve vajina anomalileri

Son günlerde dünya basınını meşgul eden ve herkesin ilgisini çeken bir haber vardı; çift vajinası olduğunu belirten kadın. Bunun mümkün olabileceğini bilmeyenler oldukça şaşırdı. “Avantaj ve dezavantajlarından dahi bahsetmek mümkün. Üstelik rahim ve vajinayla ilgili doğuştan gelen şekil bozuklukları son derece normal” diyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Gökçen Erdoğan, rahim anomalileri durumundan bahsetti.

Kadın genital organlarından rahim, tüpler ve vajenin üst kısmı, Müllerian kanal adı verilen iki kanalın karın içerisinde, orta hatta birleşmesi sonucu oluşmaktadır. Bu bölümün altındaki alanlar ise vajenin alt bölümü, rahim ağzı ve vajen girişi, ürogenital sinüs adı verilen ciltten içeri doğru uzanan bir kıvrımdan oluşur. Kadın organlarının doğuştan olan şekil bozukluklarında en çok görülenleri, bu Müllerian kanalların birleşmemesine bağlı olarak görülen rahim şekil bozukluklarıdır.

Müllerian kanal anomalisi olan kadınlarda aşağıdaki sorunlar görülebilir:

• Kısırlık
• Gebelikte erken dönem düşükleri, erken doğum
• Bebekte büyüme ve gelişme bozuklukları, anne karnında bebeğin duruş anomalileri
• Bebeğin dış zarında, eşinde ve yerinde bozukluklar
• Bebeğin çeşitli organlarında anomaliler
• Adet görmeme, adetlerde ağrı, ilişkide zorluk ve karın ve kasık ağrıları

Yumurtalıklar farklı yerden oluştuğu için tamamen yumurtalıkların yapı ve işlevleri (yumurtlama, hormon yapımı gibi) normaldir.

Kadınlık organlarının bu gibi doğumsal( konjenital de deniyor) yapı bozuklukları kadınların yaklaşık %0.1-0.5’inde görülmektedir. Kısırlık nedeniyle doktora başvuran kadınların ise %3’ünde bu tür yapısal anomaliler görülebilmektedir. Tekrarlayan düşüklerde %5-10, geç gebelik kayıplar ve erken doğumlarda ise % 25’e varabilen doğumsal yapı bozukluklarının görüldüğünü bildiren araştırma sonuçları vardır. 

Rahim anomalileri Ameriken Fertilite Cemiyeti’nin sınıflamasına göre 7 farklı şekilde olabilmektedir:

1. Klas I (Hipoplazi / Agenezi)

Rahim, rahim ağzı ve /veya vajen üst kısmının az gelişimi ya da tamamen yokluğu söz konusudur. Bu kişilerin gelişimi dışarıdan tamamen normal görünmektedir çünkü yumurtalıkları normal fonksiyon görür. Bu kişilerin bebeği barındırabilecek rahimleri olmadığı için ancak taşıyıcı annelik söz konusu olursa çocuk sahibi olabilirler.

2. Klas II (Unikornuat uterus) 

Yarım Uterus-Müllerian kanallarından birisinin gelişmemesi sonucu olur. Bir olasılıkla müller kanallarından birisi olması gereken yere göç edemez ve buna bağlı yukarıdan aşağı doğru sadece bir kanaldan oluşan yarım bir uterus meydana gelir. Genellikle kendini düşükler, dış gebelik, erken doğumla belli eder. Bazen diğer yarı gelişmemiş küçük bir oluşum halinde kalır ve burada gebelik meydana gelebilir. Bu durum bir dış gebelik olarak cerrahi girişim gerektirebilir.

3. Klas III (Uterus didelfis)

İki müller kanalının birleşememesi nedeniyle iki uterus ve iki tüp meydana gelir. Bu tür yapısal bozukluklarda döllenme ve gebe kalma sorunlarından daha çok, düşük ve erken doğumlar meydana gelebilir.

4. Klas IV (Bikornuat uterus)

Görüldüğü gibi dışarıda bir çentik var, iki kanalın birleşmesinin eksik olduğu bir bozukluktur. Rahim genellikle bebeğin büyümesine izin verecek büyüklüktedir. İki müller kanalının kısmen birleşmesi nedeniyle meydana gelir. Gebelik sonuçları normale yakındır. Gebelik kaybı ve düşükler olursa ameliyat edilmelidir.

5. Klas V (Septat uterus) 

İçeriden çentikli, iki müller kanalının birleşmesi sırasında birbirlerine yapıştıkları, ortadaki bölümün erimemesi nedeniyle oluşur. Çok ince ve küçük bir perdeden, tüm rahmi içeriden ikiye bölen bir perdeye kadar giden bir bozukluk olabilir. Rahim içi boyalı filmlerde kalp şeklinde veya tamamen ikiye bölünmüş olarak görülebilir. Tedavi edilmezse gebelik kayıp oranları %40-80 iken, endoskopik cerrahi ile (histereskopi ile kesilerek) % 90’a varan başarılı gebelikler bulunur.

6. Klas VI (Arkuat uterus) 

Arkuat uterusta tek bir uterin kavite mevcut olup, endometrial kaviteye rahmin tepesinden yaklaşık 1.5 cmlik baskı söz konusudur. Düşük ya da erken doğum gibi komplikasyonlara neden olmamaktadır.

7. Klas VII (ilaç kullanımına bağlı anomaliler)

Özellikle 1950- 1960 ‘lı yıllarda düşük önlemede çok kullanılmış olan DES’i gebeliklerinde kullanan annelerin kız çocuklarında rahim ve vajende bozukluklar bildirilmiştir. T şeklinde rahim, rahim içi boşluğunda düzensizlikler ve rahim ağzı vajende yapısal bazı bozukluklar gözlenebilir. Bu hastalarda günü dolmadan doğumlar sık görülebilir. Rahim ağzı yetmezliği daha sıktır. Bazen bu sorunlar muayene ile ultrason ile ya da çekilen rahim filmlerle saptanır.

Kızlık zarının kapalı olması

Vajinanın bir kısmının ürogenital sinustan kaynaklandığında ortada bir oluk oluşması gerekir. Bu oluşmadığında adet kanının dışarıya atılamaması olur. Tedavide söz konusu bölgeye kan akımının olması için bir oluk açılır ve zarın normal yapısına üçgen bir deri dokusunun çıkartılması ile yaklaşılır.