Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) nedir, ne eksikliği, kimlerde görülür? Uzmanı açıkladı!
Güncelleme Tarihi:
Geçtiğimiz günlerde Seda Sayan'ın programına katılan ve 23 yıl önce hamileyken canı toprak çektiğini söyleyen kadın, o günden sonra her gün 2 kiloya yakın moloz yediğini açıklayarak şaşkınlığa neden olmuştu. Hamile olduğu dönemde camdan dışarı bakarken canının toprak çektiğini ifade eden genç kadın, zorlandığı için dışarı çıkamadığını ve bu süreçte evde parke altındaki kum ve betonları sökerek yediğini aktardı. Bu durumun hangi hastalığın belirtileri olduğu merak konusu olurken, tedavisi ve ne eksikliği sonucu meydana geldiği de araştırılmaya başlandı. Tıpta pika sendromu denilen toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı nedir, kimlerde görülür, tedavisi var mıdır? İşte, uzmanından pika sendromu ile ilgili tüm merak edilenlerin yanıtları...
'Sabahların Sultanı Seda Sayan' programına katılan kadının anlattıkları, pek çok kişinin karşılaştığı pika sendromu olarak adlandırılan toprak, kil, tebeşir, kömür gibi nesneleri yeme alışkanlığının nedenleri, belirtileri ve tedavisi merak konusu oldu. Peki, pika sendromu nedir, ne eksikliği, kimlerde görülür? Psikiyatri Uzmanı Dr. Dr. Emel Kurt, pika sendromu ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) nedir?
Pika, bir kişinin genellikle yiyecek olarak kabul edilmeyen şeyleri yediği bir yeme bozukluğudur. Daha çok çocuklarda görülse de, Pika, herhangi bir cinsiyetten çocukları, ergenleri ve yetişkinleri etkileyebilir. Küçük çocuklar, etraflarındaki dünyayı merak ettikleri için genellikle ağızlarına yiyecek olmayan maddeleri (çim veya oyuncak gibi) koyarlar. Bu gelişimsel olarak doğal sayılabilir. Ancak pika’lı kişilerde, durum bunun çok ötesindedir. Bunlar;
Kir, kil, kayalar, kağıt, buz, pastel boya, saç, boya yongaları, tebeşir, dışkı olabilir.
Pika sendromu teşhisi nasıl konur?
DSM-5, bir kişiye pika teşhisi konması için karşılanması gereken dört kriteri öne sürer:
1. Kişi en az bir aydır besleyici olmayan yiyecekler yemiş olmalıdır.
2. Bu yeme kişinin gelişim evresi için anormal kabul edilmelidir.
3. Bu maddeleri yemek, bireyin sosyal bağlamında normal kabul edilen kültürel bir uygulama ile ilişkilendirilemez.
4. Halihazırda tıbbi bir durumu (örneğin: hamilelik) veya zihinsel bir bozukluğu (örneğin: otizm spektrum bozukluğu) olan kişiler için, besleyici olmayan gıda dışı gıdaları yeme eylemi, yalnızca tehlikeliyse ve ekstra tıbbi araştırma veya tedavi gerektiriyorsa pika olarak kabul edilmelidir.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) ne eksikliği?
Bu tür yeme problemleri; demir eksikliği anemisi, kurşun zehirlenmesi, vücudun sindiremediği şeyleri yemekten kabızlık veya ishal (saç gibi), parazitleri veya solucanları olan toprak veya kaka yemekten bağırsak enfeksiyonları, bağırsak tıkanıklığı, ağız veya diş yaralanmaları ile ilişkili bir durumdur.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) sebepleri nelerdir?
Çoğunlukla bu duruma yol açan net bir etken yoktur. Ancak bu konudaki bazı görüşlere göre; otizm veya zihinsel engeller gibi gelişimsel sorunlar, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) veya şizofreni gibi zihinsel sorunlar, yetersiz beslenme veya açlık ile ilişkili bulunan durumlardır.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) kimlerde görülür?
Pika genellikle yoksulluk içinde yaşayan veya istismara uğramış veya ihmal edilmiş çocuklarda görülür. Eğer bir çocukta bu şekilde bir yeme probleme var ise mutlaka gelişimsel açıdan, sosyal açıdan, aile faktörleri açısından, ihmal edilme ile ilişkili durumlar açısından değerlendirme gerekir.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) tedavisi nasıl olur?
Pika için ilk basamak tedavi, mineral veya besin eksikliklerinin test edilmesini ve bunların düzeltilmesini içerir. Çoğu durumda, eksiklikler giderildikçe yeme davranışları ile ilgili davranışlar ortadan kalkar. Psikojenik nedenli gibi görünen pika için seçici seratonin gerialım inhibitörleri (SSRI) ‘lar tedavide kullanılabilir. Bununla birlikte, psikojenik olmayan tüm nedenler ekarte edilene kadar ilaç kullanımı ertelenmelidir. Davranışlar yetersiz beslenmeden kaynaklanmıyorsa veya beslenme tedavisinden sonra durmuyorsa, çeşitli davranışsal müdahaleler mevcuttur. Davranışçı tedaviye gereksinim olup olmadığına uzaman görüşü ile karar verilmelidir.
Davranışçı yöntemlere örnek olarak şunlar verilebilir;
Pika denenmezse olumlu pekiştirme ve pika denenirse sonuçları olan olumsuz pekiştirme kullanılır.
Pika denenmesini caydırıcı başka bir uyaranla eşleştirerek pikadan uzaklaştırmaya çalışılabilir:
- Tat (örneğin, limon)
- Koku hissi (örneğin, amonyak)
- Fiziksel duyum (örneğin, yüze su sisi)
Bazı takviye ürünler tokluk hissi vermeye yardımcı olabilir ve davranışsal olarak yeme dürtüsünü kontrol etmeyi artırabilir. Demir veya çinko gibi düşük besin seviyeleri, toprak yeme, kum yemeyi tetikleyebilir, bu nedenle bunların takviyesi de genellikle yapılmalıdır.