Pankreas kanseri riskini artıran 5 etken
Güncelleme Tarihi:
Genellikle belirti vermeyerek sinsice ilerleyen pankreas kanseri, ancak ileri evrelerinde sırt ağrısı, karında şişkinlik veya sarılık gibi şikayetlerle kendini belli edebiliyor. Sağlıklı bir yaşam tarzı pankreas kanseri riskini azaltmada önemli rol oynuyor” diyor. Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Güralp Onur Ceyhan, Kasım ayı 'Pankreas Kanseri Farkındalık Ayı' kapsamında yaptığı açıklamada, pankreas kanseri riskini artıran; kişiye bağlı, çevresel ve genetik 5 etkeni anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Pankreas kanserine bağlı bazı şikayetler diğer sindirim sistemi hastalıklarıyla, sırta vuran ağrının ise bel problemleriyle karışabilmesi nedeniyle hızlı yayılan bu tümör çoğunlukla ileri evrede tespit ediliyor. Tanı konan hastaların yarısında pankreas kanserinin başka organlara metastaz yaptığını (sıçradığını) görüyoruz. Dünyada kanser ölümlerinde dördüncü sırada yer alan ve görülme sıklığı giderek artan pankreas kanserine, günlük yaşantımızda yaptığımız bazı yanlışlar da zemin hazırlayabiliyor.
Obezite (Şişmanlık)
Geniş kitleler üzerinde yapılan çalışmalarda vücut kitle indeksi (VKİ) 30 ve üzeri olan kişilerde pankreas kanseri riskinin arttığı gösterilmiştir. Aşırı kilolu olunmasa da bel çevresi yağ dokusu artmış kişilerde de bu riskin benzer şekilde arttığı bilinmektedir. Tüm dünyada artan obezite oranına paralel olarak pankreas kanseri sıklığının da artacağı öngörülmektedir. Obezitenin pankreas kanseri ile ilişkisi doku düzeyinde inflamasyon, gen düzeyinde etki, yağ dokusu hücrelerinin salgıladığı maddelerin etkisi gibi farklı faktörlere bağlanmakla birlikte, mekanizma net bilinmemektedir. Bu nedenle kişilerin aşırı kilodan sakınması, sağlıklı beslenmeye dikkat edilmesi, günlük hayatta hareketsizliğin önüne geçilerek aktif hayat tarzının benimsenmesi, ve obezite hastalarının tedavisi toplum sağlığı açısından da önem taşımaktadır.
Diyabet (Şeker hastalığı)
Diyabet hem pankreas kanseri risk faktörlerinden hem de hastalığın sonuçlarından biridir. Uzun süreli diyabet pankreas kanseri riskini 1.5-2.5 kat arası artırmaktadır. Ancak 15-20 yıl kontrollü diyabeti olan hasta gruplarında pankreas kanserinde artış saptamayan bildiriler de bulunmaktadır. İleri yaşta yeni tanı konulmuş diyabet, pankreas kanseri habercisi olabilir. Bu grup hastalarda kan şekeri değerleri kanser tedavisi sonrası sıklıkla düzelmektedir.
Sigara ve alkol
Sigara kullanımı pankreas kanseri için bilinen en önemli risk faktörlerindendir. Sigara kullanımı ile hastalık riski yaklaşık iki kat artmakta, sigaranın bırakılması ile bu risk sigara içmeyen kişilere göre azalarak 1.2 kata kadar düşmektedir. Toplum olarak sigara içme oranının azaldığı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde sigaraya bağlı pankreas kanseri sıklığı azalmıştır. Alkol kullanımı ile pankreas kanseri ilişkisi net ortaya konulmamıştır. Bazı çalışmalarda; yoğun alkol tüketen kişilerde hastalık oranının arttığı saptanırken, bazı çalışmalarda herhangi bir ilişki kurulamamıştır. Bununla birlikte yoğun alkol tüketimi pankreatit denilen pankreas iltihabı için ana risk faktörlerindendir ve pankreatitin pankreas kanseri ile ilişkisi bulunmaktadır.
Genetik yatkınlık
Hem benzer çevresel faktörler hem aynı genetik havuz paylaşıldığı için bazı ailelerde pankreas kanseri kümeleşmesi görülür. Genetik araştırma konusundaki tüm ilerlemelere rağmen henüz ailevi pankreas kanseri konusu net açıklanabilmiş değildir. Tüm pankreas kanserlerinin yaklaşık yüzde 4-5’lik kısmını oluşturan bu grupta belirlenecek genetik belirteçler ile gelecekte bu ailelerde tarama yapmak mümkün olacaktır.
Beslenme alışkanlıkları
Bilimsel bazı çalışmalar; işlenmiş et, doymuş yağ asitleri ve şekerli içeceklerden zengin Batı tipi beslenmenin pankreas kanseri riskini artırdığını göstermektedir. Batı tipi beslenmenin obeziteye yol açarak pankreas kanseri riskini etkilediği de öne sürülmektedir. Her şekilde sağlıklı beslenme alışkanlıklarının koruyucu olduğu akılda tutulmalıdır.
Tedavide yeni gelişmeler umut veriyor!
Pankreas kanserinin tedavisi hastanın genel durumuna, hastalığın evresine ve kanserin yerleşimine göre belirlenir. Esas amaç; mümkünse kanseri tamamen yok etmek, mümkün değilse kontrol altında tutmaktır. Özellikle son yıllarda kemoterapi başarısının artması, cerrahi olarak pankreas tümörlerinin çıkarılma oranını da artırıyor. Daha önceden cerrahi şansının mümkün olmadığı, pankreas etrafı ana damarsal yapıların tümörden etkilendiği bir grup hastada önce kemoterapi uygulanıyor ve kemoterapinin yanıt verdiği hastalarda ise cerrahi uygulanabiliyor.
Benzer şekilde gerek ameliyat öncesi gerek ameliyat sonrası dönemde, farklı kemoterapi ya da radyoterapi protokolleri ile uygun hastalarda çok daha uzun sağkalım sonuçları elde ediliyor. Bu derece kompleks bir hastalıkta, farklı tedavi seçeneklerinden o hastaya en uygun olanını seçebilmek için multidisipliner çalışmanın önemi çok büyük. Farklı branşlardaki uzmanların bir araya gelerek, hastanın tedavisi konusunda kararı ortak vermesi, tedavi başarısını artıran önemli bir etken. Böyle bir multidisipliner merkezde iyileşmeye yönelik tedavilerin uygun olmadığı hasta veya hastalık durumunda ise hastanın gıda alımının sağlanması, sarılığının giderilmesi, ağrı kontrolünün sağlanması gibi genel hayat kalitesini artırmaya yönelik tedaviler uygulanabilmektedir.