Otizmli çocuklara uygun eğitim ve terapi desteği çok önemli

Otizmde erken teşhis ve eğitimlerle olumlu yönde ilerlemeler elde edildiğini belirten Çocuk - Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Otizm tedavisinde uygun eğitim ve terapilerle sosyalleşme ve iletişim becerilerinde önemli aşamalar kaydedilebiliyor” dedi.

Otizm her çocukta birbirinden farklı belirtiler gösterebilir

Otizmin genetik ve çevresel sebeplerin etkileşimi sonucunda ortaya çıktığını belirten Doç. Dr. Emel Sarı Gökten otizmin farklı görünümlerine dikkat çekti:

Otizm belirtileri bazen bebek büyürken çok erken aylardan itibaren göze çarpmaya başlar. 3 aylıkken göz teması kurmaması, annesine gülümsememesi, 6 aylıkken hiç ses çıkarmaması gibi belirtiler görülebilir. Ancak her çocuk aynı dönemlerde aynı belirtileri göstermez. Bazen belli bir yaş dönemine kadar normal bir çocuk gibi gelişim gösterebilir. Genellikle 2 yaş civarında, söylemeye başladığı kelimeleri artık söylememe, ismine tutarlı tepki göstermeme, göz kontağı kurmasında azalma, kendi etrafında dönme ya da dönen şeyleri izleme gibi belirtiler ortaya çıkmaya başlar. 

Eğitim ve terapilerle belirtilerinde azalmalar olan çocuklarda sosyal iletişim becerilerindeki gerilikler ve okul döneminde akademik başarıda düşüklük gibi sorunlar daha fazla ilgi çekmeye başlar. Ergenlik ve sonrasındaki dönemde ise huzursuzluk, öfke kontrol sorunları ve davranış problemleri tabloya eklenip görünümü daha karışık hale getirebilir.

Bazı çocuklarda yaş ilerledikçe ve eğitimlerin de etkisiyle otizm belirtileri oldukça azalabilir. Eğitim ve terapi desteği sağlanırken her çocuk kendi özellikleriyle değerlendirilmeli, hangi alanlarda sorunlar yaşadığı netleştirilmeli ve her çocuğa ihtiyacı olduğu alanlarda destek sağlanmalıdır. Otizm tek bir tedavinin her çocukta başarıya ulaşabildiği tek bir klinik sendrom değildir.

Otizm tedavisinde aileler için tavsiyeler

Otizmli her çocuğun kendine özgü bir eğitim biçimi olduğunu aktaran Özel Eğitim Öğretmeni ve Aile Danışmanı Mine Ağır, aileler için eğitimi destekleyecek bazı tavsiyelerde bulundu:

-Uygun davranışları ödüllendirin: Olumlu pekiştirme, en etkili uygulamalardan biridir. İyi bir gözlemci olmak, pekiştireçler sunmak için fırsatları değerlendirmek önemlidir. Çocuk neden ödüllendirildiğini bilmelidir.

-Özgüvenini destekleyin: Çocuğun yapamayacağı bir davranış ya da beceriyi istemek güvenini zedeler. Tek başına yapabileceği işleri desteklemek gerekir.

-Aşırı korumacı olmayın: Aşırı korumacı davranmak çocuğun bağımsız hareket etmesini engeller. Kendi başına bir şeyler yapmasına fırsatlar vermek gerekir.

-İlişkilerini düzenleyin: Çocuğun bakımı ile ilgilenen kişilerin (bakıcı, anneanne, babaanne gibi) doğru seçilmesi ve otizm hakkında bilgilendirilmesi gerekir.

-Onu şaşırtın: Çocuğun istek ve hareketlerine her seferinde aynı tepkiyi vermemek, farklı tepkilerle onu şaşırtmak gerekir.

-Çocuğunuzu televizyondan uzak tutun, sosyalleştirin: Televizyon, telefon ve bilgisayardan çocuğu uzak tutmak ve tek başına oynaması, bireysel hareket etmesi yerine birileriyle birlikte faaliyet yapması desteklenmelidir. Çocuk asla eve kapatılmamalı, çevredeki insanların bakışları ya da soruları aileyi etkilememelidir.