Otizm nedir?

Çocuğunuzun ilk iki yılında fark edebileceğiniz gelişimsel bir bozukluk olan otizm, halk arasında bilinenin aksine aslında tam bir zeka geriliği değildir. Sayıları her geçen gün artan otistik çocuklar, özetle dünyayı algılamakta ortak bir zorluk çekerler, ancak erken teşhis konulması ve özel eğitim ve tedaviyle otistik çocuklar da normal insanlar gibi yaşamlarını sürdürebilirler. Burada yine bilinçli ve özverili anne babanın iş başında olması gerekiyor.

Otizm; 3 temel alanda bireyin yaşamını etkiler:

- Sosyal etkileşim.

- İletişim (Dil gelişimi).

- Sınırlı ilgi.

Otizm tanısı alan çocuklar; her 3 alanda, değişik derecelerde sorun yaşarlar. Otizm bir hastalık değildir. Üç belirgin semptomu vardır: Sosyal ilişkilerin bozulması, sözel ifade güçlüğü, yaşama ilişkin faaliyetlere olan ilginin minimuma inmesi. Başlangıcı yaşamın ilk üç yılına rastlar ve hayat boyunca dalgalı bir seyir gösterir. Ciddi durumlarda, çocuk sürekli tekrarlayan bir biçimde kendine zarar verme eğilimine girer ve çevresine karşı agresif bir tutum sergileyebilir.

Erkek Çocuklarda Daha Yaygındır

Erkek çocuklarında kız çocuklarından 3-4 kat daha fazla görülür. Kız çocuklarında bozukluğun belirtilerinin daha ağır olduğunu bildiren araştırmalar vardır. Diğer gelişimsel gerilikler (motor-mental retardasyon), öğrenme bozukluğu, hiperaktivite, konuşma gecikmesi ve konuşma ile ilgili sorunlar erkeklerde daha yaygındır.

Otizmin Belirtileri Nelerdir?

Otizmin belirtileri ve özellikleri farklı düzeylerde görülebilir. Her bir otistik birey, farklı özellikler gösterse de en yaygın belirtiler şunlardır:

• Nesne takıntıları: Nesneleri döndürme, onları sıraya dizme, koklama, yalama gibi.

• Hareket takıntıları: El çırpma, sallanma, koşma, zıplama, dönme gibi yinelemeli davranışları uzun sürelerle yapmak.

• İlgi takıntıları: Bilgisayarlar, uçak kazaları gibi konularla aşırı derecede ilgilenmek.

• Düzen takıntıları: Günlük yaşamda belli rutinleri belli şekillerde yapma konusunda aşırı ısrarcı olmak. Örneğin, okula aynı yoldan gitmek, hep aynı tabaktan yemek yemek gibi.

• Başkalarının yaptıklarına ilgisiz kalmak.

• Diğer çocuklarla iletişimde isteksizlik.

• Uygun olmayan gülmeler.

• Göz kontağında sınırlılık.

• Acıya karşı duyarsızlık.

• Çevreye ya da kendine yönelik saldırganlık.

• Aşırı hareketlilik ya da hareketsizlik.

• Tehlikeler karşısında duyarsızlık.

• Dil ve konuşma sorunları.

• Gülümseme, sarılma, okşama gibi duygu gösterimlerine karşı duyarsızlık.

• Seslenildiğinde duymuyormuş gibi davranmak.

• Gereksinimlerini ifade etmede zorluk.

• Öfke nöbetleri.

• Bazı becerilerde diğer becerilere kıyasla daha ileri ya da geri olmak.

• Yalnızlığı yeğlemek.

• Bazı duyularda aşırı duyarlılık; örneğin otistiklerin %40'ında belli seslerden rahatsızlık duyulması vardır.

Çocuğunuzda bu belirtilerin yaklaşık yarısı ya da daha fazlası görülüyorsa, otizmden şüphelenebilirsiniz.

Psikolog E. Esra Tanrıverdi