Önümüzdeki kış mevsimine dikkat! Aynı anda hem grip hem de koronavirüs tehlikesi

Uzmanlar kış aylarında virüslerin yayılması için daha uygun bir ortamın bulunduğunu söylüyor. Öte yandan kışın Covid-19’da ikinci dalganın yanı sıra grip enfeksiyonlarının yaygınlaşması yönünde de endişeler var. Peki, koronavirüsün gripten farkı ne? Grip aşısı koronavirüsten korur mu? İşte yanıtları…

Grip mi, koronavirüs mü nasıl anlayacağız?

-Her iki hastalıkta en sık görülen belirtiler boğaz ağrısı, boğazda gıcıklanma, kuru öksürük, kas ve eklem ağrıları, iştahsızlık, karın ağrısı ve ishaldir.

-İki virüsün bulaş yolları da benzerdir. Ortak olarak temas, damlacık ve yüzeylerden bulaşırlar.

-Farklılıklarına gelince; bulaş hızı, iki virüs arasındaki önemli bir fark noktasıdır. Grip, Covid-19 virüsünden daha kısa kuluçka dönemine ve daha kısa bir seri aralığa (ardışık vakalar arasındaki süre) sahiptir. Gripte kuluçka süresi 2-4 gündür. Covid-19 virüsü için seri aralığı 5-6 gün olarak tahmin edilirken, grip virüsü için seri aralığı 3 gündür. Bu, gribin covid-19'dan daha hızlı yayılabileceği anlamına gelir.

-Gripte hastalığın ilk 3-5 gününde, belirtiler ortaya çıkmadan önce virüsün yayılması başlıca bulaşma faktörüyken, covid-19 virüsünde bulaşın belirti başlamadan 24-48 saat önce olduğu düşünülür.

-Çocuklar toplumda grip virüsünün bulaşmasında çok önemli itici güçleridir. Covid-19 virüsü için ilk veriler, çocukların yetişkinlerden daha az etkilendiğini ve 0-19 yaş grubundaki klinik hastalık oranlarının düşük olduğunu gösterir. Çin'deki ev içi bulaşma çalışmalarından elde edilen ilk veriler, çocukların daha çok yetişkinlerden enfekte olduğunu söyler. Duyarlı yaş grubu iki virüste de farklıdır.

-Sonuç olarak grip ve Covid-19'u birbirinden ayırt edecek çok önemli klinik belirti yoktur ve hastaneye başvuran hastalarda sorgulama ve muayene ile ayırt etmek kolay değildir. Covid-19’da gripten farklı olarak tat ve koku alma kaybı olması ve zatürre gelişen hastalarda ciddi nefes darlığı gelişmesi fark olarak tanımlansa da hastalara bu şekilde ayırıcı tanı konması zordur.

-2020 yılı öncesinde kış aylarında yukarda tanımlanan ortak belirtilerle başvuran hastaya test yapmadan grip tanısı konabilirken, önümüzdeki 2020/2021 kış mevsiminde tanı koymak için test yapmak gerekecek. Çünkü iki hastalığı ayırt etmek için burundan alınan sürüntü örneklerinden yapılacak viral testlere ihtiyaç olacak. İki hastalığı birbirinden ayırmamızın temel nedeni grip hastalığının etkili bir tedavisi olmasıdır. Covid-19 hastalığının ise hala etkili, onaylanmış tedavisi ve lisanslı aşısı bulunmamaktadır.

-Önümüzdeki kış mevsiminde iki hastalığı birbirine karıştıracak ve ayırmakta zorlanacağımız çok sayıda benzer vaka göreceğimiz tahmin ediliyor ama iki hastalığı birlikte geçirecek vakalar olmasından da endişe ediliyor. Bu nedenle çok etkili aşısı olan grip hastalığına karşı risk gruplarının aşılanması hem hastaları hem sağlık çalışanlarını çok rahatlatacaktır. 

Grip ve zatürre aşıları koronavirüsten korur mu?

Zatürre aşısı bir bakteri olan pnömokoka karşı etkili olan bir aşıdır ve Covid-19’a karşı koruyuculuğu yoktur. Grip aşısı ise çok farklı virüsler olan influenza A ve B virüslerinin 4 tanesine karşı koruyuculuk sağlar, Covid-19’a karşı koruyuculuk sağlamaz. Ancak 2020 Ocak ve Şubat aylarında Covid-19’un ilk yayıldığı Asya ülkelerinde salgın sırasında hastalarda bakterilerle süper enfeksiyonların da görüldüğü ve bu hastalarda ölüm oranlarının arttığı yayınlandığı için risk grubu olarak tanımlanan kişilerin hem grip hem de zatürre aşısını yaptırması önerilmektedir. Bu şekilde grip hastalığı ile karışması önlenmiş, risk gruplarının en azından bir hastalığa karşı direnç oluşturması sağlanmış olacaktır.

Grip aşısı olan biri koronavirüsü hafif mi geçirir?

Grip etkeni olan influenza A ve B virüsleri, Covid-19 virüsünden farklıdır ve grip aşısını olan kişi sadece influenza virüsüne karşı antikor oluşturur. Ancak riskli bir mevsim olacak olan 2020/2021 kışında gribe karşı korunma sağlamak, ortak risk grubu olan iki hastalıktan birine karşı güven sağlamak da demektir. Grip aşısı olan bir kişi Covid-19’u daha hafif geçirmeyebilir ancak grip aşısının hastalık nedeniyle hastaneye yatış ve ölümleri azaltması beklenmektedir.

Hangisi daha ölümcül: Grip mi koronavirüs mü?

Halk arasında grip adıyla bilinen influenza hastalığı esas olarak soğuk havalarda salgın yapabilen ve her yıl beklenen aylarda ve sayılarda görülen, ağır hastalık ve ölüm oranları tahmin edilebilen bir virüs hastalığıdır. Yaz sonunda tek tük vakalarla başlayan grip, kuzey yarım küre ülkeleri ile benzer olarak ülkemizde de Kasım ayında artışa geçip Ocak ayında tepe noktasına ulaşır ve Nisan ayına kadar sayısı azalarak devam eder. Bu dönemde grip virüs sayıları diğer soğuk algınlığı (nezle gibi) virüslerini aşan oranlarda görülür. Grip virüsü 1918 yılında dünyada görülen en ağır pandemiye neden olmuş ve 1918 ile 1920 arasında iki yıl içinde o sırada 2 milyardan az olan dünya nüfusunun üçte birini hasta etmiş ve tahminen 20 ila 50 milyon kişinin ölümüne yol açmıştı.

Günümüzde grip hastalığının etkili bir aşısı ve antiviral ilaçları var. Artık salgınlarda ölüm oranları da yüksek olmuyor. En son grip salgını 2009 yılında domuz gribi diye bilinen H1N1 salgınıydı. Yaklaşık 203,000 kişinin (151,700-575,400 arası) öldüğü tahmin edilmişti. Ölenlerin % 80’i 65 yaş altındaydı. 2010 yılında aşı içeriğine (H1N1) pdm09 adı verilen bu yeni virüs de eklendikten sonra virüsün hızı kesildi.

Covid-19 virüsü ise dünya gündemine 2020 yılının başında girdi. Ocak ayında Çin’de başlayıp Şubat ayında komşu Asya ülkelerini etkileyen ve ölüm oranı % 3-4 olan bir salgın olarak başlayan virüs enfeksiyonu, dünyayı kasıp kavuran ve gündelik hayatı durduran küresel bir salgına dönüştü. Mart Nisan ve Mayıs aylarında Avrupa ve daha sonra Kuzey Amerika’da hızla yayıldı. Ölüm oranı çoğu Avrupa ülkesinde %10’un üzerine çıktı. Ölenlerin çoğu 70 yaş üstünde olduğu için 65 yaş üstü riskli grup olarak duyuruldu. Hastalığın etkeni olan koronavirüs (Covid-19) insanda soğuk algınlığı yapan ve kliniği çok iyi bilinen diğer koronavirüslerden farklı olup, virüsün özellikleri ve vücutta yaptığı hastalık tablolarına dair öğrendiklerimiz hala yeterli değildir. Salgın ise tüm ülkelerde devam etmektedir.

Grip ve Covid-19 için risk grupları kimler?

Covid-19’da toplumun tümü duyarlıdır. Sağlık çalışanları virüsle karşılaşma yönünden en riskli meslek grubudur. 50 yaşın üstünde olan kişiler, kronik hastalığı olanlar (yüksek tansiyon, kalp, diyabet, kanser, KOAH, böbrek Hastalığı vb.), kalabalık ortamlarda bir arada yaşayanlar Covid-19 açısından hassas gruplardır.

Grip için risk grupları ise 65 yaşından büyük, 5 yaşından küçükler (2 yaşın altı en yüksek risk), gebeler, bakımevinde kalanlar, kronik hastalığı olanlardır.

Kimler grip aşısı yaptırmalı?

Risk grubu olarak tanımlanan kişiler aşı olmalıdır. Bu grupta çocuklar 6 aylıktan büyükse aşılanabilir. Ayrıca sağlık çalışanlarının da aşı olması bu sene çok önemli... Aşı olmaması gereken kişiler aşı içeriğine karşı alerjisi olanlar ve daha önce aşı olduğunda şiddetli alerjik reaksiyon verenler ile altı aydan küçük bebeklerdir.

Grip aşısı ne zaman yapılmalı?

Grip aşısı beklenen salgın zamanından iki ay önce yapılmadır. Her sene yeni aşı içeriği ile aşı üretildiği için genellikle aşıların piyasaya sürülmesi Eylül-Ekim aylarında olmaktadır. Bu tarihlerde risk gruplarının hemen aşı olması tavsiye edilir. Ancak zamanını kaçırdım diye aşı olmaktan vazgeçilmemeli ve salgın başladığı tarihlerde bile olsa risk grupları aşılanmalıdır.

Hazırlayan: Melin Kahraman